An analysis of the urban space production cycle in Iran Case: Tehran metropolis

Document Type : Review article

Author

Assistant Professor at Urmia University

Abstract

There is a dialectical relationship between urbanization and the production of space. On the one hand, rapid urbanization not only changes the physical space, including the built environment, land use, and landscapes; It also changes the imaginary and mental space, on the other hand, the produced space changes the whole urbanization process. The purpose of this study is to analyze the process of urban space production in contemporary Iran. The city of Tehran has been selected as a case study.In order to achieve the research goal, the most important urban planning measures, influential forces, goals and results of measures taken in Tehran have been analyzed.The research method was descriptive-post-event. The data collection tool was documentary. The results show that the goals of changing and producing new urban space are different and have occurred in three important cycles.In the first cycle, the most important goal of urban change was to control space, and ultimately the expansion of capitalism.In the second cycle, the most important goal in the production of urban space has been the accumulation of capital, which the government and other elements, namely capital and local government, by reducing spatial barriers provided the necessary bases for capital accumulation in Tehran.In the third cycle, the government withdrew from financing the municipality with the aim of reducing costs, and passed a law on municipal self-sufficiency, which effectively gave the city to the capital and the municipality.Finally, the capital of Tehran has become a valuable commodity.

Keywords


اباذری، یوسف‌علی و قلی‌پور، سیاوش (1391). فضای اجتماعی شهر کرمانشاه در دورۀ قاجار. پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران، 2(1)، 9-37.
اشرف، احمد (1353). ویژگی‌های تاریخی شهرنشینی در ایران دورۀ اسلامی. نامۀ علوم اجتماعی، 1(4)، 7-49.
اعتماد، گیتی (1387). هویت‌یابی زنانه در فضای عمومی. جستارهای شهرسازی، 25، 70-79.
اقوامی‌مقدم، عارف (1378). شهر، شهرسازی و مدرنیسم در ایران (1299-1320 ه‍.ش). پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.
امیرضیائی، ایرج (1384). مدرنیته و مدرنیسم. فصلنامۀ فلسفی، عرفانی و ادبی اشراق، 1(2 و 3)، 192-202.
اهلرس، اکارت (1380). ایران (شهر-عشایر-روستا). ترجمۀ عباس سعیدی. تهران: منشی.
آبراهامیان، یرواند (1397). تاریخ ایران مدرن. ترجمۀ محمدابراهیم فتاحی. تهران: نی.
بحرینی، سید حسینی و حسینی وحدت، عبدالکریم (1393). شکل‌گیری و شکل‌دهی شهر در دو پارادایم مدرنیسم و پست‌مدرنیسم. مجلۀ محیط‌شناسی، 40(3)، 541-558.
بحرینی، سیدحسین (1375). تحلیل فضاهای شهری. تهران: دانشگاه تهران.
بحرینی، سیدحسین و امین زاده، بهناز (1385). طراحی شهری در ایران: نگرشی نو. هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی، 26، 13-26.
برمن، مارشال (1389). تجربۀ مدرنیته. ترجمۀ مراد فرهادپور. تهران: طرح نو.
پاکزاد، جهانشاه (1388). سیر اندیشه در شهرسازی. جلد سوم. تهران: شرکت عمران شهرهای جدید.
پوراحمد، احمد و موسوی، سیروس (1389). ماهیت اجتماعی شهر اسلامی. فصلنامۀ مطالعات شهر ایرانی-اسلامی، 1(2)، 1-11.
پوراحمــد، احمد و یزدانی، محمدحسن (1386). تأثیر مدرنیســم بر تحولات کالبدی شــهر ایرانی-اســلامی، نمونــۀ تبریز. فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی، 22(1)، 29-52.
پوراحمد، احمد؛ زیاری، کرامت‌الله؛ حاتمی‌نژاد، حسین و رضایی نیا، حسن (1397). تحلیلی بر ماهیت فضای عمومی در پروژه‌های بزرگ‌مقیاس گردشگری شهری براساس نظریۀ تولید اجتماعی فضا (مطالعۀ موردی: شهر تهران)، گردشگری شهری، 5(2)، 135-159.
پوراحمد، احمد؛ فرجی، امین؛ منوچهری میاندوآب، ایوب و عظیمی، آزاده (1390). تأثیر مدرنیســم بر توســعۀ فضایی-کالبدی شهرهای ایرانی-اســلامی (نمونۀ تهران). فصلنامۀ مطالعات شــهر ایرانی-اسلامی، 2(6)، 47-61.
پیران، پرویز (1376). شهر شهروندمدار. نشریۀ اطلاعات سیاسی-اقتصادی، 126، 46-51.
پیربابایی، محمدتقی و سجادزاده، حسن (1390). تعلق جمعی به مکان، تحقق سکونت اجتماعی در محلۀ سنتی. باغ نظر، 8(16)، 17-28.
تحصیلدار، مهدی و فرناق، حبیب (1372). ضوابط و معیارهای تعیین محلۀ شهری. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشکدۀ هنرهای زیبا. دانشگاه تهران.
تکمیل همایون، ناصر (1393). محلۀ اودلاجان (عودلاجان). تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
تکمیل همایون، ناصر (1395). محلۀ کلیمیان. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
جابری‌مقدم، مرتضی هادی (1384). شهر و مدرنیته. تهران: فرهنگستان هنر.
حبیبی، سید محسن و اهری، زهرا (1385). معماری و شهرسازی ایران در 1310-1320 ه‍.ش؛ اولین پژواک نوآوری و دومین پژواک نوگرایی الگوی تهران. مجلۀ صفه، 15(42)، 40-49.
حبیبی، محسن و جابری، مرتضی هادی (1386). در جستجوی اصول حاکم بر نوپردازی شهری. مجلۀ صفه، 41، 66-80.
حبیبی، سیدحسن (1384). از شار تا شهر، تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبدی آن، تفکر و تأثر. تهران: دانشگاه تهران.
حقیقت نائینی، غلامرضا؛ شیخی، محمد و محمودی مهماندوست، مرتضی (1398). بازخوانی مفهوم سکونت در محلات تهران در دورۀ قاجار و پهلوی، مبتنی بر بررسی تفسیری تاریخ نوشته‌های فرهنگی و اجتماعی. فصلنامۀ جغرافیا، 17(61)، 54-70.
خلیلی عراقی، سید منصور (1366). شناخت عوامل مؤثر در گسترش بی‌رویۀ تهران. تهران: دانشگاه تهران.
خلیلی خو، محمدرضا (1373). توسعه و نوسازی ایران در دورۀ رضاشاه. تهران: جهاد دانشگاهی.
خیرآبادی، مسعود (1376). شهرهای ایران. ترجمۀ حسین حاتمی‌نژاد و عزت‌الله مافی، تهران: نیکا.
دهاقانی مشهدیزاده، ناصر (1385). تحلیلی از ویژگی‌های برنامه‌ریزی شهری در ایران. تهران: دانشگاه علم و صنعت.
رشیدی، طلا و ملک حسینی، عباس (1393). مدرنیته و تأثیر آن بر هویت‌یابی زنان در فضاهای عمومی شهری، (موردمطالعه: پارک ائل گلی تبریز). پژوهش‌های جغرافیایی برنامه‌ریزی شهری، 2(3)، 343-370.
رمضان جماعت، مینا و اکبری، زینب (1392). تحولات بافتی تهران در دورۀ قاجار تغییرات ایجادشده در نحوۀ قرارگیری خانه نسبت به معابر شهری. جامعه‌شناسی تاریخی، 5(1)، 175-202.
رهنمایی، محمدتقی؛ فرهودی، رحمت‌الله؛ قالیباف، محمدباقر و هادیپور، حلیمه خاتون (1386). سیر تحول ساختاری و عملکردی محله در شهرهای ایران. نشریۀ علمی-پژوهشی انجمن جغرافیایی ایران، 5(12)، 19-42.
زندی، میترا و اشرفیان، سیمین (1364). سیر تحول مفهوم محله در تهران. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد شهرسازی. دانشکده‌های هنرهای زیبا. دانشگاه تهران.
زهیری، علیرضا (1381). انقلاب اسلامی و هویت ملی. تهران: انجمن معارف.
زیاری، رضا؛ زیاری، کرامت‌اله؛ زیاری، سمیه و عبدلی، محمدرضا (1393). بررسی تطبیقی تکوین و گسترش مکتب اصفهان و سبک تهران در فضای شهری. فصلنامۀ نقش‌جهان، 4(1)، 37-45.
زیاری، کرامت‌اله و یوسفی، علی (1382). توسعۀ کالبدی تهران در فرایند مدرنیسم، پست‌مدرنیسم و جهانی‌شدن. مجلۀ مدرس، 7(2)، 25-40.
سلطان‌زاده، حسین (1362). مقدمه‌ای بر تاریخ شهر و شهرنشینی. تهران: آبی.
سلطان‌زاده، حسین (1365). نقدی بر مقدمه‌ای بر تاریخ شهر و شهرنشینی در ایران. مجلۀ کیهان فرهنگی، 35، 1-24.
شکویی، حسین (1385). دیدگاه‌های نو در جغرافیای شهری. تهران: سمت.
شهری، جعفر (1367). تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم. تهران: مؤسسۀ خدمات فرهنگی رسا.
طبیبیان، منوچهر؛ چربگو، نصیبه و عبدالهی مهر، انسیه (1390). بازتاب اصل سلسله‌مراتب در شهرهای ایرانی-اسلامی. فصلنامۀ آرمانشهر، 4(7)، 63-76.
عزتی، مهسا؛ قلی‌پور، سیاوش و مرادخانی، همایون (1399). تولید اجتماعی فضای شهری، (مورد مطالعه: پارک نوبهار کرمانشاه). فصلنامۀ تحقیقات فرهنگی ایران، 13(1)، 131-161.
غروی الخوانساری، مریم (1396). از محلۀ سنتی تا محلۀ معاصر، کندوکاوی در راهکارهای احیای هویت محلی در شهر امروز. معماری و شهرسازی آرمانشهر، 10(21)، 61-76.
فنی، زهره و محمود، لقمان (1397). تولید فضای شهری در گفتمان سه‌گانۀ لوفور و پارادایم شهریت مامفورد. مجلۀ رشد آموزش جغرافیا، 32(3)، 36-46.
کلانتری خلیل‌آباد، حسین؛ صالحی، سیداحمد و رستمی، قهرمان (1389). نقش تاریخی وقف در شکل‌گیری شهر اسلامی (مطالعۀ موردی شهر اصفهان). مطالعات شهر ایرانی-اسلامی، 1(1)، 33-43.
لطفی، سهند و شعله، مهسا (1387). محلۀ خانی‌آباد (زادگاه جهان‌پهلوان تختی). تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
لطفی، سهند (1386). محلۀ امامزاده قاسم. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
مدنی‌پور، علی (1381). تهران، ظهور یک کلان‌شهر، تهران: شرکت پردازش.
مرتضی، هشام (1389). معماری و شهرسازی سنتی در کشورهای اسلامی. ترجمۀ هانیه اخوت، نینا الماسی‌فر و محمدرضا بمانیان. تهران: هله.
منوچهری میاندوآب ایوب و رهنمایی، محمدتقی (۱۳۹۸). تحلیلی بر فرایند تولید فضای سرمایه‌داری دولتی در ایران (مورد مطالعه: شهر تهران). برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 23(1)، 85-116.
میرمقتدائی، مهتا (1384). تدوین معیارهای شناخت و ارزیابی هویت کالبدی شهرها (نمونۀ موردی: تهران). رسالۀ دکتری شهرسازی. دانشکدۀ هنرهای زیبا. دانشگاه تهران.
ناصربخت، محمدحسین (1396). محلۀ سنگلج. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
نقی‌زاده، محمد (1378). رابطۀ هویت سنت معماری ایران با مدرنیسم و نوگرایی. مجلۀ هنرهای زیبا، 7، 79-91.
همایون کاتوزیان، محمدعلی (1397). اقتصاد سیاسی ایران. تهران: مرکز.
Sultanzadeh, H. (1984). Introduction to the History of the City and Urbanization. Tehran: Abi. (In Persian)
Abazari, Y. A., & Gholipour, S. (2012). Social Space of Kermanshah during the Qajar Period. Anthropological Research of Iran, 2(1), 9–37. (In Persian)
Abrahamian, Y. (2018). History of Modern Iran. Translated by Mohammad Ebrahim Fattahi. Tehran: Ney Publications (In Persian)
 AmirZiaei, I. (2005). Modernity and Modernism, Philosophical, Mystical and Literary. Journal of Ishraq, 1(2 & 3), 192–202. (In Persian)
Ashraf, A. (1974). Historical Features of Urbanization in Iran Islamic Period. Journal of Social Sciences Letter, 1(4), 7–49. (In Persian)
 Bahraini, H. (1996). Analysis of Urban Spaces. Tehran: University of Tehran Press. (In Persian)
Bahraini, H., & Aminzadeh, B. (2006). Urban Design in Iran: A New Perspective. Journal of Fine Arts - Architecture and Urban Planning, 26, 13–26. (In Persian)
Bahraini, H., & Hosseini Vahdat, A. (2014). The Formation and Shaping of the City in Two Paradigms of Modernism and Postmodernism. Journal of Environmental Studies, 40(3), 541–558. (In Persian)
Berman, M. (2010). The Experience of Modernity. Translated by Morad Farhadpour, Tehran: Tarh-e No. (In Persian)
Brenner, N. (2000). The Urban Question as a Scale Question: Reflections on Henri Lefebvre, Urban Theory and the Politics of Scale. International Journal of Urban and Regional Research, 24(2), 361e378.
Burchkhradt, T. (1992). Fez: City of Islam. Cambridge: The Islamic Texts Society
Cash, D., Adger, W., Berkes, F., Garden, P., Lebel, L., & Olsson, P. (2006). Scale and Cross-Scale Dynamics: Governance and Information in a Multilevel World. Ecology and Society, 11(2), 8.
Castells, M. (1977). The Urban Question. Cambridge: The MIT Press.
Dehaghani Mashhadizadeh, N. (2006). An Analysis of the Characteristics of Urban Planning in Iran. Tehran: University of Science and Technology. (In Persian)
 Eghvami, M. A. (1999). City, Urban Planning and Modernism in Iran (1320-1299 AH). Master Thesis. Faculty of Fine Arts. University of Tehran. (In Persian)
Ehlers, E. (2001). Iran (City-Nomads-Village), Translated by Abbas Saeedi, Tehran: Monshi. (In Persian)
Etemad, G. (2008). Female Identification in Public Space. Journal of Urban Planning Researches, 25, 70–79. (In Persian)
Foucault, M. (1977). Discipline and Punishment. London: Tavistock.
Foucault, M. (1980). Power/Knowledge. Brighton: Harvester.
Foucault, M. (1986). Of Other Spaces. Diacritics, 16(1), 22e27.
Goonewardena, K., Kipfer, S., Milgrom, R., & Schmid, K., (2008). Space, Difference, Everyday Life (Reading Henri Lefebvre). New York and London: Routledge
Gregory, D., Johnson, R., Pratt, G., Watts, M., & Whatmore, S. (2009). The Dictionary of Human Geography (5th Ed.). Oxford: Blackwell.
Habibi, M., & Jaberi, Moghadam, M. H. (2007). In Search of the Principles of Urban Renovation. Journal of Sefeh, 41, 66-80. (In Persian)
 Habibi, S. H. (2005). De la Cite a la Ville, a historical analysis of the concept of the city and its physical appearance, thinking and impact, University of Tehran Press. Tehran. (In Persian)
 Habibi, S. M., & Ahari, Z. (2006). Architecture and Urban Planning of Iran in 1310-1320 AH, The First Reflection of Innovation and the Second Echo of Modernity Tehran Model. Journal of Sefeh, 15(42), 40–49. (In Persian)
 Haghighat Naeini, G., Sheikhi, M., & Mahmoudi Mehmandoust, M. (2019). Re-reading the Concept of Living in the Neighborhoods of Tehran in the Qajar and Pahlavi Periods, Based on an Interpretive Study of the History of Cultural and Social Writings. Journal of Geography, 17(61), 53–70. (In Persian)
Harvey, A. (1990a). The Econometric Analysis of Economic Time Series (2nd Ed.). Cambridge: MIT Press.
Harvey, D. (1973). Social Justice and the City. Oxford: Blackwell.
Harvey, D. (1982). The Limits to Capital. Oxford: Blackwell.
Harvey, D. (2000). Space of Hope. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Harvey, D. (2003). Paris, Capital of Modernity. New York: Routledge.
Harvey, D., 1990b. The Condition of Postmodernity-an Enquiry into the Origins of Cultural Change. Oxford: Blackwell.
Hough, M. (1989). City from and Natural Process. Routledge: London and New York.
Huang, Z. (2004). The production of urban space in globalizing Shanghai. Taiwan Social Research Quarterly, 53, 61e83. (In Chinese)
Jaberi Moghadam, M. H. (2005). City and Modernity. Tehran: Academy of Arts. (In Persian)
Khairabadi, M. (1997). Cities of Iran, translated by Hossein Hataminejad and Ezatollah Mafi. Tehran: Nika. (In Persian)
Khalili Iraqi, S. M. (1987). Recognizing the Effective Factors in the Uncontrolled Expansion of Tehran. Tehran: University of Tehran. (In Persian)
Khalili Kho, M. R. (1994). Development and Modernization of Iran in the Period of Reza Shah. Tehran: Jihad Daneshgahi. (In Persian)
Klink, J. (2013). Development Regimes, Scales and State Spatial Restructuring: Change and Continuity in the Production of Urban Space in Metropolitan Rio de Janeiro. International Journal of Urban and Regional Research, 37(4), 1168–1187.
Lefebvre, H. (1991). The Production of Space. Oxford: Blackwell.
Li, Z., Li, X., & Wang, L. (2014). Speculative Urbanism and the Making of University Towns in China: A Case of Guangzhou University Town. Habitat International, 44, 422e431.
McGee, T. G. (2009). Interrogating the Production of Urban Space in China and Vietnam under Market Socialism. Asia Pacific Viewpoint, 50(2), 228–246.
Mehta, V. (2014). Evaluating Public Space. Journal of Urban Design, 19(1), 53–88.
Pakzad, J. (2009). The Thought of Urbanism (Vol. 3). Tehran: New Cities Development Company. (In Persian)
Piran, P. (1997). City Based on Citizenship. Journal of Political-Economic Information, 126, 46–51. (In Persian)
Pirbabaei, M. T., & Sajjadzadeh, H. (2011). Collective Belonging to the Place, the Realization of Social Housing in the Traditional Neighborhood. Journal of Bagh-e Nazar, 8(16), 17–28. (In Persian)
Poorahmad, A., & Mousavi, S. (2010). The Social Nature of the Islamic City. Journal of Iranian Islamic City Studies, 1(2), 1–11. (In Persian)
Poorahmad, A., Faraji, A., Manouchehri Miandoab, A., & Azimi, A. (2011). The Impact of Modernism on the Spatial-Physical Development of Iranian-Islamic Cities, Case Study: Tehran. Journal of Iranian-Islamic City Studies, 2(6), 47–61. (In Persian)
 Poorahmad, A., Ziari, K., Hataminejad, H., & Rezaeinia, H. (2015). An Analysis of the Nature of Public Space in Large-Scale Urban Tourism Projects Based on the Theory of Social Production of Space, Case Study: Tehran. Journal of Urban Tourism, 5(2), 135–159. (In Persian)
Pourahmad, A., & Yazdani, M. H. (2007). The Impact of Modernism on the Physical Developments of the Iranian-Islamic City, Case study: Tabriz. Journal of Geographical Research, 22(1), 29–52. (In Persian)
Purcell, M. (1997). Ruling Los Angeles: Neighborhood Movements, Urban Regimes, and the Production of Space in Southern California. Urban Geogra, 18(8), 684–704.
Raco, M., & Gilliam, K. (2012). Geographies of Abstraction, Urban Entrepreneurialism, and the Production of New Cultural Spaces: The West Kowloon Cultural District. Hong Kong Environmental Planning, A44(2012), 1425–1442.
 Rahnamaei, M. T., Farhoudi, R., Galibaf, M. B., & Hadipour, H. K. (2007). The Structural and Functional Transformation of Neighborhoods in Iranian Cities. Journal of Geography, 5(12), 19–42. (In Persian)
Ramazan Jamaat, M., & Akbari, Z. (2013). Tehran Textural Developments in the Qajar Period Changes in the Location of the House in Relation to Urban Passages. Journal of Historical Sociology, 5(1), 202–175. (In Persian)
Rashidi, T., & Malek Hosseini, A. (2014). Modernity and Its Effect on Women's Identity in Urban Public Spaces, Case Study: Tabriz’s Ail Goli Park. Journal of Geographical Research of Urban Planning, 2(3), 343–370. (In Persian)
Rick, A. (1997), What Space Makes of Us: Thirdspace, Identity Politics, and Multiculturalism, UCLA, American Educational Research Association Conference, Chicago, IL (ERIC 409 409).
Shen, J. (2005). Space, Scale and the State: Reorganizing Urban Space in China. In L. Ma, & F. Wu (Eds.), Restructuring the Chinese City: Changing Society, Economy and Space (pp. 39e58). London and New York: Routledge.
Shokouei, H. (2006). New Perspectives on Urban Geography. Tehran: Samat. (In Persian)
Skordoulis, D. (2008). Space Conceptualization in the context of Postmodernity: Theorizing Spatial Representations. The International Journal of Interdisciplinary Social Sciences, Retrieved from http://www.SocialSciences-Journal.com.
Soja, E. (1989). Postmodern Geographies: The Reassertion of Space in Critical Social Theory. London: Verso.
Sultanzadeh, H. (1986). A Critique of the Introduction to the History of the City and Urbanization in Iran. Journal of Kayhan Farhangi, 35, 1–24. (In Persian)
Tahsildar, M., & Farnagh, H. (1993). Criteria and Measures for Determining an Urban Neighborhood. Master Thesis in Urban Planning. Faculty of Fine Arts. University of Tehran. (In Persian)
 Takmil Homayoun, N. (2014). Odlajan Neighborhood. Tehran: Cultural Research Office. (In Persian)
Takmil Homayoun, N. (2016). Kalimis Neighborhood. Tehran: Cultural Research Office. (In Persian)
Ye, C., Chen, M., Duon, J., & Yang, D. (2014). Uneven Development, Urbanization and Production of Space in the Middle-Scale Region Based on the Case of Jiangsu Province, China. Habitat International, 66(2017), 106e116
Ye, C., Chen, M., Chen, R., & Guo, Z. (2014). Multi-Scalar Separations: Land Use and Production of Space in Xianlin, a University Town in Nanjing, China. Habitat International, 42(2), 264e272.
Zandi, M., & Ashrafian, S., (1985). The Evolution of the Concept of Neighborhood in Tehran. Master Thesis in Urban Planning. Faculty of Fine Arts. University of Tehran. (In Persian)
 Ziari, K., & Yousefi, A. (2003). Tehran’s Physical Development in the Process of Modernism, Postmodernism and Globalization. Journal of Modares, 7(2), 20–45. (In Persian)
Ziari, R., Ziari, K., Ziari, S., & Abdoli, M. R. (2014). A Comparative Study of the Development and Expansion of Isfahan School and Tehran Style in Urban Space. Journal of Naghsh Jahan, 4(1), 37–45. (In Persian)
Zieleniec, A. (2007). Space and Social Theory. New York: Sage.
 Zuhairi, A. (2002). Islamic Revolution and National Identity. Tehran: Education Association. (In Persian)