موسسه جغرافیا
پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری
2383-1456
2423-7779
6
3
2018
09
23
انفجار مادرشهر و توسعۀ گسیختۀ منطقۀ کلانشهری تهران در چارچوب نظریۀ زوال شهری
451
472
FA
حمیدرضا
تلخابی
0000-0003-2335-6416
دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه خوارزمی تهران
hamidtalkhabi@gmail.com
محمد
سلیمانی
دانشیار جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه خوارزمی تهران
m_soleimani_mehr@yahoo.com
احمد
سعیدنیا
استادیار شهرسازی، پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران
ahmad.saeidnia@yahoo.com
احمد
زنگانه
0000-0002-5540-2985
استادیار جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه خوارزمی تهران
zanganeh45@yahoo.com
10.22059/jurbangeo.2018.251153.859
شهرنشینی از نیمۀ دوم قرن بیستم با روند شتابانی ادامه یافته و مراحل مختلف «حومهنشینی» و «شهرگریزی» (ضد شهرنشینی یا زوال) نیز همزمان در بسیاری از کلانشهرها ظاهر شده است. در این پژوهش منطقۀ کلانشهری تهران به عنوان قلمرو پژوهش انتخاب شد و فرایند انفجار مادرشهر و پدیدارشدن زوال شهری در شهر تهران، گسیختگی شهری بهعنوان نمود فضایی و عینی توسعۀ پیرامونی طی سالهای 1355 تا 1395 مشخص شد. پژوهش حاضر در چارچوب راهبرد پسکاوی انجام شده است. همچنین این پژوهش به شیوۀ فراتحلیل و بر اساس دادههای ثانویۀ جمعیتی مرکز آمار ایران بهعنوان معیار اندازهگیری و اطلاعات اسناد و گزارشهای رسمی فرادست انجام شده و از سنتهای روش پژوهش کمی و کیفی استفاده کرده است. روش اندازهگیری گسیختگی شهری اغلب از طریق تبدیل دادهها، اطلاعات و عوامل کیفی به دادهها و شاخصهای کمی بوده است. بهمنظور تجزیه و تحلیل دادهها، از مدلهای توزیع جهتدار، همبستگی فضایی موران (جهانی و محلی) و آمارۀ عمومی G و برای اندازه گیری رشد گسیختۀ منطقۀ کلانشهری در دورههای مورد بحث از مدلهای آنتروپی شانون و هُلدِرن اندازهگیری استفاده شد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که از دهۀ 50 ه. ش «منطقۀ کلانشهری تهران» فرایند حومهنشینی به سبک مدرن را آغاز کرده و پس از دهۀ 70 ه.ش با فرایند شهرگریزی (زوال) مواجه بوده است. نمود فضایی این دو فرایند در قالب گسیختگی تجلی یافته است. نتایج مدلهای موران و آمارۀ عمومی G حاکی از شکلگیری چند الگوی خوشهای جمعیت خارج از کلانشهر تهران است. همچنین نتایج مدلهای آنتروپیشانون و هلدرن نشان میدهد که از دهۀ 70 ه. ش، توسعۀ عرصههای شهری در حلقۀ دوم (Suburban) و حلقۀ سوم (Exurban) رخ داده است. نتیجۀ این پژوهش حاکی از بروز پدیدۀ زوال شهری در منطقۀ کلانشهری تهران است که از فرایندهای شهرنشینی تجربهشده در کشورهای آمریکایی- اروپایی تبعیت میکند.
انفجار مادرشهر,توسعۀ پراکنده,توسعۀ حومهای,منطقۀ کلانشهری تهران,نظریۀ زوال شهری
https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_70372.html
https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_70372_cf14b08b89aed1b9f0550993d4dbc3d7.pdf
موسسه جغرافیا
پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری
2383-1456
2423-7779
6
3
2018
09
23
تحلیلی فضایی بر سلسله مراتب شهری با تکیه بر شکل گیری سیستم پلکانی نظام شهری در ایران
473
490
FA
اسماعیل
آقائیزاده
0000-0001-9547-9226
استادیار گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه گیلان
aghaeizadeh@guilan.ac.ir
10.22059/jurbangeo.2018.242519.791
سیستم پلکانی در شهرها موضوعی جدید است که در آن، شهرها به گروههایی با شکاف جمعیتی تقسیم میشوند و نظمی درونی را در سلسلهمراتب شهری نشان میدهند. آنچه تاکنون بررسی نشده است چگونگی قرارگیری شهرهای همگروه در بستر جغرافیایی است؛ از اینرو در پژوهش توصیفی-تحلیلی حاضر، با استفاده از سرشماری سال 1395 در سطح استانهای ایران به بررسی این مقوله و ویژگیهای مناطق مختلف پرداخته شده است. بهمنظور دستیابی به اهداف پژوهش، از مدلهای میانگین نزدیکترین همسایه، تحلیل خوشهای فضایی چندفاصلهای و بیضی انحراف معیار استفاده شد. در پایان از آزمون اسپیرمن برای کشف روابط میان متغیرهای مورد مطالعه، از نرمافزار SPSS برای انجام آزمونهای آماری و از GIS برای تهیۀ نقشههای مورد نیاز استفاده شد. پژوهش حاضر بهدنبال توصیف وضعیت شهرها از نظر سلسلهمراتب نیست، بلکه هدف اصلی آن بررسی سیستم پلکانی در سطوح ملی و منطقهای و کنکاش در موضوعات وابسته به آن است. نتایج نشان میدهد در ایران نظام پلکانی در هر دو سطح ملی و منطقهای وجود دارد که البته در این میان تفاوتهایی در ویژگیها، بهویژه در تعداد گروههای شهری دیده میشود. از سوی دیگر شهرهای همگروه در این سیستم جز در برخی موارد استثنایی که توزیع خوشهای دارند، با توزیع پراکنده همراه هستند. از سوی دیگر، میان تعداد نقاط شهری و جمعیت شهری با تعداد گروهها ارتباط معناداری وجود ندارد و برای شکلگیری گروههای مختلف شهری در نظام پلکانی شهرها، باید به دنبال عوامل تأثیرگذار دیگری بود.
ایران,تحلیل فضایی,سلسلهمراتب شهری,سیستم پلکانی,نظام شهری
https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_70373.html
https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_70373_5683cfdb4cdb3092dcf6fa95c11fe80a.pdf
موسسه جغرافیا
پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری
2383-1456
2423-7779
6
3
2018
09
23
تحلیل فضایی امنیت در پارکهای شهر تهران
491
510
FA
حسین
نظمفر
0000-0002-5958-5256
دانشیار گروه برنامهریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی
nazmfar@uma.ac.ir
سعیده
علوی
دانشجوی دکتری تخصصی دانشگاه محقق اردبیلی
nazmfar20@gmail.com
علی
عشقی چهاربرج
دانشجوی دکتری برنامهریزی شهری دانشگاه محقق اردبیلی
nazmfar20@yahoo.com
10.22059/jurbangeo.2018.246430.822
پارکها محلی برای آرامش، آسایش و تفریح شهروندان هستند و امنبودن آنها امری مهم بهشمار میآید. تا آنجا که نبود امنیت در این مکانها منجر به کاهش مراجعه و تبدیلشدن پارکها به فضایی مرده میشود. در پژوهش توصیفی-تحلیلی و کاربردی حاضر، با توجه به اهمیت و جایگاه امنیت در پارکها، ارزیابی و تحلیل فضایی این مقوله در پارکهای شهر تهران انجام شد. جامعۀ آماری 41 پارک شهر تهران در سال 1393 است. برای تعیین اهمیت هریک از شاخصها از ANP، بهمنظور تجزیه و تحلیل دادهها از مدل V PROMETHEE، برای تهیۀ نقشۀ پارکهایی که بیشترین ناامنی در آنها رخ داده از مدل درونیابی تخمین تراکم کرنل و برای نشاندادن جهت توزیع، از بیضی انحراف معیار و مرکز میانگین استفاده شد. براساس نتایج، پارکهای سهند، الغدیر، سعادتآباد، میثاق، شفق و 22 بهمن امنیت زیادی دارند، اما پارکهای لویزان، چیتگر و سرخهحصار، مکانهایی امن محسوب نمیشوند. همچنین نتایج تحلیل تراکم کرنل و توزیع جغرافیایی نشان میدهد امنیت پارکهای شرقی و غربی شهر تهران اندک است. علل اصلی این امر، شاخصهای دستگیری معتاد، دستگیری اغفالکننده، دستگیری زورگیر، مظنون به زورگیر، دستگیری سارق، دستگیری اراذلواوباش، دستگیری شارب خمر و مشروبات الکلی، دستگیری حامل سلاح سرد و گرم، دستگیری سیدیفروش غیرمجاز، صدور قبض ابلاغ تخلفات خودرویی امنیت اجتماعی و توقیف خودرو در این پارکهاست؛ از اینرو ضروری است راهکارهایی برای کاهش ناامنی در برنامهریزیهای آتی مدنظر قرار بگیرد.
امنیت,پارک,تهران,V PROMETHEE
https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_70374.html
https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_70374_3550a99aa8c5454f956aece6187246a1.pdf
موسسه جغرافیا
پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری
2383-1456
2423-7779
6
3
2018
09
23
کاربرد تحلیل عرصههای تصمیمگیری در بازآفرینی فرهنگ مبنا، با رهیافت گردشگری در محلههای تاریخی (مطالعۀ موردی: محلۀ ظهیرآباد تهران)
511
530
FA
موسی
پژوهان
دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه تهران
mpanahandehkhah@ut.ac.ir
نبی
مرادپور
دانشجوی دورۀ دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه تهران
n.moradpoor@ut.ac.ir
رضا
قشقایی
دکتری معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد گچساران
reza_ghashghaei@yahoo.com
محبوبه
عاشوری شادهی
کارشناس ارشد برنامهریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
ashoori@gmail.com
10.22059/jurbangeo.2018.251935.864
تغییرات اقتصاد ملی و بینالمللی کشورها در دو دهۀ پایانی سدۀ بیستم میلادی و لزوم تعدیل شیوههای مداخله در نواحی شهری براساس نیازهای محلی، سبب شده است ابزارهای سنتی بهکار گرفتهشده برای تجدید حیات شهرها که بهتنهایی توان رویارویی با علل بروز افت شهری ندارند به چالش دچار شوند. حرکت دیدگاهها از مداخلات بزرگمقیاس، پروژهمحور و دولتمحور بهسوی بازآفرینی محلی و فرایندمحوری با تکیه بر ظرفیتهای درونی و مشارکتمحور، از ویژگیهای بارز بازآفرینی شهری فرهنگ مبناست. در این میان، گردشگری فرهنگی بهعنوان تسهیلکنندۀ این بازآفرینی، در حال تبدیلشدن به رهیافتی کارآمد و پایدار است. هدف پژوهش توصیفی-تحلیلی و کاربردی حاضر، تبیین ارتباط این دو مقوله با استفاده از روش/ فن تحلیل عرصههای تصمیمگیری در توسعۀ گردشگری فرهنگی محلۀ تاریخی ظهیرآباد منطقۀ 20 شهرداری تهران است. نتایج نشان میدهد این روش/ فن با قابلیتی که در ارتباطگیری گسترده با طیف وسیعی از عوامل تأثیرگذار بر فرایند بازآفرینی دارد بههمراه تقویت اقتصاد و ساختار مدیریت محلهای، در اولویت برای آغاز برنامهریزی بازآفرینی این محله قرار دارد.
بازآفرینی فرهنگ مبنا,توسعۀ گردشگری فرهنگی,تهران رهیافت,ظهیرآباد
https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_70375.html
https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_70375_0576341681f6bda6e0ed26863dbf125a.pdf
موسسه جغرافیا
پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری
2383-1456
2423-7779
6
3
2018
09
23
بررسی تأثیر مؤلفههای حقوق شهروندی بر مدیریت شهری در شهر ایلام
531
543
FA
سید اسکندر
صیدایی
دانشیار دانشگاه اصفهان
ebashebash@yahoo.com
رسول
دارابخانی
دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه تهران
rdarabkhani@gmail.com
ابراهیم
جهانگیر
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری
jahangir.ebrahim@yahoo.com
جواد
امینی
0000-0002-4903-3706
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری
jamin5366@gmail.com
10.22059/jurbangeo.2018.225412.655
مباحث شهروندی در جهان معاصر از جمله مباحث جذاب محسوب میشود که توجه بسیاری از عالمان اجتماعی و سیاسی را در رشتههای گوناگون به خود جلب کرده است. تحولات ساختاری و کارکردی نظامهای اجتماعی و سیاسی و ایجاد بسترهای متفاوت در ادارۀ امور شهرها، همچنین ماهیت اسلامیبودن قوانین ایران، نگرشهای گوناگونی دربارۀ حقوق و وظایف شهروندی پدید آورده است. هدف پژوهش توصیفی و همبستگی حاضر، تأثیر مؤلفههای مختلف حقوق شهروندی بر مدیریت شهری در شهر ایلام است. جامعۀ آماری شهروندان شهر ایلام است که برای نمونه 200 نفر انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات نیز پرسشنامه بود که متناسب با اهداف پژوهش تنظیم شد و پایایی آن بهکمک آلفای کرونباخ برای پرسشنامۀ حقوق شهروندی 75 درصد و برای مدیریت شهری 74 درصد بهدست آمد. بهمنظور بررسی روایی پرسشنامه نیز از روایی صوری استفاده شد که نشاندهندۀ تأیید پایایی پرسشنامۀ مورد نظر است. درنهایت مجموعۀ دادهها به کمک نرمافزار SPSS تجزیه و تحلیل شد. نتایج حاصل پژوهش که بهکمک آزمون کلموگروف-اسمیرنوف، رگرسیون و تیتست حاصل شد، نشان میدهد حقوق شهروندی برای افراد متعددی قابلدرک و معنادار نیست. همچنین آگاهی از این حقوق میتواند بر مدیریت شهری شهروندان مؤثر باشد.
ایلام,حقوق شهروندی,شهر,مدیریت شهری
https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_70376.html
https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_70376_f44313c0ebcb625fe205c0fa7e5f7605.pdf
موسسه جغرافیا
پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری
2383-1456
2423-7779
6
3
2018
09
23
بررسی تغییرات مکانی-زمانی کاربری اراضی، گسترش شهری و تأثیر آن بر افزایش دمای سطح زمین با استفاده از تصاویر چندزمانة لندست (مطالعة موردی: شهر گرگان)
545
568
FA
سامان
نادیزاده شورابه
دانشجوی کارشناسی ارشد سنجشازدور و GIS، دانشکدۀ جغرافیا، دانشگاه تهران
saman.nadizadeh@ut.ac.ir
سعید
حمزه
استادیار گروه سنجشاز دور و GIS، دانشکدۀ جغرافیا، دانشگاه تهران
saeid.hamzeh@ut.ac.ir
مجید
کیاورز
استادیار گروه سنجشاز دور و GIS، دانشکدۀ جغرافیا، دانشگاه تهران
kiavarzmajid@ut.ac.ir
سید کریم
افشاریپور
دانشجوی کارشناسی ارشد سنجشاز دور و GIS، دانشکدۀ جغرافیا، دانشگاه تهران
afsharyseyed@gmail.com
10.22059/jurbangeo.2018.262673.945
هدف از پژوهش حاضر بررسی تغییرات مکانی-زمانی کاربری اراضی، گسترش شهری و تأثیر آن بر افزایش دمای سطح زمین است. برایناساس برای مدیریت بهینة آثار منفی ناشی از افزایش دمای سطح زمین، تعیین نوع تغییرات کاربری که بیشترین تغییرات دمای سطح زمین را در بازة زمانی ایجاد میکنند مفید است. بدین منظور از دادههای ماهوارهای لندست که به دورة زمانی 23 ساله مربوط است استفاده شد تا نقشههای کاربری اراضی و تغییرات آن، همچنین دمای سطح زمین استخراج شود. پس از انتخاب باندهای بهینه، بهکمک روش فاکتور شاخص مطلوبیت، تصاویر ماهوارهای با روش ماشین بردار پشتیبان طبقهبندی شدند. همچنین برای بازیابی دمای سطح زمین نیز از الگوریتم Mono-Window استفاده شد. طبقهبندی تصاویر و استخراج اطلاعات آماری هر کلاس نشاندهندة ارتباطی قوی میان نوع کاربری و دمای سطح زمین است؛ بهطوریکه بررسی رابطة NDVI و حرارت سطح با استفاده از تحلیل همبستگی و رگرسیونی، نقش مؤثر پوشش گیاهی در تعدیل دمای سطح را نشان میدهد. باید توجه داشت که کاربری آیش دمای بیشتری از مناطق ساختهشده دارد؛ زیرا این مناطق ترکیبی غیریکنواخت از ساختمان، چمن و گیاه هستند. نتایج بررسی ارتباط تغییرات کاربری اراضی و تحولات دمای سطح زمین نشان میدهد با تبدیل کاربری فضای سبز به زمین آیش، بیشترین تغییرات دمای سطح زمین رخ میدهد. از دیگر نتایج این پژوهش کاهش طبقات دمایی خیلی سرد و سرد و افزایش طبقات دمایی نرمال و گرم است که مهمترین دلیل آن افزایش مساحت کاربریهای ساختهشده و آیش است.
پایش مکانی-زمانی,دمای سطح,کاربری اراضی,گرگان,گسترش شهری
https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_70377.html
https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_70377_61cb2a881dfdde692f2eac325eba3f4c.pdf
موسسه جغرافیا
پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری
2383-1456
2423-7779
6
3
2018
09
23
تحلیل آثار پروژههای عمرانی بر بافت پیرامون (مطالعۀ موردی: پروژۀ برجهای دوقلو در شهرکرد)
569
584
FA
یونس
غلامی
استادیار گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
yonesgholami@ymail.com
زهرا
مؤمنبیک
کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
z.momenbeik@gmail.com
10.22059/jurbangeo.2018.262377.941
افزایش برجسازی در سالهای اخیر، دغدغهها و نگرانیهایی را بهوجود آورده است که میتوان آنها را از جمله مقولههای بحرانی درنظر گرفت. برایناساس میتوان ارزیابی منطقی آثار گوناگون برجها را در ابعاد مختلف مهمترین و مؤثرترین روش برخورد با موضوع دانست. پروژة برجهای دوقلوی کوه نور و الماس نور شهرکرد در ضلع شمالغربی میدان بسیج در خیابان شریعتی قرار دارد که از ابتدا بهدلیل مکانیابی نامناسب با مخالفتهایی روبهرو شد و ترافیک شدید و مشکلات فراوانی در خیابانها و محلههای اطراف ایجاد کرده است؛ از اینرو پژوهش کاربردی و توصیفی-تحلیلی حاضر با هدف بررسی آثار اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و زیستمحیطی پروژة برجهای دوقلو در شهرکرد انجام شد. ابزار اصلی گردآوری دادهها پرسشنامه و جامعة آماری مورد مطالعه ساکنان شهرکرد است. براساس فرمول کوکران، 96 پرسشنامه میان محلههای اطراف پروژه تکمیل شد. پردازش اطلاعات با نرمافزار SPSS صورت گرفت و تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از پرسشنامه با روش معادلات ساختاری و نرمافزار Amos انجام شد. براساس نتایج، احداث این پروژه در مکان فعلی که از میدانهای مرکزی محسوب میشود و در یکی از پر رفت و آمدترین خیابانهای شهر قرار دارد، آلودگی هوا را افزایش داده است. همچنین ضایعات نفتی و نخالههای ساختمانی حاصل از آن، علاوهبر مسدودکردن مسیرهای رفتوآمد، مقولههایی مانند آلودگی و از بین بردن چهرة شهر را بهدنبال داشته است. از ابعاد مثبت احداث این پروژه نیز میتوان به افزایش گردشگر در منطقه و کاهش مهاجرت به شهرهای بزرگ بهدلیل بهرهمندی از امکانات بیشتر اشاره کرد.
آموس,برجهای دوقلوی شهرکرد,پیامدهای اجتماعی,پیامدهای زیستمحیطی,پیامدهای کالبدی
https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_70379.html
https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_70379_019a54e9770a232f0c26cd747a956450.pdf
موسسه جغرافیا
پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری
2383-1456
2423-7779
6
3
2018
09
23
سنجش میزان محرمیت خانه ها در راستای سبک زندگی اسلامی-ایرانی (مطالعۀ موردی: بافت قدیم و جدید شهر یزد)
585
603
FA
حسن
حکمت نیا
دانشیار جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه پیامنور
ehsanhekmatnia@gmail.com
10.22059/jurbangeo.2018.245489.813
پژوهش کاربردی و توصیفی-تحلیلی حاضر بهمنظور سنجش میزان محرمیت در خانههای بافت قدیم و جدید شهر یزد و مقایسۀ تطبیقی آنها صورت گرفته است تا راهبردهایی برای حرکت بهسوی الگوی زندگی اسلامی در مناطق شهری را تدوین کند. شاخصهای این پژوهش فرمهای خانهها در بافتهای قدیم و جدید است. پانزده فرم خانه براساس نمونهگیری تصادفی است. برای تجزیه و تحلیل دادهها و ارتباط میان متغیرها از آزمونهای آمار استنباطی مانند ضریب رگرسیون چندمتغیره و تحلیل واریانس استفاده شد. یافتهها نشان میدهد در بیشتر خانههای بافتهای قدیم شهر یزد، تمام اصول محرمیت مدنظر قرار گرفته است؛ بهطوریکه فضاهای عمدۀ خصوصی، نیمهخصوصی و عمومی قابلوضوح است، اما این اصول در محلههای جدید و متأثر از الگوهای مسکونی بیگانگان بهطور کامل از بین رفته است؛ بهطوریکه در این خانهها، فضایی نیمهخصوصی که از معماری برونگرا تأثیر پذیرفته باشد وجود ندارد. نتایج ضریب رگرسیون نشاندهندۀ همبستگی مستقیم و قوی میان الگوهای خانههای جدید و رعایت محرمیت خانههاست؛ یعنی بیتوجهی به اصول مسکن اسلامی در بافتهای جدید شهر یزد، سبب شده است تا محرمیت بصری، صوتی، دسترسی، بویایی و تعاملات اجتماعی واحدهای مسکونی بهشدت در الگوهای خانههای جدید فراموش شود. برایناساس ضمانت اجرایی در بهکارگیری اصل محرمیت در ساختوسازهای جدید، توجه به سلسلهمراتب فضایی ورودیهای خانهها و افزایش سرانۀ فضاهای درونی خانهها در بافتهای جدید مهمترین راهبردهای در این زمینه بهشمار میآیند.
سبک زندگی,سلسلهمراتب فضایی,شهرهای اسلامی,شهر یزد,محرمیت
https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_70380.html
https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_70380_cb75c2cadf12d1ee3600d48dbe33416b.pdf
موسسه جغرافیا
پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری
2383-1456
2423-7779
6
3
2018
09
23
تحلیلی بر الگوی فضایی، ابعاد و عوامل مرتبط با رشد شهرنشینی دورۀ معاصر در ایران (با تأکید بر شاخصهای توسعهای و معیشتی)
605
627
FA
مصطفی
میرآبادی
0000-0002-8745-283X
دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
mirabadi1985@gmail.com
صادق
بشارتیفر
استادیار گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد ماهشهر
sadegh.besharati@gmail.com
احمد
کریمی
عضو هیئتعلمی گروه جغرافیای دانشگاه پیامنور مرکز مهاباد
ahmad_karimi2@yahoo.com
10.22059/jurbangeo.2018.231102.698
رشد شتابان شهرنشینی بدون برنامهریزی و سیاستگذاری، پیامدهای جبرانناپذیری در تعادل فضایی کشور دارد. به همین دلیل، شناخت و تحلیل جامع رشد شهرنشینی و ابعاد و عوامل مرتبط با آن، بسیار ضروری و مهم است. هدف پژوهش توصیفی-تحلیلی و همبستگی حاضر تبیین الگوی فضایی شهرنشینی و سنجش ارتباط شهرنشینی با عوامل گوناگون صنعتی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، زیرساختی، خدمات و امکانات، بهداشتی-درمانی و توسعۀ کشاورزی است. بدینمنظور اطلاعات آن به روش اسنادی جمعآوری شد. سنجش الگوی فضایی شهرنشینی در کشور با استفاده از مدلهای موران و گری و روش تحلیل نقاط داغ، در نرمافزار Arc GIS صورت گرفت. همچنین از آزمون ضریب همبستگی پیرسون در نرمافزار SPSS برای سنجش ارتباط شهرنشینی با عوامل فوق استفاده شد. براساس یافتههای مدلهای موران و گری، الگوی فضایی شهرنشینی در کشور طی سالهای 1375-1390 حالت متمرکز و خوشهای داشته که این تمرکز روبهافزایش بوده است. الگوی شهرنشینی نیز با الگوی توسعۀ صنعتی در کشور مطابقت زیادی دارد. نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون نشاندهندۀ ارتباط مثبت و معنادار رشد شهرنشینی با عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیرساختی و بیانگر عدم ارتباط معنادار با شاخصهای خدماتی، امکاناتی، بهداشتی، درمانی و توسعۀ کشاورزی است؛ بنابراین، بهرغم آنکه جنبههای مثبت شهرنشینی در برخی شاخصهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیرساختی قابلمشاهده است، نباید از مشکلات و نارساییهای فراوان در وضعیت خدماتی-امکاناتی و بهداشتی-درمانی شهرها غافل شد. با وجود این، جریان شهرنشینشدن همچنان مورد توجه است و توسعۀ کشاورزی و ارتقای وضعیت معیشتی روستاییان نیز جذابیت کافی زندگی در روستا را فراهم نکرده است.
الگوی فضایی,ایران,رشد شهرنشینی,شهرنشینی,عوامل رشد شهرنشینی
https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_70381.html
https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_70381_cd49d9ec88d44a25e27a51d6507fd3c9.pdf
موسسه جغرافیا
پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری
2383-1456
2423-7779
6
3
2018
09
23
تحلیل و مکانیابی پهنههای مناسب احداث پارکینگهای عمومی در شهر ایلام
629
647
FA
پاکزاد
آزادخانی
استادیار گروه معماری و برنامهریزی شهری دانشگاه باختر ایلام
pakzad540azad@gmail.com
قربان
حیدربیگی
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه باختر ایلام
pakzad540azad@yahoo.com
10.22059/jurbangeo.2018.229032.677
کاربری پارکینگهای عمومی یکی از کاربریهای اساسی در شهرهاست که مکانیابی بهینۀ آن، سبب کاهش ترافیک و رفاه شهروندان میشود. هدف مطالعۀ توصیفی-تحلیلی حاضر تحلیل و مکانیابی پهنههای مناسب احداث پارکینگهای عمومی در شهر ایلام است؛ از اینرو بهمنظور مکانگزینی پارکینگها، معیارهای متعددی با توجه به استانداردهای جهانی در این مطالعه مدنظر قرار گرفت. بهمنظور شناسایی مکانهای بهینۀ استقرار پارکینگ عمومی، از تکنیکهای AHP و GIS و برای یافتن روابط میان متغیرها از تحلیل همبستگی و T تکنمونهای در نرمافزار Lisrel استفاده شد. یافتهها نشان میدهد میان شاخصهای بروکراسی اداری، فروش و درآمدزایی و میزان انطباق با مسیرهای پرتردد شهری، و مکانیابی بهینۀ پارکینگهای شهری همبستگی معناداری وجود دارد. با توجه به دیدگاههای نخبگان، همچنین وضعیت عمومی شهر، مشخصات محلهها، جمعیت، سطح تردد و نواحی پرخطر و پرجمعیت، در میان ایستگاههای معرفیشده دو ایستگاه چهارراه سعدی و چهارراه پیامنور مهمترین مکانها و پهنههای مناسبی بهشمار میآیند که براساس رشد جمعیت شهری و تقاضاها، به پارکینگهای مکانیزۀ شهری نیاز دارند.
ایلام,پارکینگ عمومی,مکانیابی,AHP
https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_70382.html
https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_70382_0f178cf348936fe94ac335c1776eff89.pdf