سنجش جدایی گزینی فضایی – اجتماعی گروه های تحصیلی و شغلی در شهر اربیل

نوع مقاله : پژوهشی - کاربردی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

2 گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

چکیده

جدایی‌گزینی شهری، در اکثر شهرهای جهان موضوع درخور توجهی است؛ چراکه جدایی‌گزینی شهری، موجب تمرکز شدید بر فقر و پیدایش طبقات پایین می‌شود که می‌تواند عامل پیدایش، گسترش و یا تشدید مسائل و مشکلات متعددی در شهر شود. درک راﺑﻄﻪ ﺑـﯿﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺷﻬﺮ و اﻟﮕﻮﻫﺎی ﺟﺪاﯾﯽﮔﺰﯾﻨﯽ از ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺤﻘﻖﭘﺬﯾﺮی ﺑﯿﺸﺘﺮ در اﺟﺮای ﻃﺮحﻫﺎ و ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷﻬﺮی ﻣﯽﮔﺮدد. روش تحقیق کمی بوده و رویکرد آن توصیفی – تحلیلی می‌باشد. داده‌های مورد استفاده در این پژوهش از مرکز آمار ایران تهیه شده و مربوط به سرشماری سال 1390 شهر اردبیل می‌باشد. داده‌های مورد نیاز در قالب نقشه با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، نرم‌افزار GeoDa و تحلیل جدایی‌گزینی فضایی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. به‌همین منظور ابتدا به سنجش میزان جدایی‌گزینی تک گروهی بین طبقه‌های بالا، متوسط و پایین شهر پرداخته شد. نتایج نشان داد که میان قشرهای موجود در شهر جدایی‌گزینی متوسط وجود دارد. همچنین با بررسی روش‌های آمار فضایی مانند شاخص خودهمبستگی موران، میانگین نزدیکترین واحد همسایگی، آماره عمومی G و آزمون K-Ripley بر پایه داده‌های آماری 1390 بر مبنای 1415 بلوک آماری شهر اردبیل نتایج گویا بود که شهر اردبیل از یک ساختار متمرکز و خوشه‌ای برخوردار است. ﺑـﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺗـﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺷﻬﺮ اردبیل دارای اﻟﮕﻮﯾﯽ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ اﺳﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ که پهنه‌هایی که از بالاترین میزان محرومیت شهری برخوردارند در بخش‌های شمال غربی و جنوب شرقی قرار گرفتهاند و عمدتا شامل پهنه‌های اسکان غیررسمی، پهنه‌هایی با بافت نابسامان میانی و بافت‌هایی با پیشینه روستایی هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Assessing the social spatial Segregation of educational and occupational groups in the city of Ardebil

نویسندگان [English]

  • Maryam Jami 1
  • mohammad hasan yazdani 1
  • Samaneh jalili 2
1 Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Social Sciences, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
2 Department of Urban Planning, School of Architecture & Environmental Design, Iran University of Science & Technology, Tehran, Iran
چکیده [English]

Urban segregation is a significant issue in most cities around the world; Because urban segregation causes a strong focus on poverty and the emergence of the lower classes, which in itself can cause the emergence, expansion or aggravation of many issues and problems in the city. According to the present study, these are the social space of educational and occupational groups in Ardabil. The research method is quantitative and its approach is descriptive-analytical. The data used in this study were prepared from the Statistics Center of Iran and are related to the 2011 census of Ardabil. The required data were analyzed in the form of a map using GIS, GeoDa software and spatial separation analysis. For this purpose, the extent of single-group separation between the upper, middle and lower classes of the city was first measured. The results showed that there is a moderate separation between the strata in the city. Also, by examining spatial statistics methods such as Moran autocorrelation index, mean of nearest neighborhood unit, general G statistic and K-Ripley test based on 2011 statistical data based on 1415 statistical blocks of Ardabil city, the results showed that Ardabil city is a centralized structure. And has a cluster. in a general overview of the results obtained based on the indices used, the spatial structure of the city is located in the north west and south - east and mainly consists of informal settlement zones, with the middle - out tissue and the backgrounds with rural backgrounds.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spatial-social Segregation
  • educational groups
  • occupational groups
  • Ardebil

مراجع

  1. اژدری، ابوالقاسم؛ تقوایی، علی‌اکبر و ظهیرنژاد، عارف. (1394). بررسی جدایی گزینی اجتماعی –فضایی گروه‌های تحصیلی و شغلی در کلان‌شهر تبریز. فصلنامه مطالعات شهری، 4(16)، 79-67.
  2. اسفندیاری خلوت، ظهراب و بابایی‌اقدم فریدون. (1392). جدایی گزینی فضایی در شهرها، چالشی فراروی توسعه پایدار شهری. اولین همایش ملی معماری، مرمت، شهرسازی و محیط‌زیست پایدار، همدان، انجمن ارزیابان محیط‌زیست هگمتانه.
  3. بابائی اقدم، فریدون؛ حسین‌زاده دلیر، کریم و موسوی، میرستار. (1386). اکولوژی ازدحام شهری در حواشی شهر تبریز. جغرافیا و توسعه، 5 (5)، 477-491.
  4. بابائی اقدم، فریدون؛ عطار، محمدامین؛ روشن‌رودی، سمیه و مطیع‌دوست، ابوذر. (1393). سنجش جدایی گزینی اکولوژیکی شهری با استفاده از شاخص‌های اندازه‌گیری تک گروهی (مطالعه موردی: شهر تکاب). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 3 (47)، 477-491.
  5. پاپلی یزدی، محمدحسین و رجبی سناجردی، حسین. (1389). نظریه‌های شهر و پیرامون. تهران: انتشارات سمت.
  6. تولایی، نوین و یاری، جلیل. (1390). بررسی عوامل موثر بر تمایل مهاجرت درون‌شهری در تهران با تأکید بر احساس نابرابری فضایی. مجلة تحلیل اجتماعی، 4، 79-110.
  7. تیموری، ایرج؛ هادیلی، بهمن و صابری، حامد. (1396). مصرف‌گرایی نمادین و جدایی گزینی فضایی در شهر تبریز (مطالعه موردی: کوی فردوس و ولیعصر). فصلنامه جغرافیا و توسعه، 15(47)، 1-16.
  8. جلیلی صدرآباد، سمانه. (1395). تأثیر ایجاد بزرگراه‌های درون‌شهری بر میزان جدایی گزینی فضایی- اجتماعی محله‌های هم‌جوار با آن‌ها موردکاوی: بزرگراه امام علی (ع) در محدوده‌های منطقه 1 و 8 شهرداری تهران. رساله دکتری، دانشگاه علم و صنعت، تهران.
  9. حاجی‌نژاد، علی؛ یغفوری، حسین؛ پایدار، ابوذر و سنجری، امیرارسلان. (1394). «بررسی تأثیرات جدایی گزینی اکولوژیک بر امنیت پایدار اجتماعی (مطالعه موردی: شهر عنبرآباد). پژوهش‌نامه جغرافیای انتظامی، 3(10)، 35-60.
  10. رفیعیان، مجتبی؛ قضائی، محمد و قاضی، رضا. (1397). بررسی جدایی‌گزینی‌های اجتماعی – فضایی مهاجران در شهر مشهد. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 7(1)، 151-178.
  11. ظهیرنژاد، عارف و داداش‌پور، هاشم. (1397). بررسی و تحلیل جدایی گزینی فضایی- اجتماعی گروه‌های تحصیلی و شغلی در منطقه کلان‌شهری اصفهان. نشریه برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، 5 (1)، 44-25
  12. فراش، نورالدین؛ ربیعی دستجردی، حمیدرضا؛ قاضی طباطبایی، محمود و صادقی، رسول. (1400). تحصیلات و جدایی گزینی فضایی در کلان‌شهر تهران. توسعه محلی (روستایی-شهری)، 13(1)، 65-37.
  13. فراش، نورالدین؛ ربیعی دستجردی، حمیدرضا و صادقی رسول. (1398). مروری بر جدایی گزینی فضایی در جمعیت‌شناسی. مجله بررسی‌های آمار رسمی ایران، 30(2)، 429-460.
  14. فرجی، عیسی. (1393). کاربرد تحلیل شبکه در محیط GIS در ارائه الگوی مناسب پوشش دهی خدمات ایستگاه‌های آتش‌نشانی (مطالعه موردی شهر اردبیل). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه محقق اردبیلی، دانشکده علوم انسانی، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری.
  15. قربانی، رسول و ده‌ده‌زاده سیلابی، پروین. (1400). تحلیل فضایی الگوی فقر شهری با تأکید بر شاخص‌های اجتماعی و عوامل موثر بر سازمان‌یابی آن، مطالعه موردی: شهر اردبیل. جغرافیای اجتماعی شهری، 8(2)، 107-87.
  16. قضایی، محمد؛ پاکشیر، عبدالرضا؛ لطفی، سهند؛ سلطانی، علی و گلی، علی. (1393). بررسی جدایی‌گزینی‌های شهری گروه‌های مختلف جمعیتی شهر مشهد با تأکید بر ویژگی‌های سکونت. فصلنامه فضای جغرافیایی، 16(56)، 51-33.
  17. لطفی، سهند و قضائی، سهند. (1398). بررسی نقش جدایی گزینی در شکل‌گیری بافت‌های محنت‌زده شهری نمونه موردی: قاسم‌آباد مشهد. جغرافیا و توسعه، 17(54)، 36-15.
  18. مافی، عزت‌الله؛ وطن‌پرست، مهدی و رضوانی، محمدحسین. (1391). بررسی ساخت اکولوژیکی شهر مشهد. دو فصلنامه جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، 10(1)، 99-122.
  19. مباشر امینی، مسعود. (1397). مطالعه جدایی گزینی فضایی و تمرکز فقر در محله‌های مسکونی محلات 13 گانه شهرداری منطقه. فصلنامه پژوهش اجتماعی، 10(37)، 85-72.
  20. مرکز آمار ایران (1395). سرشماری عمومی نفوس و مسکن.
  21. میرآبادی، مصطفی؛ رجبی، آزیتا و مهدوی حاجیلویی، مسعود. (1397). تبیین و تحلیل عدم تعادل فضایی و سنجش عوامل موثر بر تمرکز و جدایی گزینی در شهر مهاباد. فصلنامه فضای پژوهشی،18 (62)، 274-253.
  22. یزدانی، محمدحسن؛ سلطانی، علی؛ نظم‌فر، حسین و عطار، محمدامین. (1395). سنجش جدایی گزینی مسکونی پایگاه‌های اجتماعی – اقتصادی اندازه شهر شیراز با استفاده از شاخص گیری چند گروهی. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 16 (42)، 222-197.
  23. Apparicio, P., Joan Carles, M., & Amber L. (2014). Pearson and Éric Fournier and Denis Apparicio, An open-source software for calculating indices of urban residential segregation. Social Science Computer Review, 32, 1-12.
  24. Azhdari, A., Taqvai, A., & Zahirenjad, A. (2015). Analyzing Socio-spatial Segregation of Educational and Occupational Groups in Shiraz Metropolitan Area. Motaleate Shahri, 4(16), 67-80. [in Persian].
  25. Babaei Aghdam, F., Attar, M., Roshan Roodi, S., & Motidoost, A. (2015). Measuring Urban Ecological Segregation by One Group Measures (Case Study: Takab City). Human Geography Research, 47(3), 477-491. [in Persian].
  26. Babai Aghdam, F., Hossein-zadeh Delir, K., & Mousavi, M. (2006). Ecology of urban congestion in the suburbs of Tabriz city. Geography and Development, 9, 477-491. [in Persian].
  27. Bogus, L. (2008). Urban Segregation: a theoretical approach. In Proceedings of the 13th Biennial Conference of International Planning History Society, IPHS, Chicago, IL, USA.
  28. Dupont, V. (2004). Socio-spatial differentiation and residential segregation in Delhi: a question of scale?, Geoforum, 35(2), 157-175.
  29. Esfandiari Khlot, Z., & Babaei Aghdam, F. (2012). Spatial segregation in cities, a challenge to sustainable urban development, the first national conference on architecture, restoration, urban planning and sustainable environment, Hamedan, Hegmatane Environmental Assessors Association. [in Persian].
  30. Faraji, I. (2013). The application of network analysis in GIS environment in providing a suitable coverage pattern for fire stations (case study of Ardabil city). master's thesis, University of Mohaghegh Ardabili, Faculty of Human Sciences, Department of Geography and Urban Planning. [in Persian].
  31. Farash, N., Rabiei Dastjerdi, H., Ghazi Tabatabaie, M., & Sadeghi, R. (2021). Education and Spatial Segregation in Tehran Metropolis. Community Development (Rural and Urban Communities), 13(1), 37-65. [in Persian].
  32. Farash Khayalu, N., Rabiee Dastjerdi, H., & Sadeghi, R. (2020). Spatial Segregation in emography: A Short Review. Iranian Journal of Official Statistics Studies, 2 (30), 429-460. [in Persian].
  33. Feitosa, F. (2012). Urban segregation as a complex system: An agent-based simulation approach, PhD diss., Universitäts-und Landesbibliothek Bonn.
  34. Fiel, E. (2021). Relational Segregation: A Structural View of Categorical Relations. Sociological Theory, 39 (3). 1-12.
  35. Firman, T. (2004). New Town Development in Jakarta Metropolitan Region: A Perspective of Spatial Segregation. Habitat International, 28(3), 349-368.
  36. Ghazaie, M., Pakshir, A., Lotfi, S., Soltani, A., & Goli A. (2017). Studying the Urban Segregation of different groups In Mashhad with an emphasis on residential features. Journal of Geographic Space, 56 (16), 31-51. [in Persian].
  37. Ghorbani, R., & Dadazade Silabi, P. (2021). Spatial analysis of urban poverty model with emphasis on social indicators and factors affecting its organization, a case study: Ardabil City. Journal of Urban Social Geography, 8(2), 107-87. [in Persian].
  38. Habibi, k., Alizadeh, H., Moradi Masihi., Valid Baigi, S., & Vafaee, S. (2012). Analyzing the social justice in spatial structure of Sanandaj City. Journal of Armanshahr, 4 (7), 103-112.
  39. Hajinejad, A., yaghfori, H., paidar, A., & sanjari, A. (2015). Study the ecological effects of segregation on social sustainability (case study: Anbarabad city). journal of police Geography, 1394(10), 35-60. [in Persian].
  40. Iceland, J. (2010). Cicely Sharpe and Erika Steinmetz. Class differences in African American residential patterns in US metropolitan areas: 1990–2000. Social Science Research, 34, 1, USA.
  41. Iran Statistics Center, (2015). Population and housing census. [in Persian].
  42. JaliliSadrabad, S. (2015). the effect of the creation of intra-city highways on the degree of spatial-social segregation of neighboring neighborhoods: Imam Ali highway in the limits of District 1 and 8 of Tehran Municipality. University of Science and Technology, Tehran. [in Persian].
  43. Kotecki, J.A., Gennuso, K.P., & Givens, M.L. (2019). Separate and Sick: Residential Segregation and the Health of Children and Youth in Metropolitan Statistical Areas. Urban Health, 96, 149–158.
  44. Legeby, A. (2013). Patterns of co-presence: Spatial configuration and social segregation. Doctoral thesis, KTH, School of Architecture and the Built Environment (ABE), Architecture, Urban Design.
  45. Lee, J., & Kwan, M. (2011). Visualisation of Socio-Spatial Isolation Based on Human Activity Patterns and Social Networks in Space-Time. Tijdschrift voor economische en sociale geografie, 102(4), 468-485.
  46. Lima, J. (2001). Socio-spatial segregation and urban form: Belem at the end of the 1990s. Geoforum, 32(4), 493-507.
  47. lotfi, S., & ghazaie, M. (2019). Studying The Role of Segregation in the Emerging of Deteriorated Urban Fabrics Case Study: ‘Qāssem-Ābād’ District (Mashhad, Iran). Geography and Development, 17(54), 15-36. [in Persian].
  48. Mafi, E., Vatanparast, M., & Razavi, M. (2012). The investigation of urban ecological structure of Mashhad. Journal of Geography and Regional Development, 10(1). [in Persian].
  49. Marcińczak, S., Sako Musterd, V., & Titi, T. (2016). Inequality and rising levels of socioeconomic segregation: Lessons from a panEuropean comparative study. East Meets West: New Perspectives on Socio-economic Segregation in European Capital Cities, London/NewYork: Routledge.
  50. Marcińczak, S., Gentile, M., Rufat, S., & Chelcea, L. (2014). Urban Geographies of Hesitant Transition: Tracing Socioeconomic Segregation in Post-Ceauşescu Bucharest. International Journal of Urban and Regional Research, 38(4), 1399-1417.
  51. Massey, S., & Denton, N. (1998). The dimensions of residential segregation. Social Forces, 67(2), 281-315.
  52. Mehryar, S., & Sabet, S. (2012). Socio-Spatial Segregation Dimensions in the city of Tehran. Paper presented at the Urban Change in Iran, University College London. [in Persian].
  53. Mubasher Amini, M. (2018). Study of spatial segregation and concentration of poverty in residential neighborhoods of 13 municipalities of the region. Social Research, 9(37), 63-80. [in Persian].
  54. Mirabadi, M., rajabi, A., & mahdavi hajiloei, M. (2018). Explanation and Analysis of spatial imbalance and measuring the effective factors on spatial concentration and segregation in the city of Mahabad. Journal of Geographic Space, 18 (62), 255-274. [in Persian].
  55. Nielsen, M., & Hennerdal, P. (2019). Segregation of residents with tertiary education in Sweden from 1990–2012. The Professional Geographer, 71(2), 301-314.
  56. Papli Yazdi, M., & Rajabi Sanajerdi, H. (2009). Theories of the City and the Periphery. Tehran: Samt Publications. [in Persian].
  57. Rafieian, M., Ghazaie, M., & Ghazi, R. (2018). Studying the Socio-Spatial Segregation of Migrants in Mashhad. Quarterly of Social Studies and Research in Iran, 7(1), 151-178. [in Persian].
  58. Romero, H., Vásquez, A., Fuentes, C., Salgado, M., Schmidt, A., & Banzhaf, E. (2012). Assessing urban environmental segregation (UES), The case of Santiago de Chile. Ecological Indicators, 23, 76-87.
  59. Salvati, L. (2020). Births and the City: Urban Cycles and Increasing Socio-Spatial Heterogeneity in a Low-Fertility Contex Tijdschrift Voor Economische En Sociale Geografie.
  60. Shala, V., & Quainoo, R. (2007). Ethnic Dwelling Segregation In Rosengård. Malmö högskola Hälsa och samhälle.
  61. Spevec, D., & Bogadi, S. (2009). Croatian cities under transformation: new tendencies in housing and segregation. Tijdschrift voor economische en sociale geografie, 100(4), 454-468.
  62. Teimoori, I., Hadili, B., & Saberi, H. (2017). Symbolic Consumerism and Spatial Segregation in Tabriz City Case study: Kooye Ferdovs and Valiasr. Geography and Development, 15(47), 1-16. [in Persian].
  63. Tolaei, N., & Yari, J. (2018). Investigating factors affecting the tendency of intra-urban migration in Tehran with an emphasis on the feeling of spatial inequality. Social analysis of order and social inequality, 4, 110-79. [in Persian].
  64. Watts, M. (2005). Conceptualising and measuring spatial segregation: the state of play, proceedings of the ARCRNSISS Methodology tools and Techniques and spatial theory paradigm forums workshop. Australia, University of Newcastle.
  65. Weclawowicz, G. (1998). Social polarisation in postsocialist cities: Budapest, Prague and Warsaw. Social Change and Urban Restructuring in Central Europe, Budapest: Akadémiai Kiadó, 55-66.
  66. Yazdani, M H., Soltani, A., Nazmfar, H., Attar, M A. (2016). The Measure of Residential Segregation of Socio-Economic Groups by Using Multigroup Indices in Shiraz City. Scientific Journals Management System, 16 (42), 197-222. [in Persian].
  67. Zahirnejad, A., & Dadashpoor, H. (2018). Examining socio-spatial segregation of educational and occupational groups in Isfahan metropolitan region. Physical Sacial Planning, 5(1), 25-44. [in Persian].
پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری
دوره 10، شماره 2
تیر 1401
صفحه 73-92

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار