ارزیابی شاخص‌های پایداری در حمل‌ونقل شهری با استفاده از روش تاپسیس (مطالعۀ موردی: شهر کرمانشاه)

نوع مقاله : پژوهشی - بنیادی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور. تهران، ایران

2 عضو هیات علمی گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 استادیار شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سنندج، سنندج، ایران

چکیده

در این مقاله شاخص‌های پایداری در حمل‌ونقل شهری کرمانشاه با هدف اولویت‌بندی گزینه‌های ایده‌‌آل در سیستم حمل‌ونقل این شهر ارزیابی، و بر شیوه‌های حمل‌ونقل عمومی تأکید می‌شود. بدین‌منظور، چهار گزینة تاکسی، اتوبوس، منوریل و پیاده‌روی به‌عنوان چهار شیوة حمل‌ونقل عمومی، با توجه به بیست شاخص در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست‌محیطی ارزیابی شده‌ است. از آنجا که در پژوهش حاضر، شاخص‌های متفاوتی برای انتخاب گزینه‌ها به‌کار رفته است، به‌منظور تحلیل و ارزیابی، روش‌های تصمیم‌گیری چندشاخصه و تکنیک تاپسیس استفاده شده است. این پژوهش توصیفی است و جامعة آماری آن شامل متخصصان حوزة حمل‌ونقل در شهر کرمانشاه است. نمونۀ آماری این پژوهش شامل چهل نفرند که به‌صورت تصادفی انتخاب شدند. داده‌ها از طریق پرسشنامه جمع‌آوری شد و درمجموع، از هر نفر بیست نکته دربارۀ جنبه‌های مختلف پایداری پرسش شد. پاسخ‌ها در قالب طیف لیکرت پنج‌قسمتی دسته‌بندی شدند. پس از طی فرایند پیش­آزمایش، سنجش روایی و پایایی آن صورت گرفت. برای سنجش پایایی از آلفای کرونباخ در نرم‌افزار SPSS استفاده شد که حدود 734/0 است. بدین­ترتیب، پرسش‌ها سازگاری درونی دارند. پرسشنامه‌های نهایی بین چهل نفر از متخصصان حوزة حمل‌ونقل شهری شامل کارشناسان این حوزه و استادان برنامه‌ریزی شهری توزیع شد. مطابق نتایج، پیاده‌روی در رتبة اول، تاکسی و اتوبوس در رتبة دوم و منوریل در رتبة نهایی از نظر اهمیت قرار دارند. در این بین، پیاده‌روی به‌دلیل هزینۀ کمتر، انعطاف‌پذیری بیشتر، افزایش تعامل اجتماعی و حمایت از محیط‌زیست، امتیاز بیشتری دارد. منوریل نیز به‌دلیل افزایش میزان سرمایه‌گذاری، تأثیر بیشتر بر پراکنش شهری، و انعطاف‌پذیری اندک، نامطلوب‌ترین گزینه است. از طرفی اختلاف اندکی میان گزینه‌های تاکسی، اتوبوس و پیاده‌روی وجود دارد؛ بنابراین، برای حفظ پایداری سیستم حمل‌ونقل شهری، ترکیبی از عناصر تاکسی، اتوبوس و پیاده‌روی برای سفرهای درون‌شهری پیشنهاد می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assessment of Stability Indices in Urban Transport Using TOPSIS Technique (Case Study: Kermanshah City)

نویسندگان [English]

  • Mostafa Shahinifar 1
  • Eghbal Pahkideh 2
  • Farzin Chare Joo 3
1 Assistant Professor of Social Science, Payameh Noor University, Iran
2 Assistant professor of Geography and urban planning, Payameh Noor University, Iran
3 Assistant Professor of Urban Planning, Islamic Azad University, Sanandaj Branch, Iran
چکیده [English]

Introduction
In recent years, attention to the impact of stability indices on transportation, especially in the public sector, has been among the main approaches to assess urban transport systems. This is an important issue, because nowadays we see that most of urban public spaces and streets are heavily dominated by cars due to the complete dependence of people's lifestyle on the automobiles and, hence, the related spaces are of low quality. Therefore, moving towards stability requires the knowledge on the priority and position of the elements of the transportation system in relation to stability indices. In this regard, this research addresses the assessment of stability indices in Kermanshah urban transportation with the aim of prioritizing the ideal options in the transportation system of this city. This paper focuses on public transportation practices. To achieve this goal, four systems of public transportation, i.e. taxis, buses, monorail and walking have been evaluated via  20 indices in the economic, social, physical and environmental aspects.
 
Methodology
This study was carried out using descriptive methodology. As different indices were used for selecting options, in this research, multi-attribute decision-making methods and TOPSIS technique have been employed for the analyses and evaluations. The statistical community of this research includes all transport experts of Kermanshah, among whom about 45 people were randomly selected according to their cooperation announcement. The data were collected through a questionnaire. Each of the participants was asked a total of 20 questions about the various aspects of the stability. Responses were classified into five point Likert spectrums. After the pre-test process, the related validity and reliability were measured by expert’s opinions and Cronbach alpha. To measure the reliability, Cronbach's alpha was used in SPSS software. That was about 0.734. This suggests that the questions in the questionnaire have been internally consistent. The final questionnaires were distributed among at least 45 urban transport experts, including experts in this field and professors with urban planning majors. Finally, about 40 questionnaires were fully collected.
 
 
Results and discussion
A total of 20 indices were evaluated in the four economic, social, physical, and environmental fields to determine the position and priority of four public transportation systems, i.e. taxis buses, monorails and walking. As the indices had different scales in the initial decision making matrices, the normalization methods were used to compare the indices. Since all options were used to increase, we used normalization. The results of the prioritization of the options using the TOPSIS technique showed that the walking option had a higher priority than other options. Taxis and buses are ranked the second in common. Monorail option was also ranked the last. According to the field results, the indices of flexibility in route selection, promotion of social interactions, and the relationship of transportation systems with the environmental and physical axes of the city, like the negative impact of these practices on the biological resources and unplanned and scattered urban growth, had the highest score. It has been important for citizens to choose a system that enhances the vitality of urban space in a city with a high degree of attendance on urban spaces. Among the different transportation systems, monorail had the least importance in terms of the related indices; its low flexibility, being expensive, failed to provide equal access to all classes of the society and all urban spaces, being non-native, and the heavy costs of launching are all the causes that made it unfavorable.
 
Conclusion
The results of this study showed that the walking option, as the best option compared with other options, had the highest score. High flexibility in choices in the case of walking and the possibility of reducing the cost of accidents and increasing safety are all among the charming reasons that make walking option the most preferable, because walking, in comparison with other options, leads to the formation of quiet, safer and more desirable neighborhoods with more solid social cohesion. The feel of alienation in such neighborhoods is minimized. The options of taxis and buses were ranked the second in commonbecause of the relatively acceptable responses to the demand for travel in urban areas via these communication elements and the existing capacity of urban infrastructure, the acceptance of taxis and buses in relation to the mentioned indices with particular importance. The extensiveness of urban space on one hand and the distance between workplace and living place on the other hand have made these two elements important in the transportation system of Kermanshah. However, monorail as a new element in the urban transport system of Kermanshah, due to its low flexibility versus other options, in one hand and the high cost of it on the other hand, was ranked the lowest compared with other options. Just as the demand for buses and taxis as public transportations is one of the concerns of most citizens for moving on relatively long paths in the city and the suburbs and using them can lead to reduction of using personal cars, walking can also be a desirable option in urban short-distance routes. By reducing the negative and destructive effects of the cars on the urban environment, it can bring about calmness to urban centers and making the city more understandable by citizens. The important point is that, as the results of this paper showed, the combination of these three elements could improve the quality of the urban environment.

کلیدواژه‌ها [English]

  • transportation indices
  • Stability
  • TOPSIS
  • Kermanshah City
  1. اسماعیل‌پور، اشکاء و همکاران (1393)، «ارزیابی پایداری سیستم‌های حمل‌ونقل شهری (نمونة موردی: شهر رشت)»، فصلنامة اقتصاد و مدیریت شهری، دورة دوم، شمارة 8، صص 17-30.
  2. استادی جعفری، مهدی و امیرعباس مصاف (1391)، «الگوی زیست‌محیطی برنامه‌ریزی حمل‌ونقل شهری با استفاده از مدل‌های سیستم پویایی»، مجلة علوم و فناوری محیط‌زیست، دورة چهاردهم، 54، شمارة 3، صص 11-28.
  3. احمدی، مهری و ناصر محرم‌نژاد (1386)، بررسی سیاست‌گذاری‌های حمل‌ونقل در تهران بزرگ و ارائۀ استراتژی‌های توسعة پایدار حمل‌ونقل، اولین کنفرانس مهندسی برنامه‌ریزی و مدیریت سیستم‌های محیط‌زیست.
  4. امان‌پور، سعید، نعمتی، مرتضی و هادی علیزاده (1393)، «ارزیابی و اولویت‌سنجی شاخص‌های پایداری حمل‌ونقل شهری با استفاده از منطق فازی (نمونۀ موردی: شهر اهواز)»، فصلنامة علمی-پژوهشی فضای جغرافیایی، سال چهاردهم، شمارة 47، صص 213-231.
  5. امینی‌نژاد، سید رامین و قدرت افتخاری (1390)، مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی حمل‌ونقل شهری، چاپ اول، انتشارات دانشگاه پیام نور، تهران.
  6. پاهکیده، اقبال (1394)، «تحلیل الگوی گسترش کالبدی-فضایی شهر روانسر با استفاده از مدل آنتروپی شانون و هلدرن»، طرح پژوهشی دانشگاه پیام نور (منتشرنشده).
  7. پرهیزگار، اکبر و عطا غفاری گیلانده (1385)، سامانة اطلاعات جغرافیایی و تحلیل تصمیم چندمعیاره، انتشارات سمت، تهران.
  8. رصافی، امیرعباس و شیما زرآبادی­پور (1388)، «بررسی توسعة پایدار حمل‌ونقل در ایران با استفاده از تحلیل چندهدفی»، فصلنامة علوم و فناوری محیط‌زیست، دورة یازدهم، شمارة 2، صص 33-46.
  9. زندی آتشباری، امیرحسین و علی خاکساری (1391)، حمل‌ونقل پایدار و سیاست‌هایی برای رسیدن به آن با معرفی استراتژی ASI، یازدهمین کنفرانس بین‌المللی حمل‌ونقل و ترافیک ایران، معاونت حمل‌ونقل و ترافیک.
  10. عربانی، مهیار (1382)، مهندسی ترافیک، چاپ اول، انتشارات دانشگاه گیلان، گیلان.
  11. عطایی، محمد (1394)، تصمیم‌گیری چندمعیاره، چاپ سوم، انتشارات دانشگاه شاهرود، شاهرود.
  12. غلامی، یونس و همکاران (1396)، «سنجش و ارزیابی اجرای طرح پیاده‌محوری در بافت مرکزی شهر دزفول از نظر ساکنان و کسبه»، فصلنامة علمی-پژوهشی پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، دورة پنجم، شمارة 1، صص 1-20.
  13. مرکز آمار ایران (1395)، سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان کرمانشاه، وب­سایت استانداری کرمانشاه.
  14. مهندسان مشاور طرح و آمایش (1378)، طرح تجدیدنظر طرح جامع شهر کرمانشاه.
  15. میرزاحسینی، مرتضی، مهران، دشتی و سهیل جباری (1394)، طراحی فضای عمومی شهری با رویکرد پایداری اجتماعی، کنفرانس بین‌المللی عمران، معماری و زیرساخت‌های شهری، دبیرخانۀ دائمی کنفرانس، تبریز.

Awasthi, A., Chauhan, S. S. (2011), Using AHP and Dempster–Shafer Theory for Evaluating Sustainable Transport Solutions, Environmental Modelling and Software, Vol. 26, No. 6: 787–796.

 

Beltran, S. G. et al. (2010), Sustainable Transport and Mobility. In K, Barzev (Ed), Transport Handbook, Vol. 1, No. 1: 290.

 

ECMT. (2004), Assessment and Decision Making for Sustainable Transport, European Conference of Transportation and The OECD.

 

Haghshenas, H., and Vaziri, M. (2012), Urban Sustainable Transportation Indicatorsfor Global Comparison, Ecological Indicators, Vol. 15, No. 1: 115–121.

 

Mukomo, S. (1996), Sustainable Urban Development in Sub-Saharan Africa, Cities, 265–271.

 

OECD. (1998), Environmentally Sustainable Transport, Retrieved from www.oecd.org.

 

Shamsuddin, , Nur Rasyiqah, A. H., and Siti Fatimah, I. (2012), Walkable Environment in Increasing the Livability of a City, Procedia-Social and Behavioral Science, Vol. 50, No.

 

Zhou, J. (2012), Sustainable Transportation in the US: A Review of Proposals,Policies, and Programs since 2000, Frontiers of Architectural Research, Vol. 1, No. 2: 150–165.

 

Zuidgeest, M. H. P. (2005), Sustainable Urban Transport Development: A Dynamic Optimization Approach, PhD Thesis, University of Twente, Den Helder, 290.

 

Ahmadi, M., and Moharam-Nejad, N. (2007),Reviewing Transportation Policies in Tehran and Providing Sustainable Transport Strategies, First Conference on Environmental Engineering Planning and Management. (In Persian)
 
Amanpour, S., Nemati, M., and Alizadeh, H. (2014), Evaluation and Prioritization of Urban Transport Sustainability Indices by Using Fuzzy Logic (Case Study: Ahvaz City), Quarterly Journal of Geographic Space, Vol. 14, No. 47: 213–231. (In Persian) 
 
Amini-Nejad, R., Eftekhari, G. (2011), An Introduction to Urban Transport Planning, Payame Noor University Publication. (In Persian) 
 
Arabani, M. (2003), Traffic Engineering, 1

st

 Edition, Guilan University Press, Guilan. (In Persian) 
 
Gholami, Y. et al. (2017), Measuring and Evaluating the Implementation of the Pedestrian Plan in the Central Tissue of Dezful City for Residents and Businesses, Journal of Geographical Research of Urban Planning, Vol. 5, No. 1: 1–20. (In Persian) 
 
Ismael-Pour A., Ramazanian, R., Nabizadeh, M. R. (2014), Sustainability Assessment of Urban Transport Systems (Case Study: Rasht City), Economics and Urban Management Quarterly, Vol. 2, No. 8: 17–30. (In Persian) 
 
Malezewski, J. (2006), GIS and Multi-criteria Decision Analysis, Translated by: Parhizgar, A., and Ghaffari Gilandeh, A., Samt Publication, Tehran. (In Persian) 
 
Mirzahassani, M., Dashti, M., Jabbari, S. (2015), Urban Public Space Design with a Social Sustainability Approach, International Conference on Civil, Architecture and Urban Infrastructure, Tabriz. (In Persian) 
 
Ostadi Jafari, M., Rasaf, A. A. (2010), Urban Transport Planning Environmental Model by Using Dynamic System Models, Journal of Environmental Science and Technology, Vol. 14, No. 3: 11–28. (In Persian) 
 
Pahkideh, E. (2015), The Analysis of the Spatial Expansion Pattern of the City of Ravensar Using the Shannon and Holdren Entropy Model, The Research Project of Payame Noor University (Unpublished). (In Persian) 
 
Pourahmad, A. et al. (2016), Analysis of the Role of Urban Walkways in Promoting the Vitality of Urban Spaces (Case Study: 17th Shahrivar Tehran), Geographical Urban Planning Research, Vol. 4, No. 2: 175–195. (In Persian) . 
 
Pourtaheri, M. (2013), Application of Multi- Attribute Decision Making Methods in Geography, Samt Publication, Tehran. (In Persian) .
 
Rasafi, A. A. and Zarabadi-Pour, S. (2009), Study of Sustainable Transport Development in Iran Using Multi-Purpose Analysis, Journal of Environmental Science and Technology, Vol. 11, No. 2: 33–46. (In Persian) 
 
Statistical Center of Iran (2016), Census of the Population and the City of Kermanshah, Kermanshah Governorate Portal. (In Persian) 
 
Consultant Architects and Town Planners (2009), The Plan for the Reform of the Comprehensive Plan of the City of Kermanshah. (In Persian) 
 
Zandi Atashbari, A. H., and Khaksari, A. (2011), Sustainable Transportation and Policies to Achieve it by Introducing a Strategy ASI,Eleventh International Conference on Transport and Traffic of Iran, Transportation and Traffic Deputy. (In Persian) 
 
Zayyari, K. et al. (2013), Modeling Behavior Patterns for Work and Service Trips of Residents of Tehran, Human Geography Research Quarterly, Vol. 45, No. 1: 1–22. (In Persian) .