بررسی رابطة بین کیفیت مسکن و سرمایة روان‌شناختی در سکونتگاه‌های غیر‌‌رسمی (مطالعة موردی: محلة یوسف‌آباد تبریز)

نوع مقاله : پژوهشی - کاربردی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز

3 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

اسکان‌های غیررسمی عامل برجسته و غالب در شهرنشینی و تهیة مسکن برای فقرای شهری است. در این بین کیفیت مسکن تأثیر زیادی در این سکونتگاه‌ها دارد. یکی از این عوامل خود فرد و سرمایة روان‌شناختی اوست که تک‌تک ساکنان سکونتگاه‌های غیررسمی را دربرمی‌گیرد. بنابر اهمیت سرمایه‌های روان‌شناختی در سکونتگاه‌های غیررسمی، هدف این مقاله بررسی رابطة بین کیفیت مسکن و سرمایة روان‌شناختی در محلة یوسف‌آباد تبریز است. روش تحقیق به لحاظ هدف کاربردی- توسعه‌ای و به لحاظ ماهیت و روش از نوع توصیفی- همبستگی است. جامعة آماری این تحقیق تمامی افراد بالای 18 سال محلة یوسف‌آباد است. حجم نمونه بر اساس مدل کوکران 322 نفر برآورد شده است. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های این تحقیق نیز از آزمون‌های پیرسون و تحلیل مسیر استفاده شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که با توجه به گذراندن بخش عمده‌ای از عمر افراد در مسکن، همچنین کمبود بعضی امکانات مثل گذران اوقات فراغت مناسب در بین ساکنان، کیفیت مسکن در خودکارآمدی و افزایش کارایی فردی، امیدواری برای رسیدن به اهداف، تاب‌آوری در برابر مشکلات و خوش‌بینی به آینده نقش مهمی را به خود اختصاص می‌دهد. نتایج نیز نشان می‌دهد که سطح معناداری دو دامنه برای همة متغیرهای سرمایة روان‌شناختی کمتر از 05/0 است. بنابراین، رابطة معناداری بین متغیر کیفیت مسکن با متغیر‌های سرمایة روان‌شناختی وجود دارد. بیشترین ضریب همبستگی پیرسون مربوط به متغیر کیفیت مسکن با متغیر خوش‌بینی است که برابر با ضریب 511/0 و سطح معناداری 000/0 است. بنابراین، می‌توان گفت که بین شاخص کیفیت مسکن با مؤلفه‌های مربوط به سرمایة روان‌شناختی همبستگی مثبت و مستقیمی وجود دارد و با افزایش کیفیت مسکن، متغیرهای مربوط به شاخص سرمایة روان‌شناختی نیز افزایش می‌یابد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Relationship between housing quality and psychological capital in informal settlements (Case study: Yusufabad neighborhood, Tabriz)

نویسندگان [English]

  • Hadi Hakimi 1
  • Fatemeh Zadvali 2
  • Shahrokh Zadvali Khajeh 3
1 Assistant Professor of Geography and Urban Planning, University of Tabriz, Iran
2 PhD student in Geography and Urban Planning, University of Tabriz, Iran
3 PhD Candidate in Geography and Urban Planning, University of Ahvaz, Iran
چکیده [English]

Introduction
Lack of access to safe and secure housing is one of the main features of urban poverty. Housing is the most important productive asset guaranteeing the credit for livelihood. The price of land has a significant impact on housing supply. The circumstances that led to development of illegal or informal land markets are quantity and quality and availability of the housing guarantee. Housing poverty in urban areas is randomly scattered, primarily in the form of informal settlements. This is one of the most important symbols in the awareness of living in these areas, according to the indicators of housing quality.  Informal settlements, including cars and houses without legal identity, are unevenly scattered around cities. Informal settlements are prominent factor in urbanization and housing for the urban poor. Furthermore, housing quality of a resident of informal settlements depends on many factors. One of the factor is the individual condition. This means that each of the residents of the informal settlements can be effective in improving the quality of their housing. The capital that can contain individual residents of informal settlements is a psychological capital. The psychological capital is of great importance in informal settlements. The aim of this paper is to identify the relationship between housing quality and psychological capital in neighborhood Yusufabad of Tabriz.
 
Methodology
This study in terms of the purpose is application -development and in terms of the nature and method is correlation. The population in this study is all patients over 18 years in neighborhood Yusufabad of Tabriz City. We have used simple random sampling method. The sample size of this study, which is calculated based on Cochran formula, is 322 people. The use of primary data is collected using a questionnaire. The validity of the formal system and its reliability is obtained by calculating Cronbach's alpha coefficient. The alpha obtained for 30 preliminary questionnaires, in each of the above range, is 0.7 and shows high internal consistency of the items. To examine the relationship between housing quality and Pearson test, we used psychological capital and to measure the impact of housing quality indicators of psychological capital component of the analysis using structural equation models, we used fitting indices (AMOS).
Results and Discussion
The results indicate that 40% of those people are aged 18 to 28 years old, 14.4 percent are in the age group of 29 to 39 years old, 30.8% of those aged 40 to 50 years old, and only 14.8% of them have over 50 years old. About 38.4 percent of the respondents of the reaserch are men and 61.6% of the respondents are women. About 20 percent of the respondents were illiterate, 28% of the respondents have education in diploma and 21% have a college education and only 7 percent of the respondents had a MA graduate. About 43.8% of the respondents were employed and 56.2% were unemployed. To examine the relationship between housing quality and psychological capital, we used pearson test. This test shows that two-tailed significance level for efficacy variable is less than 0.05. Therefore, there is a significant relationship between housing quality and self-efficacy, Pearson correlation coefficient for efficacy variable is equal to 0.336. Pearson correlation coefficients for the variables of optimism are 0.511.
 
Conclusion
Psychological capital is one of the new research topics of interest for human resources. Psychological capital, including human capital and social capital, is considered as the intangible assets of an organization unlike tangible assets with lower costs of management and leadership. This can not lead to results and revenue considerably. The psychological capital consists of measurable psychological variables . In this research, we studied the relationship between housing quality indicators in relation to the psychological capital variables. To examine the relationship between housing quality and pearson test, we used psychological capital for each variable of interval type. In this test, independent variables are housing quality and the dependent variable is components of psychological capital. To examine the relationship between housing quality and psychological capital, we used pearson test. This test shows that two-tailed significance level for efficacy variable is less than 0.05. Therefore, there is a significant relationship between housing quality and self-efficacy, pearson correlation coefficient for efficacy variable is equal to 0.336. Pearson correlation coefficients for the variables of optimism are 0.511. The housing quality index is positively correlated with the factors related to psychological capital. This means an increase in housing quality parameters make  increases in the variables related to psychological capital index. To measure the impact of housing quality on psychological capital, we alsoused AMOS model. The greatest amount of variance component model of psychological capital of the Self-Efficacy is equal to 78%. The maximum variance for housing quality index for social indicators is 42 persent. In general, it can be concluded that the model (observed variables) are a good fit and it means that the observed variables can be well hidden variables to measure.

کلیدواژه‌ها [English]

  • housing quality
  • Informal Settlements
  • Psychological capital
  • Yusufabad Neighborhood of Tabriz
-          اســماعیل‌پــور، نجما (1389)، بررسی وضعیت مسکن در سکونتگاههای غیررسمی و ارایه راهبردهایساماندهی آنها نمونۀ موردی: محلۀ حسن آباد یزد، فصلنامۀ مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای. سال اول، شمارۀ چهارم، بهار 1389، 112- 95.
-          اطهاری، کمال (1384)،" فقر مسکن در ایران: فقرسیاست اجتماعی، فصلنامۀ رفاه اجتماعی، سال پنجم، شمارۀ 18، صفحات127-113.
-          پورمحمدی، محمدرضا (1388)، برنامه‌ریزی مسکن، تهران، انتشارات سمت، چاپ ششم.
-          حکیمی، هادی، پورمحمدی، محمدرضا، پرهیزکار، اکبر، مشکینی، ابوالفضل، پورطاهری، مهدی (1390)، ارزیابی شاخص‌های کمی و کیفی مسکن در سکونتگاه‌های غیر‌رسمی ایران، مطالعۀ موردی جمشیدآباد خوی، مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال 22، شمارۀ پیاپی 44، شمارۀ 4، زمستان 1390، صص 197- 210.
-          رحمتی، خسرو (1393)، تحلیل نابرابری‌های فضایی بر پایه شاخص‌های اجتماعی در شهرهای میانه اندام(نمونۀ موردی: شهرستان میاندوآب)  پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی، دانشگاه تبریز، استاد راهنما: شهریور روستایی.
-          روستایی، شهریور، احدنژاد، محسن، اصغری زمانی، اکبر، زنگنه، علی رضا (1390)، بررسی شاخص‌های کالبدی ـ اجتماعی مسکن در تعیین بلوک‌های فقیرنشین با استفاده ازمدل تحلیل عاملی (مطالعۀ موردی: شهر کرمانشاه)، نشریۀ پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دورۀ 44، شمارۀ 81، صص 156-141.
-          زادولی، فاطمه (1393)، سنجش تغییرات گسترش فقر در فضاهای شهری تبریز طی سالهای 1375- 1385، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی، دانشگاه تبریز، استاد راهنما: شهریور روستایی.
-          ستارزاده، داود (1388)، بررسی شاخص‌های جمعیتی مسکن ایران در سال 1385، فصلنامۀ جمعیت، دورۀ 16، شمارۀ 67-68، صص 80-57.
-          سیمار‌اصل، نسترن، فیاضی، مرجان (1387)، سرمایۀ روان‌شناختی، مبانی نوین برای مزیت رقابتی، مجلۀ تدبیر، شمارۀ 200، دی 87، صص 44-48.
-          شکوئی، حسین (1382)، فلسفه‌های محیطی و مکتب‌های جغرافیایی؛ تهران، انتشارات گیتاشناسی.
-          صالحی، رضا، نعمتی، مرتضی، امان‌پور، سعید (1393)، بررسی سازوکار تأثیرگذاری شاخص‌های سرمایه اجتماعی در حکمروایی مطلوب شهری با استفاده از AMOS، مطالعۀ موردی: شهر نسیم شهر، مجله علمی پژوهشی برنامه ریزی فضایی (جغرافیا)، سال چهارم، شمارۀ اول، (پیاپی 12)، صص1-24.
-          صرافی، مظفر (1387)، ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی کشور در پرتو حکمروایی خوب شهری، مجلۀ هفت شهر، دورۀ 2، شمارۀ 23-24، بهار و تابستان 1387، صص4-14.
-          صمدی فرد، زهرا، موحد، خسرو، جهانبخش، حیدر (1392)، بررسی نقش فضاهای باز مشترک در مجتمع‌های مسکونی امروز به عنوان یکی از عوامل پایداری اجتماعی در معماری بومی در افزایش امنیت شهری، همایش معماری و شهرسازی و توسعۀ پایدار، با محوریت از معماری بومی تا شهر پایدار، مشهد، موسسه آموزش عالی خاوران، صص 8-1.
-          عزیزی، محمدمهدی (1384)، تحلیلی بر جایگاه و دگرگونی شاخص های مسکن شهری در ایران، نشریۀ هنرهای زیبا، شمارۀ  23، صص 34-25.
-          عسگری، علی. قادری، جعفر (1382)، تعیین عوامل مؤثر بر مالکیت مسکن در مناطق شهری ایران. مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان (علوم انسانی). جلد پانزدهم. شمارۀ 1 و 2. صص 120-97.
-          غفاری، غلامرضا (1385)، تبیین موانع اجتماعی فرهنگی موثر بر مشارکت اجتماعی اقتصادی سازمان‌یافته در جامعۀروسـتاییان بـه عنـوان مکـانیزمی بـرای توسـعۀ روسـتایی در ایـران: مطالعـه مـوردی روسـتاهای شـهر کاشـان، رسـالۀ دکتـری جامعه‌شناسی، دانشگاه تهران، دانشکدۀ علوم اجتماعی.
-          کرمی، سونیا (1393) بررسی تأثیر مالکیت مسکن بر توان مشارکت زنان در جامعۀ شهری سنندج، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی، دانشگاه تبریز، استاد راهنما: شهریور روستایی.
-          ملکی، سعید، شیخی، حجت (1388)، بررسی نقش شاخص‌های اجتماعی مسکن در سطح استان‌های کشوربا استفاده از روش شاخص ترکیبی توسعۀ انسانی، مجلۀ مسکن و محیط روستا، دورۀ 28، شمارۀ 127، صص 94- 107 .
-          هادیزاده بزاز، مریم (1382)، حاشیه‌نشینی و راهکارهای ساماندهی آن در جهان، شهرداری مشهد، چاپ اول، مشهد.
-          هویدا، رضا، مختاری، حجت‌اله، فروهر، محمد (1391)، رابطۀ مؤلفه‌های سرمایۀ روان‌شناختی و مؤلفه‌های تعهد سازمانی، مجلۀ پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری، سال دوم، شمارۀ دوم، پیاپی (3)، پاییز و زمستان 1391. صص 43-55.
 
 
-          Aliyev, Ramin, Karakus, Mehmet (2015), The Effects of Positive Psychological Capital and Negative Feelingson Students’ Violence Tendency, Procedia - Social and Behavioral Sciences 190 ( 2015 ) 69 – 76
-          Aliyev, Ramin, Tunc, Erhan) 2015), Self-Efficacy in Counseling: The Role of Organizational,Psychological Capital, Job Satisfaction, and Burnout, Procedia - Social and Behavioral Sciences 190 ( 2015 ) 97 – 105.
-          Avey, J. B., Wernsing, T. S., & Luthans, F. (2008). Can Positive Employees Help Positive Organizational Change? Journal of Applied Behavioral Science, 44(1), 48-70.
-          Bandura, A (1997). Self-Efficacy, The Exerciseof Control, New York: Freeman.
-          Bentler, P.M. (1990), Comparative Fit Indexes in Structural Models, Sychological Bulletin, Vol. 107, 46- 238.
-          Carver, C. S., Scheier, M. F., & Segerstrom, S. C. (2010). Optimism. Clinical Psychology Review, 30, 879–889. http://dx.doi.org/10.1016/j.cpr.2010.01.006.
-          Chang EC (2001). Optimism and pessimism: Implications for theory, research, and practice. Washington. DC: American Psychological Association; 2001: 2-101.
-          El Menshawya, Adel, Shafik Aly, Sherine, Moussa Salmana, Ahmed(2011), Sustainable Upgrading of Informal Settlements in theDeveloping World, Case Study: Ezzbet Abd El Meniem RiyadhAlexandria, Egypt. Procedia Engineering 21 (2011) 167-177.
-          Farouk Hassan, Ghada (2012), Regeneration as an Approach for the Developmentof Informal Settlements in Cairo Metropolitan, Alexandria Engineering Journal (2012) 51, 229–239.
-          Isik, B. and Tugsad T., (2007), Sustarnable Housing in Island Conditions Using ALkerGypsum Stabilized, Routledge, London.
-          Kutanis, R. O., & Oruc, E. (2014). A Theoretical Investigation on Positive Organizational Behavior and Positive Psychological Capital. The Journal of Happiness & Well-Being, 2(2), 145-159
-          Luthans, F., & Youssef, C. M. (2004). Human, Social and Now Positive psychological capital management: Investing in people for competitive Advantage. Organizational Dynamics, 33,2, 143-160.
-          Luthans, F., Avolio, B.J., Avey, J.B., & Norman, S.M. (2007a). Positive Psychological Capital: Measurement and Relationship with Performance and Satisfaction. Personnel Psychology. 60, 541-572.
-          Luthans, F., Youssef, C., Avolio, B. J. (2007b). Psychological Capital:Developing the Human Competitive Edge, Oxford University Press.
-          Luthans, F., Vogelgesang, G., Lester, P.B. (2006). Developing the PsychologicalCapital of Resiliency, Human Resource Development Review, 5, 1.
-          Seligman, M. E. P. (1998). Learned Optimism:How to Change Your Mind and Your Life. New York: Pocket Books.
-          Snyder, C. R. (1994). Hope and Optimism.Encyclopedia of Human Behavior. 2,. 535–542). San Diego: Academic Press.
-          Snyder, C. R. (2002). Hope Theory: Rainbows in the Mind. Psychological Inquiry, 13, 249-276.
-          Stajkovic, A. D., & Luthans, F. (1998). Social Cognitive Theory and Self Efficacy: Going beyond Traditional Motivational and Behavioral Approaches. Organizational Dynamics, 26, 62–74.
-          United Nations Human Settlements Programme (UN-HABITAT). (2005). Land Tenure, Housing Rights and Gender in NICARAGUA.
-          Westaway, M., (2006), A Longitudinal Investigation of Satisfaction with Personal and Environmental Quality of Life in an Informal South African Housing Settlement,Doorkop, Soweto, Habitat International , Vol. 30, PP. 175-189.
-          Wratten, E., (1995), Conceptualizing Urban Poverty, Environment & Urbanization, Vol. 3, PP.1-6.