تحلیل رابطۀ پیاده‌مداری شهری و سلامت عمومی جوانان با تأکید بر ابعاد کالبدی- فضایی (مطالعۀ موردی: مناطق سه‌گانۀ شهر قزوین)

نوع مقاله : پژوهشی - کاربردی

نویسندگان

1 استادیار گروه شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

2 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد طراحی شهری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

چکیده

امروزه سلامت یکی از شاخص‌های اصلی توسعه‌یافتگی جوامع به‌حساب می‌آید. شهرهای کنونی ایران نسبت به گذشته پیاده‌مداری کمتری دارند و این به‌ویژه در مناطق شهری جدید، بر بسیاری از ابعاد زندگی شهرنشینان حتی جوانان تأثیر منفی گذاشته است. هدف این پژوهش بررسی ارتباط پیاده‌مداری مناطق شهری بر سلامتی قشر جوان است. روش تحقیق به‌لحاظ ماهیت، آمیخته است. سلامت عمومی شامل چهار حوزۀ جسمی، اضطراب و اختلال خواب، کنش اجتماعی و افسردگی می‌شود. برای سنجش سلامت عمومی ساکنان، از پرسشنامۀ جی اچ کیو استفاده شد. روش نمونه‌گیری تصادفی هدفمند بود و پرسشنامه بین جوانان توزیع شد. از سوی دیگر، به‌لحاظ کالبدی-فضایی، دو مؤلفۀ اصلی کاربری زمین و شبکۀ ارتباطی برای سنجش پیاده‌مداری در این پژوهش درنظر گرفته شدند که به روش میدانی مورد سنجش قرار گرفتند. مهم‌ترین یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که با توجه به رتبه‌های مناطق در زمینۀ پیاده‌مداری و سلامت عمومی، مشاهده می‌شود که این یک ارتباط کاملاً مستقیم نیست و متغیرهای پنهانی در این میان وجود دارد و در هر چهار مقیاس سلامت عمومی، این رابطه تفاوت دارد. پیاده‌مداری مناطق شهری بیش از اینکه بر سلامت جسمی جوانان تأثیرگذار باشد، بر سلامت روان آن‌ها اثرگذار است؛ به‌طوری‌که مناطقی که دارای بیشترین حد پیاده‌مداری هستند، جوانان آن‌ها در بالاترین درجۀ سلامت روان‌تنی هستند. با وجود این، ارتباط مستقیمی بین پیاده‌مداری کالبدی-فضایی مناطق شهری و سلامت عمومی وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the Relationship between the Urban Walkability and the Youth General Health with Emphasis on Physical-Spatial Dimensions (Three districts of Qazvin city)

نویسندگان [English]

  • Maryam Khastou 1
  • Tara Kiaei 2
1
2 Department of urban planning, Faculty of architecture and urban planning, Qazvin branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran
چکیده [English]

In recent years, the benefits of walkability in the field of public health are such that the ability of urban walkability has become a key issue in the program of healthy cities of the world. The two main questions in this study are “What is the effect of walkability of urban areas on physical and mental health (public health) of the youth?” and "Will the general health of the young people increase with improving the walkability?" The research method is applied in terms of purpose, cross-section in terms of time, and mixed in terms of nature. The concept of walkability was introduced as an independent variable along with the explanation of its criteria. In a survey, a 28-item GHQ questionnaire was used to assess general health in young people. This questionnaire consists of four criteria with seven questions in each of them. These four criteria are: physical symptoms, anxiety symptoms and sleep disorders, social action and depressive symptoms. Then, in a field study, the following measures were used to assess the walkability: mixed uses, pedestrian attractive zones, pedestrian and bicycle network connection, access to mass transit, road safety and security. According to the ranks of the regions in terms of walkability and public health, it is observed that this is not a completely direct relationship and in all four scales of general health, this relationship is different. It is concluded that walkability in urban areas affects the mental health of young people more than it affects their physical health.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pedestrian Walkability
  • Physical and Mental health
  • General health
  • GHQ questionnaire
  • Qazvin city
آبرون، علی‌اصغر، قرایی، فریبا و طباطبائیان، مریم (1397). واکاوی ابعاد کیفیت محیط شهری مؤثر بر سطح سلامت روانی شهروندان: محله‌های بهار و انقلاب اسلامی شهر سبزوار. نشریۀ معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، 25، 251-263.
اسکندرپور، مجید، کوزه‌گر کالجی، لطفعلی، حنیفی اصل، یاسین و شیخکانلوی میلان، ناصر (1396). تحلیلی بر عملکرد فضاهای عمومی شهری با اهداف پیاده‌مداری (مطالعۀ موردی: بخش مرکزی شهر ارومیه). فصلنامۀ مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 14، 118- 140.
بهرامی، یوسف، فلاح حیدری،‌ فاطمه، قادری مطلق، ایرج و نعیمی پیوستی، ابوالفضل (1395). امکان‌سنجی قابلیت پیاده‌روی در فضاهای شهری: شهر سردشت. چهارمین کنگرۀ بین‌المللی عمران، معماری و توسعۀ شهری. قابل‌دسترس در نشانی:
https://www.civilica.com/Paper-ICSAU04-ICSAU04_2158.html
بحرینی، سید حسین و خسروی، حسین (1389). سلامت جسمی شهروندان در شهرهای جدید، بررسی نقش طراحی شهری در میزان فعالیت‌های فیزیکی، شهر جدید هشتگرد. نخستین همایش توسعۀ شهری پایدار. تهران.
پوراحمد، احمد، فرهادی، ابراهیم، قربانی، رامین و درودی‌نیا، عباس (1397). تأثیر چشم‌اندازهای شهری بر سلامت روان شهروندان، منطقۀ 2 و 9 شهر تهران. فصلنامۀ شهر پایدار، 3، 17-33.
تاجیک، آرزو و پرتوی، پروین (1392). مدل مفهومی و چارچوب تحلیلی پیاده‌مداری با تأکید بر رویکرد نوشهرسازی. نشریۀ مطالعات شهری، 9، 81-96.
تشکری، لیلا و مهربانی گلزار، محمدرضا (1397). تکوین یک پیاده‌راه، مؤلفه‌های کالبدی یا رفتار جمعی. نشریۀ منظر، 44، 40-49.
تقوی، سیدمحمدرضا (1380). بررسی روایی و اعتبار پرسشنامۀ سلامت عمومی (GHQ). مجلۀ روان‌شناسی، 4، 381-398.
توکلی، نیکی و ماجدی، حمید (1392). عملکرد محیط‌های سبز و طبیعی در ارتقای سلامت روحی-روانی انسان. نشریۀ هویت شهر، 13، 23-33.
حسینی، علی، قاسمی‌نسب، مریم و محمدزاده شهریاری، مینا (1395). تأثیر طراحی شهری بر سلامت شهروندان با تأکید بر سه عنصر فضای سبز، محله و سیستم حمل‌ونقل. چهارمین کنگرۀ بین‌المللی عمران، معماری و توسعۀ شهری. تهران.
حکیمیان، پانته‌آ (1394). فضاهای شهری سلامت‌محور: ویژگی‌های کالبدی تأثیرگذار بر چاقی افراد. نشریۀ معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، 15، 215-224.
حمید، نجمه و بابامیری، محمد (1391). بررسی رابطۀ فضای سبز با سلامت روان. مجلۀ علمی-پژوهشی ارمغان دانش، 4، 309-316.
حوریجانی، نسیم و چاره‌جو، فرزین (1398). نقش محیط مصنوع در پایداری شهری، با تأکید ویژه بر قابلیت پیاده‌مداری در محلات مسکونی-سنندج. نشریۀ معماری و شهرسازی پایدار، 1، 29-48.
صفاری‌راد، علی و شمس، مجید (1396). بررسی تطبیقی معیارهای قابلیت پیاده‌مداری در سطح محلات شهری (مطالعۀ موردی: محلات جدید و قدیمی شهر رشت). فصلنامۀ آمایش محیط، 39، 183-203.
رضازاده، راضیه، زبردست، اسفندیار و لطیفی اسکویی، لاله (1390). سنجش ذهنی قابلیت پیاده‌مداری و مؤلفه‌های تأثیرگذار بر آن در محلات. مدیریت شهری، 28، 297-313.
رضازاده، راضیه و لطیفی اسکویی، لاله (1393). تأثیر قابلیت پیاده‌مداری محله‌ها بر رضایتمندی سکونتی-محلۀ چیذر. نشریۀ معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، 13، 321-331.
رفیعیان، مجتبی، صدیقی، اسفندیار و پورمحمدی، مرضیه (1390). امکان‌سنجی ارتقای کیفیت محیط از طریق پیاده‌راه‌سازی محورهای شهری، مورد: محور خیابان ارم بخش مرکزی شهر قم. نشریۀ مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، 11، 41–56.
مرکز آمار و اطلاعات استان قزوین (1398). سالنامه آماری قزوین 1398. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان قزوین.
سعیدی منفرد، ساناز و گلرو، امیر (1398). ارزیابی ارتقای سلامت روان در فضاهای رهاشده شهری با محوریت شکل‌گیری شهر سالم-مشهد. نشریۀ جغرافیا و روابط انسانی، 6، 58-82.
سیف‌الهی فخر، سپیده، لاریمیان، تایماز و معززی مهر تهران، امیرمحمد (1392). تعیین شاخص‌های مؤثر در خلق مکان‌های امن پیاده‌مدار جهت ارتقای تعاملات اجتماعی (نمونۀ موردی: خیابان بهار آزادی محلۀ خاک سفید تهران). نشریۀ انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، 5، 85-95.
شاهیوندی، احمد و قلعه‌نویی، محمود (1392). بررسی و تحلیل قابلیت پیاده‌مداری مسیرهای عابر پیادۀ شهر اصفهان. نشریۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 31، 73-91.
معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری قزوین (1397) آمارنامه سال 97.
صابری‌فر، رستم (1396). بررسی رابطۀ بین میزان بهره‌مندی از فضاهای رفاهی شهری و سلامت روان شهروندان. مجلۀ پژوهش سلامت، 2، 89-94.
علیمردانی، مسعود، محمدی، مریم و زیبایی فریمانی، نیکو (1396). بررسی رابطۀ حس دلبستگی به مکان و پیاده‌روی به‌منظور بهبود سطح سلامت در محله-محلۀ مطهری شهر مشهد. نشریۀ معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، 21، 193-204.
کاشانی‌جو، خشایار (1389). پیاده‌راه‌ها: از مبانی طراحی تا ویژگی‌های کارکردی. تهران: آذرخش.
کاظمی، علی و گل لاله، طاهره (1395). بازشناسی عوامل کالبدی-فضایی مؤثر بر پیاده‌روی شهروندان در محله‌های شهری-نوشهر. نشریۀ مطالعات شهری، 22، 89-97.
کلانتر، آمنه و شهابیان، پویان (1397). سنجش پیاده‌مداری محله‌های شهری با استفاده از شیوۀ واک اسکور، مورد مطالعاتی: محلۀ پارک لاله و محلۀ ایوانک. نشریۀ معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، 23، 211-223.
لطفی، صدیقه، قدمی، مصطفی و حسین پورعسگر، میترا (1396). مطالعۀ اثرات توزیع کاربری اراضی بر سلامت شهروندان، بابلسر. مجلۀ جغرافیا و توسعة فضای شهری، 1، 139-154.
محمدی، خسرو، احمدی، خدابخش، فتحی آشتیانی، علی، آزادفلاح، علی و عبادی، عباس (1393). توسعۀ شاخص‌های سلامت روانی در ایران. فصلنامۀ آموزش بهداشت و ارتقای سلامت روانی در ایران، 1، 37-48.
معینی،‌ سید محمدمهدی (1385). افزایش پیاده‌مداری، گامی به‌سوی شهری انسانی‌تر. نشریۀ هنرهای زیبا، 27، 5-16.
میرغلامی، مرتضی، قره‌بگلو، مینو و نوزمانی، نوشین (1396). ارزیابی تأثیر ابعاد اجتماعی و کالبدی محله بر سلامت روانی و حس سلامتی. نشریۀ هنرهای زیبا، 2، 63-74.
نوربخش‌مقدم، علیرضا (1392). پرسشنامۀ GHQ، دانشنامۀ روان‌شناسی مردمی. قابل‌دسترس در: https://public-psychology.ir
نیک‌پور، عامر، حسین‌پور، میترا و طالبی، حکیمه (1395). مطالعه و ارزیابی شاخص‌های محیطی مؤثر بر قابلیت پیاده‌روی، مورد مطالعه: شهر آمل. فصلنامۀ مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 13، 110-133.
Abroon, A., Gharai, F., & Tabatabaeian, M. (2018). Analysis of Dimensions of Neighborhood Environmental Qualities Affecting Mental Health of Citizens, Case Study: Bahar & Enghelab-e Eslami Neighborhoods, Sabzevar. Journal of Armanshahr Architecture and Urban Design & Urban Planning, 11(25), 251–263. (In Persian)
Alimardani, M., Mohammadi, M., & Zibaee Farimani, N. (2017). The Effect of Place Attachment- Walking- on Health Issue at Neighborhood Level, Case Study: Motahary Neighborhood in Mashhad City. Journal of Armanshahr Architecture and Urban Design & Urban Planning, 10(21), 193–204. (In Persian)
Appolloni L., Vittoria Corazza M. D., & Alessandro D. (2019). The Pleasure of Walking: An Innovative Methodology to Assess Appropriate Walkable Performance in Urban Areas to Support Transport Planning. Sustainability Journal, 11(3467), 1–26.
Bahrami, Y., Falah Heidari, F., Ghaderi Motlagh, E., & Naeimi Peyvasti, A. (2016). Feasibility Study of Walking in Urban Spaces Case Study: Sardasht City. 4th International Congress of Civil Engineering, Architecture and Urban Development. (In Persian)
Bahrainy, H., & Khosravi, H. (2008). Physical Health of Citizens in New Cities, the Role of Urban Design in The Amount of Physical Activity- Hashtgerd New City. The First Conference on Sustainable Urban Development. (In Persian)
Bahrainy, H., Khosravi, H., Aliakbari, F., & Khosravi, F. (2015). The Impact of Built Environment on Walkability, Case Study: North-West of Shiraz. Armanshahr Architecture & Urban Development, 8(14), 105–117.
Barbosa, J. P. A. S., Guerra, P. H., Santos C. O., Barbosa Nunes, A.P.O., Turrell, G. & Florindo, A. A. (2019). Walkability, Overweight, and Obesity in Adults: A Systematic Review of Observational Studies. International Journal of Environmentla Research and Public Health, 16(3135), 1–17.
Deputy of Statistics and Information Statistical Yearbook (2019). Management and Planning Organization of Qazvin Province.
Deputy of Transportation and Traffic of Qazvin Municipality (2018) Statistics of the year 97.
Dunstan, D. W., Howard, B., Healy, G. N., & Owen, N. (2012). Too Much Sitting a Health Hazard. Journal of Diabetics Research Clinical Practice, 97(3), 368–376.
Frank, L. D., Schmid, T. L., Sallis, J. F., Chapman, J., & Saelens, B. E. (2006). Linking Objectively Measured Physical Activity with Objectively Measured Urban Form Findings from SMARTRAQ. American Journal of Preventive Medicine, 28(2), 117–125.
Goldberg, D., & Williams, P. (1988). A Users’ Guide to the General Health Questionnaire. U. K.: NFER Nelson.
Hakimian, P. (2015). Investigating the Relationship between Physical Features of Urban Spaces and Obesity. Journal of Armanshahr Architecture and Urban Design & Urban Planning, 8(15), 215–224. (In Persian)
Hamid, N., & Babamiri, M. (2010). The Relationship of Green Space and Mental Health. Armaghan-e-Danesh, 17(4), 309–316. (In Persian)
Hoorijani, N., & Charehjoo, F. (2019). The Role of Built Environment in Urban Sustainability, with Special Emphasis on Residential Neighborhood Walkability, Case Study: Sanandaj City. Sustainable Architecture and Urban Planning, 7(1), 29–48. (In Persian)
Hoseini, A., Ghasemi Nasanb, M., & Mohammadzadeh Shahriari, M. (2016). The Impact of Urban Design on the Health of Citizens with Emphasis on the Three Elements of Green Space, Neighborhood and Transportation System. 4th International Congress of Civil Engineering, Architecture and Urban Development. (In Persian)
Kashanijoo, K. (2008). Sidewalks: From design basics to functional features. Tehran: Azarakhsh. (In Persian)
Kazemi, A., & Golelaleh, T. (2017). Identidfication of Spatial Factors Affecting Pedestrian Movement in Urban Neighborhoods; Case Study: Nowshahr. Journal of Urban Studies, 6(22), 89–97. (In Persian)
Lotfi, S., Ghadami, M., & Hosseinpour Asgar, M. (2017). Studying The Impact of Land Use Distribution on Citizen’s Health (A Case Study of Babolsar). Geography and development of urban space, 4(1), 139-154. (In Persian)
Mirgholami, M., Gharehbaglou, M., & Nowzamani, N. (2017). The Assessment of Social and Physical Dimensions of Neighborhood Environment on Residents’ Mental Health and Wellbeing Case Study: Roshdiyeh Neighborhood of Tabriz. Fine Arts Journal, 22(2), 63–74. (In Persian)
Moeini, S. (2005). Increasing Walkability, a Step towards a More Humanized Cities. Fine Arts Journal, 27, 5–16. (In Persian)
Mohamadi, K., Ahmadi, K., Ashtiani, A., & AzadFallah, P. (2012). Development of Mental Health Indicators in Iran. Journal of Health Education and Health Promotion, 2(1), 37–48. (In Persian)
Moura, F., Cambra, P., & Gonçalves, A. B. (2017). Measuring Walkability for Distinct Pedestrian Groups with Aparticipatory Assessment Method: A Case Study in Lisbon. Landscape and Urban Planning Journal, 157, 282–296.
Nikpour, A., Hosainpour, M., & Talebi, H. (2017). Studying the Impact of Environmental Indice on Walkability (A Case Study of Amol). Journal of Urban Structure and Function Studies, 4(13), 110–133. (In Persian)
Nosal, B. (2009). Creating Walkable and Transit-Supportive Communities in Halton, Region, Health Department of Halton University.
Pourahmad, A., Farhadi, A., Ghorbani, R., & Doorudnia, A. (2018). The Impact of Urban Prospects on Mental Health of Citizens (Case study: 2nd and 9th regions of Tehran). Sustainable City, 1(3), 17–33. (In Persian)
Rafieian, M., Sedighi, A., & Pourmohammadi, M. (2009). Feasibility Study of Quality Improvement by Pedestrainization of Urban Roads Case Study: Aram Street of Ghom CBD. Urban Regional Studies and Research, 3(11), 41–56. (In Persian)
Rezazadeh, R., Zebardast, A., & Latifi Oskooi, L. (2009). Perceptual Measurement of Neighborhood Walkability and Its Influential Factors in Neighborhoods (Case study: Chizar Neighborhood). Urban Management, 9(28), 297–313. (In Persian)
Rezazadeh, R., & Latifi Oskouei, L. (2014). The Role of Neighborhood Walk Ability on Residential Satisfaction, Case Study: Chizar Neighborhood. Journal of Armanshahr Architecture and Urban Design & Urban Planning, 7(13). 321–331. (In Persian)
Saeidi, S., & Golrou, A. (2019). Assessment of Mental Health Promotion in Abandoned Urban Areas Focusing On the Formation of a Healthy City Case Study: Mashhad City. Geography and Human Relations, 2(2), 58–82. (In Persian)
Saberifar, R. (2018). Investigation of the Relationship between Urban Furniture and Utilization of Urban Spaces with Mental Health. Journal of Health Research, 3(2), 89–94. (In Persian)
Saffarirad, A., & Shams, M. (2017). A Comparative Study of Walking Capability’s Level in The of Urban Neighborhoods. (A Case Study: Criteriaof Old and New Neighborhoods in the City of Rasht). Environmental Planning, 10(39), 183–204. (In Persian)
Seifollahi Fakhr, S., Larimian, T., & Moezzi Mehr Tehran, A. (2011). Determining Effective Indicators in Creating Walkable Safe Places to Promote Social Interactions (Case Study: Bahar Azadi St., Khak Sefid Neighborhood, Tehran). Iranian Architecture and Urban Planning, 4(5), 85–95. (In Persian)
Shahabian, P. (2019). Combined Use of a Few Different Methods in Measuring the Walkability Potential of Urban Pathway. Journal of Iranian Architecture & Urbanism, 11(23), 141–158. (In Persian)
Shahivandi, A., & Ghalenoei, M. (2011). Investigation and Analysis of Walkability of Pedestrian Routes in Isfahan. Applied Research in Geographical Sciences (Geographical Sciences), 13(31), 73–91. (In Persian)
Skandarpour, M., Kouzegar Kalegi, L., Hanifi Asl, Y., & Sheikhkanlooye Milan, N. (2017). The Analysis of Urban Public Spaces Function with Walking-Oriented Goals (Case Study: The Central Portion of Uremia Metropolitan). Urban Structure and Function Studies, 4(14), 118–140. (In Persian)
Speck, J. (2018). Walkable City Rules: 101 Steps to Making Better Places. Washington, DC: Island Press.
Tajik, A., & Partoy, P. (2014). Walkability Conceptual Model and Analytical Framework with the Emphasis on New Urbanism Approach (Case Study: 4th Phase of Mehrshahr). Journal of Urban Studies, 3(9), 81-96. (In Persian)
Tashakori, L., & Mehrabani Golzar, M. (2018). Creation of a Walkway: Physical Features or Public Behaviors? Manzar, 10(44), 40–49. (In Persian)
Taghavi, S. (2000). Validity of General Health Questionnaire (G.H.Q). Journal of Psychology, 5(4), 381–398. (In Persian)
Tavakoli, N., & Majidi, H. (2011). The Function of Green and Natural Environments in Promoting Human Mental Health. Hoviatehsahr, 7(13), 23–32. (In Persian)
Tolley, R. (2003). Walk 21 IV: Health, Equity & Environment. Conference Conclusion. Portlan Oregan, U.S.A.
Tran, M. (2016). Healthy Cities- Walkability as a Component of Health-Promoting Urban Planning and Design. Journal of Sustainable Urbanization, Planning and Progress, 1(1), 11–21.
https://www.who.int/mediacentre/news/releases/release23/en/
https://www.who.int/dietphysicalactivity/factsheet_inactivity/en/
https://www.who.int/about/who-we-are/constitution
https://www.who.int/mental_health/en/
http://dme.behdasht.gov.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=326&pageid=51123
https://www.qazvin.ir/web/haffariha/23
https://esanj.ir/general-health-questionnaire
https://www.walkscore.com/walkable-neighborhoods.shtml
https://ghazvin.mporg.ir/Portal/View/Page.aspx?PageId=2af7cf2f-d9b6-41b7-808d-9b877e3e547f
https://www.gl-assessment.co.uk/assessments/products/general-health-questionnaire