ارزیابی وضعیت زیست‌پذیری کلان‌شهرها بر اساس ادبیات جهانی زیست‌پذیری مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز

نوع مقاله : پژوهشی - کاربردی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده برنامه‌ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز.، تبریز، ایران،

2 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

10.22059/jurbangeo.2024.370143.1901

چکیده

زیست‌پذیری یکی از بزرگ‌ترین ایده‌های برنامه‌ریزی شهری در دوران معاصر است و تحقق آن در میان شهرهای جهان سوم مسئله‌ای نگران‌کننده‌ می‌باشد. از همین رو، اهمیت مطالعه زیست‌پذیری شهری به عنوان یکی از وظایف جدید برنامه‌ریزی شهری، مسئولیت آن ارتقاء کیفیت زندگی است. پژوهش حاضر با رویکرد – توصیفی تحلیل در پی آن بوده که وضعیت زیست‌پذیری کلان‌شهر تبریز را در 3 بعد اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی بر اساس ادبیات جهانی زیست‌پذیری بررسی نماید. جهت ارزیابی وضعیت زیست‌پذیری کلان‌شهر تبریز (در قالب 3 بعد، 15 شاخص و 158 گویه) ابتدا پرسشنامه مربوطه طراحی، پس از تعین نمونه آماری در سطح مناطق 10 گانه تبریز با استفاده از روش کوکران (383 نمونه) و تائید روایی و پایایی پرسشنامه، اطلاعات مربوطه جمع‌آوری شده است. جهت تجزیه‌وتحلیل اطلاعات مربوطه از روش آنتروپی شانون برای وزن‌دهی شاخص‌ها و گویه‌های پژوهش و از روش موریس اصلاحی برای تعیین وضعیت زیست‌پذیری مناطق بر اساس ادبیات جهانی در 5 سطح استفاده شده است. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که بعد اقتصادی با وزن 429/0 دارایی درجه اهمیت بیشتری نسبت به دو بعد اجتماعی و زیست‌محیطی می‌باشد. همچنین وضعیت زیست‌پذیری کلان‌شهر تبریز مناسب نمی‌باشد زیرا از 10 منطقه کلان‌شهر تبریز بیشترین تعداد مناطق یعنی 8 منطقه 4، 6، 10، 9، 7، 1، 3 و 8 در وضعیت زیست‌پذیری نامطلوب قرار دارند و تنها منطقه 2 در وضعیت قابل‌قبول قرار دارد. همچنین منطقه 5 نیز در وضعیت زیست‌پذیری متوسطی قرارگرفته است. بنابراین نتایج گویایی آن است که بیشتر مناطق شهری تبریز نیازمند توجه ویژه مدیران شهری هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assessment of the livability Condition in metropolises based on the global livability literature: Case study: Tabriz metropolis

نویسندگان [English]

  • borhan veysi nab 1
  • Fereidoon Babaei Aghdam 2
1 Geography and Urban Planning, Faculty of Planning and Environmental Sciences, University of Tabriz, Tabriz, Iran
2 Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Planning and Environmental Sciences, University of Tabriz, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Therefore, the current research with a descriptive-analysis approach aims to investigate the livability of Tabriz metropolis in 3 social, economic and environmental dimensions based on the global livability literature. In order to evaluate the livability of Tabriz metropolis (in the form of 3 dimensions, 15 indicators and 158 items), first a relevant questionnaire was designed, after determining the statistical sample at the level of the 10 Regions of Tabriz using Cochran's method (383 samples) and validating & reliability of the questionnaire, relevant information has been collected. In order to analyze the relevant information, Shannon's entropy method was used to weight the indicators and research subjects and the modified Morris method was used to determine the livability Condition of the regions based on the global livability literature at 5 levels. The findings of the research show that the economic dimension with a weight of 0.429 is more important than the two social and environmental dimensions. Also, the livability Condition of Tabriz metropolis is not suitable because in the 10 regions of Tabriz metropolis, the largest number of regions, 8 regions: 4, 6, 10, 9, 7, 1, 3, and 8, are in an unfavorable livability Condition. Only region 2 is in full favorability (acceptable) Condition. Also region 5 is in a moderate livability Condition. Therefore, the results show that most urban regions of Tabriz need special attention from city managers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban livability
  • Global livability literature
  • Tabriz metropolis