TY - JOUR ID - 50550 TI - پویایی فضایی - زمانی نظام شهری ایران (1390-1335) JO - پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری JA - JURBANGEO LA - fa SN - 2383-1456 AU - سیف الدینی, فرانک AU - منصوریان, حسین AU - پوراحمد, احمد AU - درویش زاده, روشنک AD - استاد دانشکدۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، ایران AD - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه تهران، ایران AD - استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، ایران AD - استادیار سنجش از دور دانشگاه تهران، ایران Y1 - 2013 PY - 2013 VL - 1 IS - 1 SP - 21 EP - 42 KW - ایران KW - شاخص تحرک رتبه KW - شاخص KW - نظام شهری KW - نمودار پراکندگی موران DO - 10.22059/jurbangeo.2013.50550 N2 - در این مقاله پویایی فضایی - زمانی نظام شهری ایران در دورۀ زمانی 90-1335 بررسی می‌شود. نمونۀ تحت مطالعه شهرهای دارای جمعیت بالاتر از 100 هزار نفر در سال 1390 است. شاخص تحرک رتبه برای سنجش تغییر رتبۀ شهرها در سلسله‌مراتب شهری ایران استفاده شد. از تکنیک‌های پیشرفتۀ تحلیل فضایی شامل شاخص  و نمودار پراکندگی موران برای بررسی الگوها و تفاوت‌های منطقه‌ای و تغییر رتبۀ شهرها در سلسله‌مراتب شهری ایران استفاده شد. نتایج مطالعه، تغییرات شدید فضایی - زمانی و شکل‌گیری وضعیت مرکز - پیرامون را در نظام شهری درحال ‌تغییر ایران نشان می‌دهد. به‌طور کلی، در دورۀ 55 سالۀ 90-1335 شاهد شکل‌گیری وضعیت مرکز– پیرامون در سلسله‌مراتب شهری ایران بوده‌ایم که در آن کلان‌شهر تهران و شهرهای پیرامون آن خوشه‌ای از شهرهای با  مثبت را شکل داده‌اند. درحالی‌که دیگر شهرهای کشور همواره و به‌تناوب دارای ارزش شاخص تحرک رتبۀ منفی و به عبارت ساده‌تر، نزول در سلسله‌مراتب شهری ایران بوده‌اند. علاوه‌بر این، نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که جابه‌جایی فضایی- زمانی برتری شهری در ایران به‌شدت در ارتباط با فاکتورهای سیاسی و اقتصادی است. UR - https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_50550.html L1 - https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_50550_babe005e9a898d839e2f4a546b1b9651.pdf ER -