تحلیل رویکردهای حاکم بر مدیریت ‌شهری مشهد دربارة توان‌یابان ‌و معلولان شهری

نوع مقاله : پژوهشی - کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 استادیار گروه جغرافیا دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

در این مطالعه، تصویری کامل از فعالیت پنج‌ دورة شورای اسلامی شهر مشهد دربارة «شهر و معلولان در شهر مشهد» ارائه شده است. شیوة مطالعه توصیفی-تحلیلی بوده و با بهره‌گیری از روش‌های کمی-کیفی انجام شده ‌است. در گام اول، با مطالعة منابع داخلی و خارجی، جهت‌گیری‌های کلی برنامه‌ریزی‌ها در راستای حضور معلولان در فضای ‌شهر مشخص شد. در ادامه، در قالب تکنیک‌های تحلیل فضایی، الگوی ‌پراکنش معلولان در شهر مشهد سنجیده شد. نتایج بیانگر الگوی خوشه‌ای در استقرار توان‌یابان در شهر و ضرورت توجه به این الگو در برنامه‌ریزی‌ها را مطرح کرده است. سپس با مراجعه به آرشیو مصوبات شورا (شامل 4530 مصوبه‌ و بررسی ‌هریک از ‌آنها) به شناسایی مصوبات مرتبط با معلولان، شامل 89 مصوبه (96/1 درصد کل مصوبات و میانگین ۱۸ مصوبه برای هر دوره) و ذخیره‌سازی آنها در فایل اکسل اقدام شد. دسته‌بندی از داده‌ها با استفاده از روشهای آمار توصیفی صورت گرفت. در ادامه بهره‌گیری از روش تحلیل‌ محتوا (در قالب کدگذاری باز، محوری و انتخابی)، رویکردهای حاکم بر برنامه‌ریزی هر دوره و درنهایت کل ‌دوره دربارة ارتقای فضای ‌شهر برای توان‌یابان را آشکار کرد. نتایج در کدگذاری‌ باز، شناسایی ۱۲ موضوع کلیدی در کدگذاری ‌محوری، چهار محور مهم و در کدگذاری انتخابی، سه مقولة مرکزی حضورپذیری، توجه به نیازهای اولیه و توجه به ارتقای جایگاه اجتماعی، سلامت و بهداشت توان‌یابان بود. تفسیر اطلاعات، حاکی از تغییر در رویکردهای هر دوره شورا در موضوعات گوناگون بود. نتایج بیانگر نبود رویکرد منسجم و هماهنگ در دوره‌های موردنظر در مواجهه با معلولان در فضای ‌شهر مشهد است. از دیگر سو، محور رویکردها، عمدتاً حمایتی (تکیه بر وابستگی فرد توان‌یاب به دیگران در فضا)، به‌جای مناسب‌سازی (تکیه بر بهبود وضعیت فضای‌ شهر برای حضور قائم به ذات و مستقل فرد توان‌یاب) است. در همین راستا پیشنهادهایی در قالب سه دورة زمانی کوتاه، میان‌مدت و بلندمدت ارائه شده‌ است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Analysis of Urban Management Approaches in Mashhad Regarding Urban Disabled

نویسندگان [English]

  • Najme Gholami 1
  • Mostafa Amirfakhrian 2
  • Roholah Asadi 2
1 Ferdowsi University of Mashhad
2 Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

This study seeks to provide a complete picture of the activities of the 5 terms of the Islamic Council of Mashhad regarding the "city and the disabled in the city of Mashhad."The study method is descriptive and analytical in which quantitative and qualitative methods have been used. In the first step, by studying the internal and Latin sources, Then, using spatial analysis techniques, we tried to measure the distribution pattern of the disabled in Mashhad. Then, by referring to the council approvals archive (including 4530 approvals and reviewing them one by one), the approvals related to the disabled were identified, including 89 approvals and saved them in an Excel file. We used descriptive statistics methods to categorize the data. Then using the content analysis method (in the form of open, axial and selective coding), Results in open coding; Identify 12 key issues, in axial coding; 4 important axes and in selective coding; 3 central categories: 1) attendance 2) attention to basic needs and 3) attention to promoting social status, health and hygiene of the disabled. Interpretation of information showed changes in the approaches of each council period on various issues. The results showed that there is no coherent and coordinated approach in all periods in dealing with the disabled in the city of Mashhad. It is necessary to adopt coordinated and comprehensive approaches in dealing with people with disabilities in the city. It is necessary to adopt coordinated and comprehensive approaches in dealing with people with disabilities in the city.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Disabled people
  • Approvals
  • Islamic Council of the city
  • Mashhad city
  • Urban management
اکبری اوغاز، زهرا و تکتم حنایی (1397). «تبیین عوامل افزایش امنیت به‌منظور ارتقای تعاملات اجتماعی معلولین جسمی-حرکتی (مطالعة موردی: خیابان طبرسی شهر مشهد)»، معماری و شهر پایدار، دوره 7، شماره 1،  85-98.
بابایی اهری، مهدی (1373). آیین‌نامة برابری فرصتهای معلولین (سازمان ملل متحد)، تهران: سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران.
برهانی، نیره و مهرنوش ولیخانی (1393). «ارائة راهکارهای مناسب‌سازی بوستان‌های شهری منطبق بر نیاز معلولان جسمی و حرکتی (نمونة موردی: بوستان حاشیة زاینده‌رود اصفهان)»، اولین کنفرانس ملی شهرسازی، مدیریت شهری و توسعة پایدار، تهران.
جمعه‌پور، محمود و علی‌اصغر عیسی‌لو (1395). «توان‌سنجی فضاهای شهری در پاسخ‌دهی به نیاز گروه‌های کم‌توان جسمی-حرکتی (مطالعة موردی: بخش مرکزی شهر قم)»، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، دوره 7، شماره 26، 21-36.
حسینی، لیلا (1397). تحلیل جغرافیایی وضعیت معلولان استان خوزستان و شهر اهواز با استفاده از آمار فضایی در GIS، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، استاد راهنما: علیرضا محمدی، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، رشتة جغرافیا دانشگاه اصفهان
حلم‌سرشت، پریوش و اسماعیل دل‌پیشه (1371). توا‌ن‌بخشی و بهداشت معلولان، تهران: وزارت مسکن و شهرسازی.
خزایی، مصطفی، امانی، مجتبی و مسعود داورپناه (1397). «تحلیلی بر شهر دوستدار معلول»، جغرافیا و روابط انسانی، دوره 1، شماره 3، 769-787.
رضایت، رها و خشایار کاشانی‌جو (1397). «ارزیابی ابعاد مؤثر در طراحی شبکة پیاده‌راه‌ها (با تأکید بر مناسب‌سازی برای معلولین)»، کنگرة بین‌المللی معماری و شهرسازی معاصر پیشرو در کشورهای اسلامی، مشهد.
رضایی، مریم و هانیه نصیری اردلی (1398). «ارزیابی میزان پاسخگویی فضاهای شهری به نیازهای معلولان جسمی حرکتی (مطالعة موردی: خیابان فردوسی شهر سنندج)»، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، دوره 7، شماره 3، 509-532.
زیاری، کرامت‌اله و حمید کارآموزیان (1397). «تحلیلی بر شاخص‌های شهر دوستدار معلولین و توان‌خواهان»، اولین همایش ملی رقابت‌پذیری و آینده تحولات شهری، تهران، 150-177.
ظهری‌نیا، مصطفی (1390). «بررسی پیامدهای فردی و اجتماعی معلولیت»، پژوهش‌نامة فرهنگی هرمزگان، دوره 1، شماره  2، ص 165.
مرادزاده، فیروزه (1397). برنامهریزی فضاهای شهری جهت تأمین نیازهای معلولین و جانبازان (مطالعة موردی: منطقة دوی شهری کرمانپایان‌نامة کارشناسی ارشد، استاد راهنما: حسین غضنفرپور، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، رشتة جغرافیا، دانشگاه شهید باهنر کرمان
Akbari Oghaz, Z., & Hanaei, T. (2018). Explaining the factors of increasing security in order to promote social interactions of the physically-physically disabled (Case study: Tabarsi St., Mashhad). Architecture and Sustainable City, 7(1). (In Persian)
Babaei Ahri, M. (1994). Regulation on equal opportunities for the disabled (United Nations). Tehran: Technical and Engineering Consulting Organization of Tehran. (In Persian)
Borhani, N., & Valikhani, M. (2014). Providing solutions for adapting urban parks in accordance with the needs of the physically and physically disabled (Case study: Zayandeh Rood Park in Isfahan). First National Conference on Urban Planning, Urban Management and Sustainable Development, Tehran. (In Persian)
Committee on the Rights of Persons with Disabilities (CRPD). (2018). Statement by the Committee on the Rights of Persons with Disabilities Inclusion and full participation of persons with disabilities and their representative organizations in the implementation of the convention. Geneva: United Nations.
Edwards, C. (2020). How people with disabilities are shaping urban design. Retrieved 2020, 24 February from World Economic Forum: https://www.weforum.org/agenda/2020/02/disabilities-urban-safety-insight-town-planning/
European Union. (2014). Access, city award: European cities responding to the accessibility needs of ALL citizens. Luxembourg: Office of the European Union.
Fridaypour, M., & Issa Lou, A. A. (2016). Empowerment of urban spaces in responding to the needs of physically disabled groups (Case study: Central part of Qom). Urban Research and Planning, 7(26). (In Persian)
Galuh, J. (2019). Banjarmasin city:A disability-inclusive city profile. Jakarta: UNESCO Jakarta Office.
Han, K. (2019). Social welfare in transitional China Sociology, media and journalism in China. Hardcover, Beijin 1-10.
Hashim, A., & Samikon, S. (2012). Access and accessibility audit in commercial complex: Effectiveness in respect to people with disabilities (PWDs). Journal of Procedia-Social and Behavioral Sciences, 51, 452-460.
Having a Say Conference, (4th -26th February 2020), Australia’s largest conference for people with disability Deakin University, Waterfront Campus, Geelong.
Helmseresht, P., & Delpishe, A. (1992). Rehabilitation and health of the disabled. Tehran: Ministry of Housing and Urban Development. (In Persian)
Hosseini, L. (2017). Geographical analysis of the situation of the disabled in Khuzestan province and Ahvaz city using spatial statistics in GIS, Master's thesis in Geography, Supervisor: Alireza Mohammadi, Faculty of Literature and Humanities, Geoghraphy barnch, Esfahan university (In Persian)
Kelly, D., & Tucker, R. (2019). Making our cities more accessible for people with disability is easier than we think. Retrieved 2019, October 2, form https://theconversation.com/making-our-cities-more-accessible-for-people-with-disability-is-easier-than-we-think-124420
Khazaei, M., Amani, M., & Davarpanah, M. (2017). An analysis of a disabled friendly city. Geography and Human Relations, 1(3). (In Persian)
Khetarpal, A. (2017). Analysis of urban areas and planning from a disability perspective. Retrieved 2017, October 11, from https://feminisminindia.com/2017/10/11/urban-areas-disability-perspective/
Mahmoudia, A., & Mazloomi, M. (2014). Urban spaces, disabled, and the aim of a city for all: A case study of Tehran. International Journal of Sciences: Basic and Applied Research, 14(1), 530-537.
Moradzade, F. (2017). Planning of urban spaces to meet the needs of the disabled and veterans (Case study: Kerman two urban area), Master´s thesis in Geography, Supervisor: Hossein Ghazanfarpour, Faculty of Literature and Humanities, Geoghraphy barnch, Shahid bahonar university (In Persian)
Prince, M. J. (2007). Inclusive city life: Persons with disabilities and the politics of difference. Disability Studies Quarterly, 28(1), 1-11.
Rachele, J., Wiesel, I., & Holstein, E. (2020). Feasibility and the care-full just city: Overlaps and contrasts in the views of people with disability and local government officers on social inclusion. Cities, 100, 20-30.
Rezaei, M., & Nasiri Ardali, H. (2018). Assessing the response of urban spaces to the needs of the physically disabled (Case study: Ferdowsi St., Sanandaj). Geographical Research in Urban Planning, 7(3). (In Persian)
Rezayat, R., & Kashani Joo, Kh. (2017). Evaluate the effective dimensions in the design of the sidewalk network (with emphasis on adaptation for the disabled), International Congress of Leading Contemporary Architecture and Urban Planning in Islamic Countries, Mashhad. (In Persian)
Shahraki, A. A. (2021). Urban planning for physically disabled people’s needs with casestudies. 29, 173-184.
United Nations Human Settlements Programme. (2007). Inclusive and sustainableurban planning:A guide for municipalities, 3(2). Kenya: United Nations Human Settlements.
WHO. (2021). World Health Organization. Retrieved from https://www.who.int/health-topics/disability#tab=tab_1
Zahrineya, M. (2012). Investigating the individual and social consequences of disability, Hormozgan Cultural Research, 1(2), p169. (In Persian)
Ziari, K., & Interns, H. (2017). An analysis of the indicators of a friendly city for the disabled and the able-bodied. The First National Conference on Competitiveness and the Future of Urban Development, Tehran. (In Persian)