بازخوانی شاخص‌های تاب‌آوری اجتماع محلی در مواجهه با شرایط بحران (واکاوی روایت و تجربه ساکنان محله سعدی شیراز در سانحه سیل 1398)

نوع مقاله : پژوهشی - کاربردی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز، شهرشیراز، ایران

2 بخش شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز

10.22059/jurbangeo.2024.374000.1918

چکیده

با آ‌ن‌که پژوهش‌های بسیاری در حوزه بحث تاب‌‌آوری اجتماعی انجام پذیرفته است اما هنوز زوایای دقیق نحوه کنش‌گری یک جامعه محلی در مواجهه با شرایط بحران و نیز نحوه تأثیر آن‌چه از ادبیات علمی به عنوان شاخص‌های تاب‌آوری اجتماعی شناخته می‌شود، روشن نیست. به نظر می‌رسد انجام پژوهش‌های عمیق با رویکرد کیفی و پدیدارشناسانه در مقیاس محلی بتواند درک عمیق‌تری از ابعاد و لایه‌های تاب‌آوری یک اجتماع محلی به دست دهد. این پژوهش با هدف فهم شاخص‌های تاب‌اوری اجتماع محلی در مواجهه با شرایط بحران تدوین شده و به کمک بازخوانی تجربه ساکنان محله سعدی شیراز در سانحه سیل 1398 سعی در دست‌یابی به هدف پژوهش داشته است. به این منظور علاوه بر بررسی ادبیات نظری پژوهش، ضمن انجام 20 مصاحبه عمیق و نیمه‌ساختاریافته با ساکنان محلی و تحلیل محتوای مصاحبه‌ها به کمک نرم‌افزاز MaxQda، یافته‌هایی را در 8 محور اصلی تحلیل و در قالب یک چارچوب نظری با 28 شاخص مؤثر بر تاب‌آوری اجتماع محلی ارائه نموده است. یافته‌های پژوهش نشان‌دهنده اهمیت «حس هویت‌مندی و تعلق به محله» و نیز «انسجام درونی اجتماع محلی» و «انعطاف‌پذیری و خلاقیت جامعه محلی» در ارتقاء تاب‌آوری اجتماعی محله سعدی بوده است. هم‌چنین ضعف شاخص‌های «آگاهی و فرهنگ‌سازی عمومی» و نیز «اعتماد به نهادهای مدیریت شهری» در نحوه مواجهه این اجتماع محلی با بحران مشهود بوده است. یافته‌های پژوهش حاضر می‌تواند در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری لایه‌های مدیریت شهری به خصوص در حوزه مدیریت بحران در مقیاس محله‌های شهری مورد استناد و کاربست قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Rereading Local Community Resilience Indicators in Dealing with Crisis An Analysis of the Narratives and Experiences of Saadi Neighborhood Residents in Shiraz During the 2019 Flood Disaster

نویسندگان [English]

  • Maryam Roosta 1
  • Nafiseh Karimkoshteh 2
  • Zahra Azarm 2
1 Associate Professor, Shiraz University
2 Shiraz University
چکیده [English]

While extensive research has been conducted on the topic of social resilience, the precise dynamics of how a local community acts in crisis situations and the impact of what is known from the scientific literature as indicators of social resilience remain unclear. It appears that in-depth, qualitative, and phenomenological research at the local level can provide a deeper understanding of the dimensions and layers of a community's resilience. This study aims to comprehend the indicators of local community resilience in the face of crisis conditions, drawing on the experiences of the Saadi neighborhood residents in Shiraz during the 2019 flood disaster. To this end, in addition to reviewing the theoretical literature, 20 semi-structured in-depth interviews with local residents were conducted and analyzed using MaxQda software, presenting findings across eight main axes within a theoretical framework comprising 28 significant indicators affecting local social resilience. The research findings highlight the importance of "a sense of identity and belonging to the neighborhood", "internal cohesion of the local community" and "flexibility and creativity of the local community" in enhancing the social resilience of the Saadi neighborhood. Additionally, the weaknesses in "public awareness and culture-building" and "trust in urban management institutions" were evident in this community's response to the crisis. The findings of this study can inform and be applied in decision-making processes, particularly in urban management layers focusing on crisis management at the neighborhood scale.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Resilience
  • Urban Resilience
  • Flood Disaster
  • Saadi Neighborhood