نوع مقاله : پژوهشی - بنیادی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، مرکز تحصیلات تکمیلی دانشگاه پیام نور تهران
2 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور تهران
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Introduction
With increasing urbanization, urban services and its quality is concerned by urban managers, planners and citizens. In principle, the discussion of urban services was accompanied by expanding urbanization and apart from the nature of urban services; they are affected by economic, political, administrative and climatic conditions and structures. The quality of urban services has been one of the obvious indicators of urban management from the beginning. One of the difficulties and problems that developing countries are faced with is unbalanced and unequal development between and within the regions which mainly occurs due to national and centralized planning. Regional planning by keeping an eye on spatial view and optimal utilization of regional and local resources can create a hierarchical relationship among settlements at local, regional and national levels. It ultimately leads to a comprehensive and integrated development of the region.
The main task of municipalities giving general services to citizens is provision of urban services that contain the health, security and reconstruction facilities. But this part of their duty does not always receive the equal and enough amounts of attention and services. As a result, some kinds of injustice and split is always seen in receiving services by different cities. It also causes imbalance spatial distribution in urban system.
Methodology
The present study deals with measurement and evaluation of urban services in the municipalities of Kermanshah province. The sample is all 32 municipalities of the province. Based on urban service indicators, all cities are ranked by taxonomy, factor analysis and cluster analysis methods. Thus, all cities are ranked and compared with each other based on their own actual number of services. To show the portion of urban residents who enjoy provided services by municipalities, the percentage of their access to services is calculated by population coefficient method. This method was also applied to classification of cities in Kermanshah province.
Results and discussion
Presence or absence of required urban services in the cities of Kermanshah province has a significant relation with their antiquity and population sizes. It means that the ratio of urban services depends on the size of population and provided public services of those municipalities. Preliminary observations indicate that newly-established cities are enjoying higher levels of access to public urban services in comparison with the more populated cities. This is due to the impact of administrative factor which is the main factor for their establishment. As an example, the city of Kermanshah which has the highest number of population and users of public urban services occupies a lower rank in comparison with small and low-populated cities of the province. This indicates the more population suffering from the lower levels of public urban services. The current problem is intensified by dependency on state budgets or administrative factor which is the main causes in establishment of small cities. To verify the problem and achieve reliable and scientific results, appropriate models used in urban planning are applied in this study. Findings of the present study indicate that the ranks of cities in Kermanshah province, despite the consistency of applied data, are not quite similar when taxonomy and factor analysis models were applied. In most cases, each model showed a relatively different result of ranking for the cities. Therefore, to minimize the differences and achieve more realistic results of analyses in the current study, the Hierarchical Cluster Analysis model was also applied.
Using Cluster Analysis model, the cities of Kermanshah province were re-ranked based on their enjoyment of considered indicators. This time cities were ranked in 5 categories ranging from quite enjoyment to very weak. Results of applying the Cluster Analysis method, which was completed by SPSS software, showed that city of Soumar stands at the top of ranking pyramid by itself as having the highest levels of public urban services (relative to its very low population which is just 9 people!). A large number of other cities (27 cities) are located at the Very weak level of ranking categories.
Conclusion
Growing number of cities in Kermanshah province is an obvious characteristic of urban system since 1990s. The current urban system contains a rather large number of small and low-populated cities. The main causes for establishment of these cities are not the proper expansion of urban infrastructures, services and populations, but it goes back to changing definitions of governmental division roles and neglecting many requirements which are necessary to convert a settlement to a city. Most of the cities (even after many years) are still low populated places with the least conditions of urban life. They look like a kind of semi-cities instead of real cities.
The results of the present study indicate that there is not a strong relation between the ratio of urban population and the enjoyment of urban services. In other words, the cities with higher amounts of population are located at the lower levels of ranking categories of enjoying urban services. Occupying a higher stage of ranking by Soumar with 9 people than Kermanshah with nearly 900000 is a good example.
Results of the present study also emphasizes that urban authorities of Kermanshah province should select more proper attempts and solutions to minimize the weaknesses of municipalities in case of the provision of urban services. They should find a way to make a balance between the size of population and their share of public urban services in all cities of the province. At the final part of the paper, some suggestions and recommendations are introduced aimed at the enhancement of the existing situation.
کلیدواژه‌ها [English]
چکیدة مبسوط
مقدمه
با گسترش شهرنشینی، مدیران، برنامه‌ریزان و شهروندان به خدمات شهری و کیفیت توجه کرده‌اند. اصولاً طرح مباحث خدمات شهری با توسعة شهرنشینی همراه بوده و صرف نظر از ماهیت خدمات شهری که از شرایط و ساختارهای اقتصادی، سیاسی، اداری و اقلیمی متأثر است، کیفیت ارائة خدمات شهری از دیرباز یکی از شاخص‌های بارز مدیریت بوده است. یکی از معضلات و مسائل کشورهای درحال‌توسعه، توسعة نامتوازن و نابرابر بین مناطق و درون منطقه‌ای است که عمدتاً به‌دنبال برنامه‌ریزی‌های ملی محض و متمرکز پدید می‌آید، برنامه‌ریزی منطقه‌ای با دید آمایشی و فضایی و بهره‌برداری بهینه از منابع و استعدادهای محلی و منطقه‌ای به ظهور روابط سلسله‌مراتبی در نظام سکونتگاهی در سطح محلی، منطقه‌ای و ملی و درنهایت به توسعة فراگیر و یکپارچه می‌انجامد (فنی، 1388: 29).
فعالیت اصلی شهرداری‌ها در راستای خدمات‌رسانی عمومی به شهروندان، بخش خدمات شهری است که طیف وسیعی از فعالیت‌های شهرداری را از بهداشت و سلامت تا امنیت و عمران دربرمی‌گیرد، اما این بخش از وظایف آن‌ها همیشه امکانات یکسانی برای خدمات‌رسانی ندارد؛ بنابراین، نوعی بی‌عدالتی و شکاف درخصوص برخورداری یا عدم برخورداری شهرهای مختلف در دستیابی به خدمات موردنیاز شهروندان وجود دارد که سبب بی‌تعادلی در توزیع فضایی نظام شهری شده است.
روش‌شناسی
در این تحقیق که به سنجش و ارزیابی میزان برخورداری شهرداری‌های استان کرمانشاه از خدمات شهری می‌پردازد، با روش نمونه‌گیری و براساس آخرین تحولات تعداد شهرها، به بررسی وضعیت موجود شهرها پرداخته شده است و شهرهای استان با استفاده از شاخص‌های خدمات شهری از طریق دو مدل تاکسونومی و تحلیل عاملی و درنهایت تحلیل خوشه‌ای از لحاظ میزان برخورداری رتبه‌بندی شده‌اند؛ بنابراین، در این تحقیق ابتدا ضمن بررسی رتبة شهرها در نظام شهری استان تعداد واقعی خدمات موجود در هریک از شهرها با هم مقایسه، و شهرها براساس این رتبه‌بندی شده‌اند. سپس برای مشخص‌کردن برخورداری جمعیت ساکن در شهرهای نظام شهری استان، نسبت دسترسی به هریک از خدمات با استفاده از ضریب جمعیتی برای هریک از آن‌ها محاسبه و به تعیین رتبه شهرهای استان اقدام شده است.
بحث
موضوع برخورداری یا عدم برخورداری خدمات شهری موردنیاز در شهرهای استان کرمانشاه، رابطة معناداری در میزان قدمت و جمعیت شهرها با میزان خدمات موجود در آن‌ها به نسبت جمعیت و خدمات عمومی شهرداری‌ها دارد؛ به‌طوری‌که بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد شهرهای تازه تأسیس به‌دلیل تأثیر عامل اداری در ایجاد آن‌ها و فاکتورهای اولیة لازم برای ایجاد شهر غالبا به نسبت جمعیت، در مقایسه با سایر شهرهای پرجمعیت‌تر برخورداری بالاتری در زمینة دسترسی به خدمات عمومی دارند؛ به‌طوری‌که شهر کرمانشاه با وجود جمعیت بسیار بیشتر و میزان خدمات فراوان‌تر در مقایسه با سایر شهرها، اما به نسبت جمعیت و تعداد بهره‌برداران از خدمات عمومی شهری، رتبة پایین‌تری دارد؛ بنابراین در شهرهای استان با افزایش میزان جمعیت، میزان محرومیت یا برخوردارنبودن نیز بیشتر می‌شود که وابستگی صرف به بودجه‌های دولتی یا تأثیر عامل اداری موجب تشدید این مسئله است. برای دستیابی به نتایج علمی و متقن در این خصوص از مدل‌های علمی برنامه‌ریزی شهری استفاده می‌شود. نتایج مدل‌های مورد بررسی در مقاله بیانگر این است که رتبة شهرها در دو مدل تاکسونومی و تحلیل عاملی با وجود همسان‌بودن اطلاعات دقیقاً بر همدیگر منطبق نیست و تفاوت‌هایی را در موقعیت اغلب شهرها نشان می‌دهد؛ از این‌رو در این مقاله برای کاهش میزان اختلاف و واقعی‌تر‌کردن نتیجة تحلیل‌ها از مدل تحلیل سلسله‌مراتب خوشه‌ای نیز استفاده شده است که با استفاده از اطلاعات مورد بررسی و نتایج به‌دست‌آمده از مدل‌های فوق به تحلیل مجدد و دسته‌بندی شهرهای استان براساس میزان برخورداری از شاخص‌های بررسی اقدام شده و شهرهای استان را در 5 دسته از 1 کاملاً برخوردار تا 5 خیلی ضعیف طبقه‌بندی کرده است. براساس نتایج تحلیل خوشه‌بندی که در نرم‌افزار spss انجام شده است شهر سومار به‌تنهایی در دسته کاملاً برخوردار (براساس نسبت خدمات به جمعیت موجود) قرار گرفته و غالب شهرهای استان (27 شهر) در طبقة شهرهایی با برخورداری خیلی ضعیف دسته‌بندی شده‌اند.
نتیجه‌گیری
افزایش تعداد شهرها در نظام شهری استان یکی از نمونه‌های بارز سیستم شهری استان در دهه‌های بعد از سال 70 بوده است که به‌وجود‌آمدن شهرهای نسبتاً زیاد اما کوچک و کم‌جمعیت منجر شده است. گفتنی است باید عامل اصلی ایجاد این شهرها را نه توسعة زیرساخت‌ها و دستیابی به جمعیت مناسب، بلکه تنها تغییرات ایجادشده در تعاریف قوانین تقسیمات کشوری و کم‌شدن حدنصاب‌های لازم برای ایجاد شهر دانست. به‌طوری‌که با گذشت سال‌ها از ایجاد بسیاری از این شهرهای تازه تأسیس هنوز نقاطی کم‌جمعیت صرفاً با نشانه‌های اولیة شهری (شبه شهر) وجود دارند.
در این تحقیق که درخصوص خدمات شهری شهرهای استان صورت گرفت مشخص گردید که در زمینة برخورداری یا عدم برخورداری از خدمات شهری (نسبت تعداد خدمات شهری به جمعیت) ارتباط چندانی با نیازهای آن‌ها وجود ندارد؛ به‌طوری‌که شهرهای پرجمعیت در رتبة پایین‌تری از نظر برخورداری از این خدمات قرار دارند. نشانة این امر را می‌توان در مقایسه نوع و تعداد خدمات شهری موجود در شهر سومار با 9 نفر (رتبه اول) با شهر کرمانشاه و سایر شهرهای پرجمعیت استان مشاهده کرد.
نتایج تحقیق حاضر نشان می‌دهد که مسئولان ذی‌ربط باید به‌منظور کاهش میزان ضعف خدمات شهری شهرداری‌های استان اقدامات لازم را صورت دهند تا تناسبی منطقی بین میزان جمعیت و خدمات عمومی مورد نیاز برقرار شود، یا در قوانین مربوط تجدید نظر صورت گیرد. همچنین پیشنهاد‌هایی برای اصلاح و بهبود وضع موجود در پایان مقاله ارائه شده است.
واژه‌های کلیدی: تاکسونومی، تحلیل خوشه‌ای، تحلیل عاملی، شهرداری، کرمانشاه.
References:
1- Kermanshah Governorate (1394), Kermanshah province's statistics in 1394, Kermanshah.
2- Azani, Mehri (1381), Sustainable Urban Development (Isfahan City), PhD thesis, Supervisors: Dr. Hossein Shokouie, Dr. Asghar Zarabi, Isfahan University, Faculty of Literature, Department of Geography.
3- Amir Azadi, Ahmad, Hamid Mohammadi and Majid Reza Karimi (1389), Ranking of urban areas based on the development level of Fars province, Scientific welfare research journal, Year 10, No. 36,pp 185-199
4- Bilo, Patrick et al. (1376), Strategic Planning Implementation Guide, Translated by Mansour Sharifi Klooie, First Edition, Ghazal Publications, Tehran.
5- Pourmohammadi, Mohammad Reza. Ranjbarnia, Behzad. Maleki, Kiomars. Shafaati, Arezo (1391), Developmental Analysis of the Cities of Kermanshah Province, Spatial Planning Research Journal, second Year, first Issue, Summer, Isfahan University.
6- The Office of Economic Affairs and Macroeconomics. (1369), Final Report on Economic Warfare Estimates, Plan and Budget Organization, Center for Economic and Social Documents and Publications, Tehran.
7- Hosinzadeh Delir, Karim. (1381), Regional Planning, Samt Publications,Tehran
8- Hosseini Shah Parian, Nabiollah. Reza Hosseini and Morteza Nemati. (1394), An Analysis of Spatial Structure of Development Indicators with an Emphasis on Regional Inequality in Khuzestan Province, A New Attitudes Chapters on Human Geography, Seventh Year, Ninth.
9- Hecmatnia, Hassan. Mousavi, Mirnajaf. (1385), Application of Model in Geography with Emphasis on Urban and Regional Planning, Elm-e-Novin Publications, Yazd.
10-Rahnamaei, Mohammad Taghi. (1373), Government and Urbanism: A Critique of Old City Elements and Hansabank's Capitalism Productivity, Quarterly Journal of Geographic Research, Ninth, No. 1, Ashura Publications, Mashhad, Bahar.
11-Zeiari, Keramatollah. (1388), Principles and Methods of Regional Planning, Tehran, Second Edition, Institute of Publications of Tehran University.
12-Planning and Budget Organization of Kermanshah Province, Kermanshah Province statistics, 1360, 1365, 1370, 1378, 1385, 1390 and 1392, Kermanshah.
13-Planning and Budget Organization of Kermanshah Province. (1390), Socioeconomic Report of Kermanshah Province, Kermanshah.
14-Planning and Budget Organization of Kermanshah Province. (1392), Book of the Year in Kermanshah Province, Kermanshah.
15-Shokouei, Hossein. (1373), New Attitudes in Urban Geography (Volume 1), Samt Publication s, Tehran, Iran.
16-Sheikh Biglou, Rana and Masoud Taghvaei (1392), Evaluation of the level of development of the cities of the country using multi-criteria decision-making methods, International Journal of Geographical Society of Iran, vol. 11, No. 39. PP 139-151
17-Farahodi, Rahmatollah. (1384), Application of Techniques in Urban and Regional Planning, Master's Textbook, University of Tehran.
18-Fani, Zohreh. (1388), Introduction on Sustainable Development and Globalization (Geography of Development), Geographical Organization of the Armed Forces, Tehran.
19-Fani, Zohreh. (1388), Small Cities Other Approach in Regional Development, Third Edition, Azarakhsh Publications, Tehran.
20-Kalantari, Khalil (1382), Processing and analysis in socio-economic research using SPSS software, Third edition, Sharif Publishing.
21- Mabugunj, A. L and Misra, R P. (1368) Regional Development, New Methods, Translation by Abbas Mokhber, Tehran, Planning and Budget Organization.
22-Mohammadzadeh Titkanlou, Hamid (1381), Explaining the Role of Middle Cities in Regional Development (Case Study: Bojnourd City), Thesis of Ph.D. in Urban planing, Art College, Tehran University.
23-Maleki Kiomars, Brandcom. Farhad. (1391) , Defense and Urban Security in terms of passive defense and creation of protected spaces based on safe city from past to present, Sepahr Journal, No. 81 Geographic Organization of the Armed Forces, Spring.
24-Maleki Kiumars, Ghanbari Yusef, Shayan Mohsen, Shafaati Arezo (1394), Measuring the Ratio of Civilizabling of Big Villages in Ravansar Townships, Geographical Survey, Year 30, Issue 2, summer, Issue No. 117, Issue: 1018.
25-Iran's Statistics Center. (1392), Statistical Yearbook of Kermanshah Province, Iran's Statistics Center, Tehran.
26-Iran's Statistics Center. (1391), Detailed results of the Population and Housing Census, Townships in Kermanshah Province, 1355 to 1390, Tehran
27-Boontre, A. (2011), Stability tests of urban physical form indicators: the case of European cities, Procedia Social and Behavioral Sciences 21.
28-Cho, and Chun Man, (2003), Study on effects of resident-perceived neighborhood boundaries on public services: Accessibility and its relation to utilization: Using Geographic Information System focusing on the case of public parks in Austin, Texas A and M University, Texas
29-Couclelis, H (1999), Spatial Information Technologies and Societal Problems, In: M. Craglia and H, Onsrud (Editors), Geographic Information Research: Trans-Atlantic Perspectives, London: Taylor and Francis.
30-Bar-Ela. Raphael, Schwartz. Dafna, (2006), Regional development as a policy for growth with equity: The State of Ceara (Brazil) as a model, Article in Progress in Planning, No. 13:131-199.
31-Gilis, M. And S. C. Radelt, And D. R. Snodqrass, And M, Romer, And D. H. Perkins, And S Radelt, And D. Snodqrass, (2006), Economic Development, Gh. Nie Publications.
32-Joao, O. And M. Maria, And M. Lourenco, And M. Carlos, And M. Ferreira, (2003), A Multivariate Methodology To Uncover Regional Disparities: A Contribution To Improve European Union And Governmental Decisions, European Journal Of Operational Research, Vol.145.pp121-135
33-Kaphle, and Isha. (2006), evaluating people’s accessibility to public parks using Geographic Information Systems: A case study in Ames, Iowa, Iowa State University, USA.
34-Martinez, & Javier, (2009), The use of GIS and indicators to monitor intra-urban inequalities. A case study in Rosario, Argentina, Habitate International, Vol. 33, No. 4,pp 387-396
35-Skop, Emily (2006), Introduction – Urban Space: The Shape of Inequality, Urban Geography, Vol. 27, No. 5 (July- August).
36-Savas, E. S. (1978), On Equity in Providing Public Services. Management Science, Vol. 64, Issue 2 , pp 800-808
37-Smith, D. M (1994). Geography and Social justice, Oxford: Blackwell.
38-Soares JO, Marques MML, Monteiro CMF (2003).A multivariate methodology to uncover regional disparities: A contribution to improve European Union and governmental decisions. European Journal of Operational Research, Vol.145, No .1, pp 121–135
39-The World Bank (1996), UMP Working Paper Series. Urban Poverty Research Sourcebook, Module II: Indicators of Urban Poverty. The World Bank, Washington.
40-United Nations Centre for Human Settlements (1995), Indicators programme, vol 1, 2, 3, UNCHS, Nairobi.
41-United Nations Development Program (2005), Human Development Report, New York: UNDP.
42-United Nations Development Program (2000), Human Development Report 2000, Oxford: Oxford University Press.
44-http://ostan-ks. ir
)