تحلیل اثرات گسترش شهری بر امنیت محلات شهری (مطالعۀ موردی: شهر مراغه)

نوع مقاله : پژوهشی - کاربردی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، عضو هیئت‌علمی دانشگاه مراغه

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی

3 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان

4 دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

چکیده

پراکنده‌رویی در شهرها علاوه‌بر تأثیرات منفی زیست‌محیطی و اقتصادی، هزینه‌های اجتماعی زیادی دارد. این هزینه‌ها با جابه‌جایی و فاصله‌گرفتن محله‌های شهری از مرکز شهر و شکل‌گیری حومه‌های شهری روزبه‌روز افزایش می‌یابد. هدف از این مطالعه تحلیل و بررسی تأثیر پراکنده‌رویی شهری بر امنیت در محلات شهر مراغه است. پژوهش حاضر متشکل از سه مرحله شامل بررسی پراکنده‌رویی شهری، بررسی امنیت محلات و درنهایت سنجش میزان تأثیرگذاری شاخص‌های پراکنده‌رویی بر میزان امنیت محلات شهر است. تعداد شاخص‌های پراکنده‌رویی شهری 6 مورد و تعداد شاخص‌های امنیت 11 مورد بوده است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی بوده و از روش‌های پیمایشی نیز استفاده شده است. جمع‌آوری اطلاعات شاخص‌های پراکنده‌رویی از طریق مطالعة طرح جامع و تفصیلی شهر و از طریق نرم‌افزار GIS استخراج شده است. اطلاعات امنیت از طریق 383 پرسشنامه جمع‌آوری شده است. برای تحلیل داده‌ها از رگرسیون چندمتغیره و رگرسیون وزنی جغرافیایی استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد تأثیرات بین شاخص‌های تراکم جمعیت، تراکم ساختمانی و امنیت در محلاتی مانند سهند، ولیعصر، چهل متری، اوحدی، دارایی، پاسداران شیخ تاج و دروازه که به‌طور عمده بافت منسجم و برنامه‌ریزی‌شده دارند به‌صورت مثبت است؛ یعنی با افزایش مقدار این شاخص‌ها میزان امنیت نیز افزایش می‌یابد. به‌طور کلی، الگوی تأثیر شاخص‌ها به غیر از شاخص‌های میزان فاصله از مرکز شهر و دسترسی شبیه هم است و ضریب تأثیر آن‌ها در محلات شمالی مثبت است، اما ضریب شاخص دسترسی و فاصله بر افزایش امنیت محلات جنوبی و حاشیه‌ای شهر مثبت است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effects of urban physical development on security of urban neighborhoods (Case study: Maragheh)

نویسندگان [English]

  • Houshang Sarvar 1
  • Hassan Ahar 2
  • Amir Ali Zolfaghari 3
  • Hadiseh Gheysari 4
1 Assistant professor of geography and urban planning, Maragheh University
2 PhD candidate of geography and urban planning, Kharazmi University
3 PhD candidate of geography and rural planning, University of Isfahan
4 PhD candidate of urban planning, Islamic Azad University, Tehran Cneter Branch
چکیده [English]

Introduction
In addition to negative environmental and economic impacts of sprawl in cities, the phenomenon leads to high rate of social costs due to neighborhood movement and formation of suburbs. Urban sprawl or vertical expansion with new constructions around city can cause socio-economic damages and environmental destruction in cities. Jane Jacobs in the death and life of great American cities addresses security issues, spatial and physical deterrent factors of cities and neighborhoods. In this present study, we have explored Maragheh city. Despite population changes of Maragheh in different periods, the city is faced with turbulence and changes in urban growth. However, population of Maragheh in 45 years (1966-2011) increased 2.7 times (Iran Statistic center, 2011), in turn the area of the city at the same period increased 16.5 times and faster than its population growth (extracted and calculated by author based on detailed plan and Iran statistic center data, 2009). This has resulted in an imbalance between area and population growth in each period of urban growth. This pattern of physical growth of this city tends to be sprawl expansion. It seems that this form of city expansion have caused socio-economic impacts, especially undesirable environmental impacts such as agriculture land use changes, air and soil pollution, and degradation of urban green spaces. Based on these findings, suitable pattern in regard to growth and physical expansion of the city is captured by special importance and have to be considered in planning.
In present research, at the purpose of this research is to assess the links between effective factors of sprawl and security using spatial statistics methods, effectiveness rate of sprawl factors in security of neighborhoods. In regard to the indices used by theorist such as Glaster and Ewing sprawl variables are extracted. One of the complete methods of urban sprawl is the method Ewing in 2002. He believed that because of the complicated nature of sprawl, it is hard to measure it by multi variable. He insisted on the variables like population and constructions density, main streets accessibility, rate of concentration and urban centrality. In this research, we have used some  variables including population and constructions density, distance from center, rate of open spaces, accessibility and rate of residency. Security variables such as theft, neighborhood and family quarrel, addiction, transportation, and open spaces have been gathered using questionnaire by citizens. Sprawl variables have been extracted by the existing data using ArcGIS and security variables through questionnaire and statistical calculation.
 
Methodology 
This is an applied research with descriptive analytic method. Field study and library method have been used to gather information in the field of links between form and shape of city and its effects on security. At first, the factors of urban sprawl and residency transformation of neighborhoods (population density, open space rate, buildings density average, and distance from neighborhood center, and period of residency in neighborhood) assess detailed and comprehensive plan using ArcGIS 10.2.
 
Results and discussion
Present study is conducted in 3 stages including assessment of urban sprawl, neighborhood security and finally measuring effectiveness of sprawl factors on neighborhood security. The results indicate that the effects of population and building density and security in neighborhoods like Sahand, Valiasr, Chehlmetry, Ohadi, Daraie, Pasdaran, Sheikh-Taj, Darvazeh contains planed texture . Generally, the effects of these factors except distance from city center and accessibility are like each other. The impacts of these factors in northern neighborhoods are positive and accessibility and distance have positive impacts on southern and peripheral neighborhoods.
 
Conclusion
As said before, the aim of this research is to analyze the effects of urban sprawl on the neighborhood security by multi variant regression and the effects of urban sprawl factors on the neighborhood security. In the next stage, the rate of the factors is calculated by geographically weighted regression. The amount of overall effects on security is measured through different nature of factors. For solving this, the effects of each factor are separately analyzed.
The second aim is to compare results of multi variant regression with geographically weighted regression. The results of multi variant regression have positive or negative impacts. The geographically weighted regression shows the impact factors in spatial and in the neighborhood level and determines that how is the impact factor. It can be suggested that for analysis of geographical and spatial issues, we have used geographical weighted regression.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sprawl
  • Security
  • GWR
  • GIS
  • Maragheh
  • حسینیون، سولماز (1385)، «شهر فشرده، شهر فردا»، مجلۀ شهرداری‌ها، سال ششم، شمارة 73.
  • رنانی، محسن، عمادزاده، مصطفی و رزیتا مؤیدفر (1385)، «سرمایۀ اجتماعی و رشد اقتصادی: ارائۀ یک الگوی نظری»، مجلۀ پژوهشی دانشگاه اصفهان، شمارة 2، صص 133-151.
  • صالحی، اسماعیل (1387)، ویژگیهایمحیطیفضاهایشهریامن، مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی و معماری.
  • فلاحتی، لیلا (1395)، «ساختار فضایی شهر و احساس امنیت در بین زنان (مطالعۀ موردی: ورودی مترو تجریش و پایانۀ جنوب تهران)»، فصلنامۀ مطالعات شهر ایرانی-اسلامی، شمارة 20.
  • فوکویاما، فرانسیس (1379)، پایان نظم (سرمایۀ اجتماعی و حفظ آن)، ترجمة غلامعباس توسلی، انتشارات جامعۀ ایرانیان، تهران.
  • قرایی، فریبا، راد جهانبانی، نفیسه و نازیلا رشیدپور (1389)، «بررسی و سنجش حس امنیت در مناطق مختلف شهری، نمونۀ موردی: مناطق 2 و11 تهران»، فصلنامۀ آرمانشهر، شمارة 4.
  • مرکز آمار ایران (1335-1390)، نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان مراغه.
  • مروارید، یونس (1372)، مراغه (افرازه­رود)، انتشارات علمی، مراغه.
  • موسوی، میرنجف، حسنی، محمد و ایوب منوچهری (1392)، «تحلیل سرمایۀ اجتماعی شهروندان و تأثیر آن بر کیفیت زندگی، مورد: محلات شهر میاندوآب»، فصلنامۀ پژوهش‌های جغرافیایی.
  • موسوی، میرنجف و همکاران (1391)، «تحلیل فضایی رابطۀ سرمایۀ اجتماعی و توسعۀ پایدار شهری (مورد: شهرهای استان آذربایجان غربی)»، فصلنامۀ جغرافیا و توسعه، سال دهم، شمارة 27.
  • مهندسین مشاور نقش محیط (1385)، طرح جامع مراغه، جلد اول، سازمان مسکن و شهرسازی استان آذربایجان شرقی، تبریز.
  • طالبی، ژاله (1383)، «روابط اجتماعی در فضاهای شهری»، نامۀ علوم اجتماعی، شمارة 24، صص 161-180.
  • Anderson, W. P., Kanaroglou, P. S. & Miller, E. J. (1996), Urban form, energy and the environment: A review of issues, evidence and policy, Urban Studies, Vol. 33, No. 1.
  • Brueckner, J. & Largey, A. G. (2008), Social interaction and urban sprawl, Journal of urban Economics, Vol. 64, No. 1: 18-34.
  • Carmona, C., Heath, T., Oc, T. & Ttiesdell, S. (2003), Public places, Urban spaces, Architectural Press, New York, Paris.
  • Frumkin, H. (2002), Urban sprawl and public health, public health reports Vol. 117.
  • Gillham, O, 2002, The Limitless City: A Primer on the Urban Sprawl.
  • Johason, M. P. (2000), Environmental impacts of urban sprawl: A survey of the literature and proposed research agenda, Environment and Planning A, Vol. 33, No. 4.
  • Peiser, R. (2001), Decomposing urban sprawl, Town Planning Review, Vol. 72, No. 3: 275–298.
  • Putnam, R. D. (2000), Bowling alone, Simon and Schuster, New York.
  • Sheller, M. & Urry, J. (2000), The city and the car, International Journal of Urban and Regional Research, Vol. 24, No. 4: 737–757.
  • Storper, M. & Venables, A. J. (2004), Buzz: face-to-face contact and the urban economy, Journal of Economic Geography, Vol. 4, No. 4: 351–370