تحلیل و ارزیابی همبستگی های فضایی-کارکردی خدمات عمومی در شهر یزد

نوع مقاله : پژوهشی - کاربردی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه یزد

2 دانشگاه شهید بهشتی

10.22059/jurbangeo.2021.330194.1581

چکیده

کیفیت همبستگیهای فضایی-کارکردی خدمات عمومی دارای اثرات کلیدی بر کیفیت زندگی شهری است. براین اساس، هدف مقاله حاضر این بود که همبستگیهای فضایی-کاکردی خدمات عمومی را با استفاده از شاخص نزدیکترین همسایه، تابع ریپلی، روش همبستگی فضایی و روش تحلیل واریانس در قالب دو گروه خدمات عمومی همسان و خدمات عمومی ناهمسان در شهر یزد ارزیابی کند. تحلیل خدمات عمومی همسان براساس شاخص نزدیکترین همسایه نشان داد که الگوی توزیع همه خدمات عمومی از الگوی متمرکز پیروی میکند. کاربری حمل ونقل متمرکزترین الگو را و کاربریهای ورزشی کمترین میزان تمرکز را دارا هستند، اگرچه براساس تابع ریپلی، مراکزآموزش فنی و حرفه ای در فاصله پنجم و مراکز بهداشتی در فاصله چهارم به نحو معناداری از الگوی پخش تبعیت میکنند. هم چنین، تحلیل خدمات عمومی ناهمسان نشان داد که بین تمام خدمات به جز کاربری آموزش عالی و فضاهای ورزشی، همبستگی مستقیم فضایی وجود دارد. توزیع فضایی خدمات پارکینگ با کاربری نیروی انتظامی و با کاربریهای اداری دارای همبستگی کارکردی-فضایی بالاتری در مقایسه با سایر کاربریها است. هم چنین، کاربری مهدکودک دارای بالاترین همبستگی فضایی با کاربری بهداشتی است، اگرچه خدمات مذکور، براساس تحلیل واریانس، دارای تفاوت معناداری با یکدیگر از نظر نحوه استقرار فضایی هستند. بعد از کاربری بهداشتی، کاربری آموزش عالی و کاربری درمانی دارای همبستگی فضایی-کارکردی بالاتری با مهدکودک هستند، و براساس تحلیل واریانس، دارای شباهت معنادار آماری از نظر استقرار فضایی هستند. استفاده از تحلیل واریانس نشان داد که وجود همبستگی فضایی بالا میان خدمات عمومی ناهمسان الزاما به تقویت مناسبات کارکردی آنها منجر نمیشود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Analysis of Spatial-Functional Correlations between Public Facilities in Yazd City

نویسندگان [English]

  • Hojatollah Rahimi 1
  • Hassan Rahimi 2
1 Assistant Professor, Department of Geography, Yazd University
2 Shahid Beheshti University
چکیده [English]

With regard to the key effects that spatial-functional correlations between urban public facilities have on the quality of urban life, the aim of this article was to analyze the correlations between public facilities in Yazd city. To do this, four different methods, including the nearest neighbor index, K-Ripley function, spatial correlation index and analysis of variance (ANOVA) for two different groups of facilities including homogeneous public facilities and heterogeneous public facilities have been carried out in this article. Results have shown that although facilities such as technical and vocational training centers and public health services have shown a clustered pattern according to the nearest neighbor index, as the K-Ripley function has indicated, their distribution does not follow the same pattern at different scales of analysis. The analysis of the spatial correlation between the distribution of population and the distribution of public facilities has also shown that there is a negative correlation between them, except hygenic facilities. In addition, as the analysis of the spatial correlation between heterogeneous facilities has shown, except the correlation between higher education facilities and sports facilities, there was a positive but not strong relationship between all of them. Finally, it has been argued, according to the ANOVA method, that the high values of spatial correlation between heterogeneous public facilities do not necessarily mean that they are close to each other spatially.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spatial-functional correlations
  • homogeneous public facilities
  • heterogeneous public facilities
  • Yazd city

مراجع

  1. اسمعیل پور، نجما؛ دستا، فرزانه و ایرجی، سمانه. (1394). تحلیل توزیع فضایی کتابخانه‌های عمومی سطح شهر یزد. جغرافیا و برنامه‌ریزی، 52، 24-1.
  2. پریزادی، طاهر؛ حسینی، سیده فرشته و بهبودی مقدم، حسین. (1395). تحلیل نابرابری‌های فضایی توزیع خدمات شهری از منظر عدالت فضایی (مطالعه موردی: شهر مریوان). آمایش جغرافیایی فضا، 21، 102 –
  3. توکلی نیا، جمیله؛ مسلمی، آرمان؛ فیروزی، ابراهیم و بندانی، سارا. (1394). تحلیلی بر پراکنش جمعیت و توزیع خدمات شهری بر پایه عدالت فضایی؛ (مطالعه موردی: شهر اردبیل)، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 3، 308 –
  4. حاتمی نژاد، حسین؛ واحدیان بیکی، لیلا و پرنون، زیبا. (1393). سنجش الگوی توزیع فضایی خدمات شهری در منطقه 5 شهر تهران به کمک مدل آنتروپی و ویلیامسون. تحقیقات جغرافیایی، 114، 28 - 17.
  5. حکمت نیا، حسن؛ گیوه چی، سعید؛ حیدری نوشهر، نیر و حیدری نوشهر، مهری. (1390). تحلیل توزیع فضایی خدمات عمومی شهری با استفاده از روش استانداردسازی داده‌ها، تاکسونومی عددی و مدل ضریب ویژگی (مطالعه موردی: شهر اردکان). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 77، 179 –
  6. حکیمی، هادی؛ هرائینی، مصطفی و علیزاده، پریا. (1396). تحلیلی بر پراکنش جمعیت و توزیع فضایی خدمات عمومی در مناطق شهری شهر ارومیه، GIS (سیستم اطلاعات جغرافیایی در برنامه‌ریزی)، 29، 46 –
  7. سرایی، محمدحسین؛ دستا، فرزانه و حاضری، مهین، (1395). تحلیل توزیع فضایی خدمات آموزشی سطح شهر یزد. تحقیقات جغرافیایی، 121، 75 –
  8. عبداللهی، علی‌اصغر و قاسمی، مسلم. (1397). تحلیل توزیع فضایی خدمات عمومی شهری با استفاده از تکنیک‌های تصمیم‌گیری Vikor و WasPas (مطالعه موردی: کرمان). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 4، 715 –
  9. کیانی، اکبر و کاظمی، علی‌اکبر. (1394). تحلیل توزیع خدمات عمومی شهر شیراز با مدل‌های خودهمبستگی فضایی در نرم‌افزار ArcGIS و Geoda. پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 22، 14-1.
  10. محمدی، علیرضا؛ هاشمی معصوم‌آباد، رضا و محمدی، چنور. (1400). تحلیل فضایی توزیع و دسترسی به خدمات شهری در سطح محلات شهری با رویکرد عدالت فضایی (مطالعه موردی: کاربری‌های تجاری شهر اردبیل). تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 63، 117-99.
  11. مرکز آمار ایران. (1395). نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن، تهران.
  12. شهرداری یزد. (1396). ضوابط و مقررات طرح تفصیلی شهر یزد، یزد.
  13. Abdollahi, A. A., & Ghasemi, M. (2018). Analysis of Spatial Distribution of Urban Public Services using Techniques of Vikor and Was Pas (Case Study: Kerman). Geographical Urban Planning Research (GUPR), 6(4), 695-715. [In Persian].
  14. Adesina, E., Odumosu, J., Zitta, N., Ajayi, O. G., Kuta, A., & Adamu, G. (2016). Location-Allocation Analysis of Public Health Site Selection Using P-Centre Model: A Case Study of Chanchaga Local Government Area, Minna, Niger State.
  15. Bendib, A. (2020). The effects of spatial clustering of public facilities on social equity and urban congestion in the city of Batna (Algeria). GeoJournal, 1, 1-14.
  16. Bestak, R. (2015). Distribution of Cell in Mobile Network. Advances in Electrical and Electronic Engineering, 13(4), 331-337.
  17. Burkey, M. L., Bhadury, J., & Eiselt, H. A. (2012). A location-based comparison of health care services in four US states with efficiency and equity. Socio-Economic Planning Sciences, 46(2), 157-163.
  18. Campbell, A. K. (1976). Approaches to defining, measuring, and achieving equity in the public sector. Public Administration Review, 36(5), 556-562.
  19. Comber, A., Brunsdon, C., & Green, E. (2008). Using a GIS-based network analysis to determine urban greenspace accessibility for different ethnic and religious groups. Landscape and urban planning, 86(1), 103-114.
  20. Coulter, P. B. (1980). Measuring the inequity of urban public services methodological discussion with applications. Policy Studies Journal, 8 (5), 683-698.
  21. Dai, T., Liao, C., & Zhao, S. (2019). Optimizing the spatial assignment of schools through a random mechanism towards equal educational opportunity: A resemblance approach. Computers. Environment and Urban Systems, 76, 24-30.
  22. Delis, T., & Kyrkilis, D. (2017). Locational concentration of foreign direct investment in China: A cluster factor-based analysis. Journal of the Knowledge Economy, 8 (4), 1115-1132.
  23. DeVerteuil, G. (2000). Reconsidering the legacy of urban public facility location theory in human geography. Progress in Human Geography, 24 (1), 47-69.
  24. Dorobantu, S., Aguilera, R. V., Luo, J., & Milliken, F. J. (2018). Sustainability, Stakeholder Governance, and Corporate Social Responsibility: Emerald Publishing Limited.
  25. Esmaeelpour, n., Dasta, f., & Iraji, s. (2015). Analysis of Spatial Distribution of Public Libraries in the City of Yazd. Geography and Planning, 19 (52), 1-24. [In Persian].
  26. Fernández‐Gutiérrez, M., & Van de Walle, S. (2019). Equity or efficiency? Explaining public officials' values. Public Administration Review, 79 (1), 25-34.
  27. Gaile, G. L. (1984). Measures of spatial equality Spatial statistics and models (pp. 223-233): Springer.
  28. Gamper, C., & Turcanu, C. (2009). Can public participation help managing risks from natural hazards?. Safety Science, 47 (4), 522-528.
  29. Hakimi, H., Mustafa, H., & Alizadeh, Priya. (2017). Analysis of Population Distribution and Spatial Distribution of Public Services in Urban Areas of Urmia. GIS (Geographic Information System in Planning), (29), 46-35. [In Persian].
  30. Hammad, A. W., Akbarnezhad, A., & Rey, D. (2017). Sustainable urban facility location: Minimising noise pollution and network congestion. Transportation research part E: logistics and transportation review, 107, 38-59.
  31. Hanneman, R. A., Kposowa, A. J., & Riddle, M. D. (2012). Basic statistics for social research (Vol. 38): John Wiley & Sons.
  32. Harvey, D. (2010). Social justice and the city: University of Georgia press.
  33. Hataminejad, H., Vahedian Beiki, L., & Parnoon, Z. (2014). The spatial distribution pattern of urban services Measurement in fifth region Of Tehran using Entropy and Williamson models. Geographical Researches, 29 (3), 17-28. [In Persian].
  34. Hekmatnia, H., Givehchi, S., Heidary Noshahr, N., & Heidary Noshah, M. (2011). Analysis Distribution of Urban Public Services with Data Standardization, Taxonomy and Specification Coefficient Model (Case Study: Ardakan Town). Human Geography Research, 43(3), 165-179. [In Persian].
  35. Hodge, D., & Gatrell, A. (1976). Spatial constraint and the location of urban public facilities. Environment and Planning A, 8(2), 215-230.
  36. Horner, M. W., & Widener, M. J. (2010). How do socioeconomic characteristics interact with equity and efficiency considerations? An analysis of hurricane disaster relief goods provision Geospatial analysis and modelling of urban structure and dynamics (pp. 393-414): Springer.
  37. Kiani, A., & Kazemi, A. (2015). Analysis of the distribution of public services in Shiraz city with spatial autocorrelation models in ArcGIS and Geoda. The Urban Research and Planning Quarterly, 6 (22), 1-14. [In Persian].
  38. Kostreva, M. M., & Ogryczak, W. (2019). Equitable approaches to location problems Spatial Multicriteria Decision Making and Analysis (pp. 103-126): Routledge.
  39. Kujawski, S. A., Leslie, H. H., Prabhakaran, D., Singh, K., & Kruk, M. E. (2018). Reasons for low utilisation of public facilities among households with hypertension: analysis of a population-based survey in India. BMJ global health, 3(6), e001002.
  40. Lagache, T., Lang, G., Sauvonnet, N., & Olivo-Marin, J.-C. (2013). Analysis of the spatial organization of molecules with robust statistics. PLoS One, 8(12), e80914.
  41. Lee, J., & Wong, D. W. S. (2001). Statistical Analysis with ArcView GIS: Wiley.
  42. Leta, G. (2018). Analysis Of Spatial Distribution And Accessibility Of Primary And Secondary Schools In Bishoftu Town, Ethiopia. ASTU.
  43. Li, Y., Lin, Y., Geertman, S., & Hooimeijer, P. (2021). Accessibility-Based Equity of Public Facilities: a Case Study in Xiamen, China. Applied Spatial Analysis and Policy, 1, 1-22.
  44. Liao, C.-H., Hsueh-Sheng, C., & Tsou, K.-W. (2009). Explore the spatial equity of urban public facility allocation based on sustainable development viewpoint: na.
  45. Lucy, W. (1981). Equity and planning for local services. Journal of the American Planning Association, 47(4), 447-457.
  46. Maguire, H. (2009). Managing mobility: Location-based services and the politics of mobile spaces. Paper presented at the Conference workshop at the international communication association (ICA 2009). http://lirneasia. net/wp-content/uploads/2009/05/final-paper_maguire. pdf. Accessed July.
  47. Mansour, S. (2016). Spatial analysis of public health facilities in Riyadh Governorate, Saudi Arabia: a GIS-based study to assess geographic variations of service provision and accessibility. Geo-spatial Information Science, 19(1), 26-38.
  48. McAllister, D. M. (1976). Equity and efficiency in public facility location. Geographical analysis, 8(1), 47-63.
  49. McLafferty, S. (1982). Urban structure and geographical access to public services. Annals of the Association of American Geographers, 72(3), 347-354.
  50. Mohammadi, A., Hashemi Masoomabad, R., & Mohammadi, c. (2022). Spatial analysis of distribution and access to urban services at the level of urban neighborhoods with a spatial justice approach (Case study: Commercial uses of Ardabil city). Journal of Applied researches in Geographical Sciences, 21 (63), 99-117. [In Persian].
  51. Morrill, R. L., & Symons, J. (1977). Efficiency and equity aspects of optimum location. Geographical analysis, 9 (3), 215-225.
  52. Pacione, M. (2001). Geography and public finance: planning for fiscal equity in a metropolitan region. Progress in Planning, 56 (1), 1-59.
  53. Parizadi, T., Hosseini, F., & Bhboody Moghadam, H. (2016). Analysis of the Spatial Inequalities in Distribution Utilities in Term of Righteoysness Case Study: City Marivan. Geographical Planning of Space, 6(21), 91-102. [In Persian].
  54. Rahman, M., & Neema, M. N. (2015). A GIS based integrated approach to measure the spatial equity of community facilities of Bangladesh. Aims Geosciences, 1 (1), 21-40.
  55. Remery, C., & Schippers, J. (2019). Work-family conflict in the European Union: the impact of organizational and public facilities. International journal of environmental research and public health, 16 (22), 4419.
  56. Saraei, M. H., Dasta, F., & Hazeri, M. (2016). Analysis of Spatial Distribution of Educational Services in the City of Yazd. Geographical Researches, 31(2), 62-75. [In Persian].
  57. Shi, Y., Yang, J., & Shen, P. (2020). Revealing the correlation between population density and the spatial distribution of urban public service facilities with mobile phone data. ISPRS International Journal of Geo-Information, 9(1), 38.
  58. Statistical Centre of Iran. (2016). Detailed Results of Population and Housing Censuses. Tehran: Statistical Centre of Iran. [In Persian].
  59. Tavakolinia, J., Moslemi, A., Firozi, E., & Bandani, S. (2015). Analysis of Spatial Distribution of Population and Utilities on the Basis of Spatial Justice (Case Study: Ardabil). Geographical Urban Planning Research (GUPR), 3(3), 285-308. [In Persian].
  60. Tonini, M., Pedrazzini, A., Penna, I., & Jaboyedoff, M. (2014). Spatial pattern of landslides in Swiss Rhone Valley. Natural Hazards, 73(1), 97-110.
  61. Truelove, M. (1993). Measurement of spatial equity. Environment and Planning C: Government and Policy, 11(1), 19-34.
  62. Yazd Municipality. (2017). Detailed plan of Yazd. Yazd. [In Persian].
  63. Yuan, F., Wei, Y. D., & Wu, J. (2020). Amenity effects of urban facilities on housing prices in China: Accessibility, scarcity, and urban spaces. Cities, 96, 102433.
  64. Zhong, Z., Peng, B., Xu, L., Andrews, A., & Elahi, E. (2020). Analysis of regional energy economic efficiency and its influencing factors: A case study of Yangtze river urban agglomeration. Sustainable Energy Technologies and Assessments, 41, 100784.
پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری
دوره 10، شماره 1
اردیبهشت 1401
صفحه 39-61

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار