TY - JOUR ID - 80979 TI - کاربست آینده‌پژوهی در برنامه‌ریزی حفاظتی بافت تاریخی (مورد ‌نمونه: عرصۀ ثبت جهانی یزد) JO - پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری JA - JURBANGEO LA - fa SN - 2383-1456 AU - محمدی, حمید AU - بهبودی سعدآباد, میلاد AD - استادیار گروه شهرسازی، دانشگاه یزد، یزد، ایران AD - کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه یزد، یزد، ایران Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 9 IS - 2 SP - 417 EP - 437 KW - آینده‌پژوهی KW - بافت تاریخی KW - شناسایی پیشران&rlm KW - های مؤثر بر توسعه KW - سناریونویسی KW - عرصه ثبت جهانی یزد DO - 10.22059/jurbangeo.2021.313532.1403 N2 - حفاظت از بافت‌های با ارزش تاریخی تحت تأثیر عوامل اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی و سیاسی قرار دارد که با شناسایی این عوامل می‌توان تأثیرات واردشده بر بافت‌های با ارزش تاریخی را شناخت و برای هر شرایطی برنامه‌ریزی کرد. حفاظت از بافت‌های تاریخی و میراثی، از ضرورت‌های برنامه‌ریزی برای این نوع بافت‌ها است، اما وجود محیطی پیچیده و در حال تغییر، حفاظت را دچار چالش می‌کند که ازجملۀ این چالش‌ها می‌توان به تداوم فرسودگی و ازدست‌دادن جمعیت بومی اشاره کرد. استفاده از روش‌های نوآورانۀ آینده‌پژوهی، این امکان را برای برنامه‌ریزان شهری فراهم می‌کند تا با چالش‌ها و عدم‌قطعیت‌های محیطی مقابله کنند؛ بنابراین، به‌منظور تدوین ادبیاتی آینده‌محور برای مواجهه و حفاظت از بافت‌های تاریخی، این تحقیق با به‌تصویرکشیدن آینده‌های بافت تاریخی شهر، ابتدا به شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر حفاظت بافت تاریخی یزد می‌پردازد. سپس با تجزیه‌وتحلیل این عوامل و استفاده از روش تحلیل اثر متقابل، سناریوهای آیندۀ بافت تاریخی را تدوین می‌کند. روش جمع‌آوری اطلاعات، اسنادی و میدانی (مصاحبه) است. با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند، 10 نفر از متخصصان شناسایی شدند که دارای دانش و تجربه در موضوع تحقیق هستند. این افراد شامل اعضای هیئت‌علمی (در حوزۀ شهرسازی، مرمت و آینده‌پژوهی)، مهندسان مشاور در حوزۀ بازآفرینی و مرمت بافت تاریخی یزد، اعضای پروندۀ ثبت جهانی و مسئولان در پایگاه بافت تاریخی یزد و مسئولان بافت تاریخی در شهرداری یزد هستند. با بررسی مطالعات اسنادی و توصیفی، عوامل کلیدی مؤثر بر حفاظت بافت تاریخی یزد شناسایی و با نظر متخصصان تحقیق، این عوامل کلیدی تدوین و تنظیم شدند. 22 عامل کلیدی شناسایی‌شده به‌وسیلۀ متخصصان تحقیق، ارزش‌گذاری شد که به کمک نرم‌افزار میک‌مک، داده‌های تحقیق از نظر تأثیرگذاری و تأثیرپذیری تجزیه‌وتحلیل شدند. نتایج نشان می‌دهد مهم‌ترین پیشران‌های مؤثر بر آیندۀ بافت تاریخی، میزان وابستگی درآمد دولت به اقتصاد نفتی، توان رقابت‌پذیری بین‌المللی و الگوی مصرف است که از برخورد این پیشران‌ها، هشت سناریو برای بافت تاریخی یزد می‌توان متصور شد. با درنظرداشتن منطق هر سناریو، فضای موجود در آن سناریوها تدوین شده است که در این میان، ارکان شهرسازی بافت تاریخی یزد (حفاظت، دسترسی، حفظ عملکردهای با ارزش، توسعۀ کالبدی، پویایی اجتماعی-فرهنگی، بهبود اقتصادی، هم‌زیستی با محیط‌زیست و حفظ ارزش‌های انسانی) در هر سناریو بررسی شد. UR - https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_80979.html L1 - https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_80979_8659180b0d9dcb2ceac92d557c60313b.pdf ER -