تحلیل جغرافیایی شاخص‌های عینی و ذهنی توسعه فضای سبز شهری دزفول با رویکرد زیست پذیری

نوع مقاله : پژوهشی - کاربردی

نویسندگان

گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز ایران

10.22059/jurbangeo.2024.380545.1975

چکیده

فضای سبز شهری به‌عنوان یکی از عناصر کلیدی در طراحی و برنامه‌ریزی شهری، نقش حیاتی در ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان و حفظ سلامت محیط‌زیست ایفا می‌کند. این‌رو هدف این مقاله تحلیل جغرافیایی شاخص‌های عینی و ذهنی توسعه فضای سبز شهری دزفول با رویکرد زیست پذیری است. تحقیق حاضر ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر ماهیت، توصیفی با رویکرد پیمایشی است. جهت گردآوری داده و اطلاعات از دو روش کتابخانه‌ای و میدانی (پرسشگری) استفاده‌شده است. برای جمع‌آوری داده و اطلاعات در مطالعات میدانی، از روش کیفی دلفی استفاده‌شده است. در تجزیه تحلیل یافته‌های این تحقیق، از مدل آراس به‌منظور تعیین اهمیت شاخص‌های عینی و ذهنی و از فنون آماری آزمون مدل‌سازی معادله ساختاری واریانس محور و مدل‌سازی معادل ساختاری کوواریانس محور به‌منظور تعیین روابط اثرات استفاده‌شده است. و در پایان به‌منظور تحلیل جغرافیایی در مناطق سه‌گانه از پهنه‌بندی کریجینگ استفاده شد. نتایج نشان می‌دهد که شاخص نظیر، تنوع انواع پارک‌ها و باغات با امتیاز جمع 23 و میانگین رتبه 2.3 تعداد کل پارک‌ها و باغات عمومی در شهر با جمع امتیاز 31 و میانگین رتبه 3.1 و مساحت کلی پارک‌ها و باغات عمومی با جمع امتیاز 42 و میانگین رتبه 4.2 در رتبه‌های اول تا سوم هستند. شاخص‌های عینی توسعه فضای سبز دزفول 76 درصد از واریانس متغیر زیست پذیری را تبیین می‌کند بنابراین فرضیه پژوهش مبنی بر اینکه توسعه شاخص‌های عینی بر ارتقا زیست پذیری شهر دزفول اثرگذارند، تأیید می‌شود. همچنین نتایج تحلیل جغرافیایی نشان می‌دهد بیشترین پهنه در طیف متوسط است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Geographical analysis of objective and subjective indicators of Dezful urban green space development with livability approach

نویسندگان [English]

  • Masoud Safaeepour
  • Majid Goodarzi
  • Fazlullah Pajhwokc
Department of Geography and Planning, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
چکیده [English]

ABSTRACT
Urban green space, as one of the key elements in urban design and planning, plays a vital role in improving the quality of life of citizens and maintaining environmental health. Therefore, this article aims to geographically analyze the objective and subjective indicators of the development of urban green space in Dezful with a livability approach. The present study is applied in terms of purpose and descriptive in nature with a survey approach. Two library and field (questioning) methods were used to collect data and information. The qualitative Delphi method was used to collect data and information in field studies. In analyzing the findings of this study, the ARS model was used to determine the importance of objective and subjective indicators, and the statistical techniques of variance-based structural equation modeling and covariance-based structural equation modeling were used to determine the relationships between effects. Finally, Kriging zoning was used for geographical analysis in the three regions. The results show that the diversity of types of parks and gardens, with a score of 23 and an average rank of 2.3, the total number of public parks and gardens in the city, with a score of 31 and an average rank of 3.1, and the total area of public parks and gardens, with a score of 42 and an average rank of 4.2 are in the first to third ranks. Objective indicators of green space development in Dezful explain 76% of the variance of the livability variable. Thus, the research hypothesis that the development of objective indicators affects the improvement of Dezful's livability is confirmed. Also, the results of the geographical analysis show that the largest area is in the medium range.
Extended Abstract
Introduction
By examining the objective and subjective indicators of green space development in Dezful, we can identify strategies in this field and provide solutions for future sustainable development of green space. Also, this analysis helps us understand the spatial relationships between indicators and identify points that are conducive to green space development. Therefore, this research aims to geographically analyze the objective and subjective indicators of urban green space development in Dezful with a livability approach. This study examines how these indicators affect the quality of life of residents and the promotion of urban livability. It seeks to answer the following question:
 -How do the objective and subjective indicators of green space development in Dezful affect urban livability?
 
Methodology
The present study is applied in terms of purpose and descriptive in nature with a survey approach. Two methods, library and field (questionnaire), were used to collect data and information. The qualitative Delphi method was used to collect data and information in field studies. The Delphi group members, 20 people, were selected from among academic and executive experts related to the sciences and professions of urban management, urban planning, and urban development from public universities in Dezful and the municipality through the expert method and searching for their educational and professional backgrounds in cyberspace. After the Delphi group was formed, the desired items were extracted from the theoretical backgrounds and foundations of this study, and the initial questions (questionnaire) were prepared based on them and sent to the group members via e-mail. The process of obtaining the open self, modifying the criteria and questions, and obtaining a final agreement (adaptation of answers) was carried out in four steps. In analyzing the findings of this study, the Marcus model was used to determine the importance of objective and subjective indicators. The Marcus model is a decision-making model that, due to multi-step analyses and the combination of quantitative and qualitative indicators, is one of the main features of this model. Also, comparing criteria with options can more accurately analyze the different dimensions of objective and subjective indicators of green space development in the three regions of Dezful city. The statistical techniques of variance-based structural equation modeling and covariance-based structural equivalent modeling were used to determine the relationships of effects. Finally, Kriging zoning was used to analyze objective and subjective indicators in the three regions geographically.
 
Results and discussion
The results show that the diversity of types of parks and gardens, with a score of 23 and an average rank of 2.3, the total number of public parks and gardens in the city, with a score of 31 and an average rank of 3.1, and the total area of public parks and gardens with a score of 42 and an average rank of 4.2 are in the first to third ranks. Objective indicators of green space development in Dezful explain 76% of the variance of the livability variable. Therefore, the research hypothesis that the development of objective indicators affects the improvement of Dezful's livability is confirmed. Also, the results of the geographical analysis show that the largest area is in the medium range.
 
Conclusion
In short, for the development of urban green space in Dezful, it is suggested that, based on objective indicators, the area of green space should be increased, its spatial distribution should be improved, citizens' access to green spaces should be increased, and the quality of green spaces should be improved. Also, based on subjective indicators, citizens' needs should be identified, and public awareness should be increased; the needs of youth should be paid attention to, and cooperation between scientific institutions and responsible organizations should be strengthened. It is also suggested that the next researcher investigate the issue of "Comprehensive analysis of the impact of urban green spaces on vitality and quality of life in Dezful, a multidimensional approach including economic, social, and ecological dimensions." This research can examine how green spaces affect urban life and analyze the relationships between objective and subjective indicators of livability, quality of life, and social vitality.
 
 
Funding
There is no funding support.
 
Authors’ Contribution
Authors contributed equally to the conceptualization and writing of the article. All of the authors approved the content of the manuscript and agreed on all aspects of the work declaration of competing interest none.
 
Conflict of Interest
Authors declared no conflict of interest.
 
Acknowledgments
 We are grateful to all the scientific consultants of this paper.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geographic Analysis
  • Objective Indicators
  • Subjective Indicators
  • Liveability
  • Green Space
  • Dezful
  1. ابی زاده، سامان و اکبری، مجید. (1401). بازخوانش ساحت‌های هستی شناختی زیست پذیری (زیست پذیری یک مقوله غالب از گفتمان شهری). دانش شهرسازی 6 (4) 1-24.
  2. اسکندری ثانی، محمد و علیزاده، آزاده. (1402). واکاوی اثرات اجتماعی توسعه فضای سبز شهری قوچان. مطالعات مدیریت توسعه سبز، 2(2)، 102-88. https://doi.org/10.22077/jgmd.2023.6669.1039
  3. امانپور، سعید و نصیری برم الوان، اقبال. (2024). بررسی و ارزیابی وضعیت زیست پذیری محلات بافت فرسوده شهر بهبهان با رویکرد آینده‌پژوهی. اقتصاد و برنامه‌ریزی شهری، 5(1)، 138-153. https://doi.org/10.22034/uep.2024.458512.1490
  4. پوراحمد، احمد؛ ابدالی، یعقوب و الله قلی‌پور، سارا. (1399). تحلیل فضایی آثار حکمروایی مطلوب بر زیست پذیری شهری؛ مطالعه موردی کانون‌های جرم‌خیز مناطق 11 و 12 شهر تهران. برنامه‌ریزی فضایی، 10(2)، 83-104. https://doi.org/10.22108/sppl.2019.116717.1377
  5. پورمحمدی، محمدرضا و سعادت‌جو، مهری. (1403). ارزیابی ابعاد رویکرد توسعه پایدار شهری در بهبود فضاهای سبز شهری (نمونه موردی: منطقه 10 کلان‌شهر تبریز). فضای شهری و حیات اجتماعی، 8 (3)، 44-19  doi:10.22034/jprd.2024.59688.1072
  6. ساسان پور، فرزانه؛ تولایی، سیمین و جعفری اسدآبادی، حمزه. (1393). قابلیت زیست پذیری شهرها در راستای توسعه پایدار شهری (موردمطالعه: کلان‌شهر تهران). جغرافیا، 12(42)، 129-157. https://doi.org/10.22059/jhgr.2022.333390.1008406
  7. ساسان پور، فرزانه؛ میرزازاده، حجت و محمدی، رامین. (1403). تحلیل زیست پذیری منطقه 6 کلان‌شهر تهران با رویکرد آینده‌پژوهی. پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 12(2) 133-117 doi:jurbangeo.2024.371730.1909
  8. سلیمانی مهرنجانی؛ محمد، تولایی؛ سیمین، رفیعیان؛ مجتبی، زنگانه؛ احمد و خزائی نژاد، فروغ. (1395). زیست پذیری شهری: مفهوم، اصول، ابعاد و شاخص‌ها. پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری 4(1) 27-50. https://doi.org/10.22059/jurbangeo.2016.58120
  9. شهرداری دزفول (1401) شاخص‌های انسانی شهر دزفول. جلد اول، دزفول. www.dezful.ir
  10. صفایی‌پور، مسعود و حاجی‌پور، نازنین. (1401). سنجش و ارزیابی میزان خلاقیت شهری برم بنای مؤلفه‌های ایرانی – اسلامی در شهر دزفول. مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی، 3(2)، 1-25. https://doi.org/10.22124/gscaj.2022.21152.1128
  11. صفایی‌پور، مسعود؛ کاکا دزفولی، انیس و فیروزی، محمدعلی. (1397). تحلیل وضعیت شاخص‌های ضروری سکونتگاهی (مطالعه موردی: دهستان‌های شهرستان دزفول). مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی (چشم‌انداز جغرافیایی)، 13(2 (پیاپی 43)، 305-322.
  12. قاسمی، جلیل. (1397) ارزیابی شاخص‌های کیفیت زندگی با تأکید بر اصول شهر زیست پذیر (مطالعه موردی شهر لامرد). اولین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم جغرافیا و برنامه‌ریزی، معماری و شهرسازی، تهران.
  13. قنبری نژادناصری، ندا و کاظمی‌زاده، وحید. (1401) برنامه‌ریزی فضای سبز شهری با رویکرد ورزش، سلامتی و رفاه اجتماعی. نشریه فرهنگ و ارتقای سلامت، ۶ (۲)، ۳۲۳-۳۳۱.
  14. محمد زنگنه؛ فرامرزی اصل، مهسا و ستاری یاردانقلی، حسن. (1402) تحلیل ارتباط زیست پذیری و تاب‌آوری در مقیاس محلی با تأکید بر زیرساخت‌های شهری (مطالعه موردی: محله پونک تهران). نشریه مطالعات بین‌رشته‌ای در تعالی معماری و شهرسازی، 2 (2)، 20-1.
  15. محمدزاده، رحمت. (1401). فضای سبز و نقش آن در توسعه شهری. اطلاعات جغرافیایی (سپهر) ۲۶ (۷) ۱۵-۱۸. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.25883860.1377.7.26.3.7
  16. محمدی؛ سمیه، نظم فر، حسین و اکبری، مجید. (۱۳۹۹). تحلیل فضایی پارک‌ها و فضاهای سبز شهری با استفاده از مدل کوپراس و GIS (موردمطالعه: مناطق ۲۲ گانة شهر تهران). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 52(۲)، 437-455. https://doi.org/10.22059/jhgr.2018.248988.1007610
  17. محمودی، نرگس و الیاسی، ابراهیم. (1399). بررسی رضایتمندی زنان از فضاهای سبز شهری (مطالعه موردی: پارک آزادگان شهر دو رود). جغرافیا و روابط انسانی، 3(1)، 356-372. https://doi.org/10.22059/jhgr.2018.248988.1007610
  18. مرادی مفرد؛ سمیرا، عباسی، قمر و حسن‌زاده، اکبر. (۱۳۹۱). ارزیابی الگوی توسعه فضای سبز شهری با استفاده از GIS مطالعه موردی: شهر زنجان. اندیشه جغرافیایی، 6(۱۱)، 1-33.
  19. مشکینی؛ ابوالفضل، رستم میدان؛ اصغر، احدنژاد، محسن و محمودزاده، حسن. (1400). تبیین الگوی بوم شهر زیست پذیر کلان‌شهر تبریز با مدل فازی. فصلنامه پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، 12(23)، 69-88. https://doi.org/10.30473/grup.2021.8245
  20. Abizadeh, S., and Akbari, M (2022). Re-reading the ontological dimensions of livability (livability as a "dominant category of urban discourse"). Urban Studies, 6(4), 1-24. https://doi.org/10.22034/uep.2024.458512.1490[In Persian].
  21. Ahmed, O., El-Halafawy, A. M., & Amin, A. M. (2019). A critical review of urban livability. European Journal of Sustainable Development, 8(1), 165-165.
  22. Amanpour, N., & Nasiri Barm Alvan, I. (2024). Examining and evaluating the livability status of the dilapidated neighborhoods of Behbahan with a futures studies approach. Urban Economy and Planning, 5(1), 138-153. https://doi.org/10.22059/jisr.2020.311701.1139 [In Persian].
  23. Aram, F., García, E. H., Solgi, E., & Mansournia, S. (2019). Urban green space cooling effect in cities. Heliyon, 5(4), 13-39. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2019.e01339
  24. Berdejo Espinola, V., Suárez‐Castro, A. F., Amano, T., Fielding, K., & Fuller, R. A. (2021). Urban green space use during a time of stress: A case study during the COVID‐19 pandemic in Brisbane, Australia. People and Nature, 3(3), 597-609.‌ https://doi.org/10.1002/pan3.10218
  25. Dezful Municipality. (2022). Human indicators of Dezful city (Vol. 1). Dezful. [In Persian].
  26. Eskandari Sani, M., Alizadeh Hey, R., & Rezaei Nasab, A. (2023). Examining the social impacts of urban green space development in Quchan. Green Development Management Studies, 2(2), 102-88. [In Persian].
  27. Ghanbari Najad Naseri, N., & Kazemi Zadeh, V. (2022). Urban green space planning with a focus on sports, health, and social welfare. Culture and Health Promotion Journal, 6(2), 323-331. https://doi.org/10.22077/jgmd.2023.6669.1039[In Persian].
  28. Ghasemi, J. (2018). Evaluating quality of life indicators with an emphasis on livable city principles (Case study: Lamerd city). Master's thesis in Geography, Payame Noor University of Isfahan. [In Persian].
  29. Jennings, V., & Bamkole, O. (2019). The relationship between social cohesion and urban green space: An avenue for health promotion. International journal of environmental research and public health, 16(3), 452 https://doi.org/10.3390/ijerph16030452
  30. Kashef, M. (2016). Urban livability across disciplinary and professional boundaries. Frontiers of Architectural Research, 5(2), 239-253.‌ https://doi.org/10.1016/j.foar.2016.03.003
  31. Kovacs-Györi, A., Ristea, A., Havas, C., Mehaffy, M., Hochmair, H. H., Resch, B., & Blaschke, T. (2020). Opportunities and challenges of geospatial analysis for promoting urban livability in the era of big data and machine learning. ISPRS International Journal of Geo-Information, 9(12), 752 https://doi.org/10.3390/ijgi9120752
  32. Mohammadi Hamidi, S., Nazmfar, H., & Akbari, M. (2020). Spatial analysis of parks and urban green spaces using the Copras model and GIS (Case study: 22 districts of Tehran). Human Geography Research, 52(2), 437-455. https://doi.org/10.22059/jhgr.2018.248988.1007610[In Persian].
  33. Mohammadi, N., & Elyasi, E. (2020). Assessing women's satisfaction with urban green spaces (Case study: Azadgan Park in Durood city). Geography and Human Relations, 3(1), 356-372. [In Persian].
  34. Mohammadzadeh, R. (2022). Urban green space and its role in urban development. Geographical Information, 26(7), 15-18. https://doi.org/10.22059/jhgr.2018.248988.1007610[In Persian].
  35. Moradi Mofrad, S., Abbasi, Q., & Hosseinzadeh, A. (2012). Evaluating the urban green space development pattern using GIS (Case study: Zanjan city). Geographical Thought, 6(11), 1-33. https://geonot.znu.ac.ir/article_20823.html[In Persian].
  36. Moshkeni, A., Rostam Meydan, A., Ahadnejad, M., & Mahmoudzadeh, H. (2021). Defining the sustainable eco-city model for Tabriz metropolis using fuzzy logic model. Scientific Journal of Urban Ecology Research, 12(23), 69-88. https://doi.org/10.30473/grup.2021.8245[In Persian].
  37. Pour Mohammadi, M. R., & Saadatjou, M. (2024). Evaluating the dimensions of sustainable urban development approach in improving urban green spaces (Case study: District 10 of Tabriz metropolis). Urban Space and Social Life, 3(8), 44-19. https://doi.org/10.22034/jprd.2024.59688.1072 [In Persian].
  38. Pourahmad, A., Abedali, Y., & Allah Gholipour, S. (2020). Spatial analysis of the effects of good governance on urban livability; Case study: Crime-prone areas of districts 11 and 12 in Tehran. Spatial Planning, 10(2), 83-104. https://doi.org/10.22108/sppl.2019.116717.1377[In Persian].
  39. Reyes-Riveros, R., Altamirano, A., De La Barrera, F., Rozas-Vásquez, D., Vieli, L., & Meli, P. (2021). Linking public urban green spaces and human well-being: A systematic review. Urban Forestry & Urban Greening, 61 (3), 127-105. https://doi.org/10.1016/j.ufug.2021.127105
  40. Safaiepour, M., & Hajipour, N. (2022). Measuring and evaluating urban creativity based on Iranian-Islamic components in Dezful city. Coastal Geography Studies, 3(2), 1-25. [In Persian].
  41. Safaiepour, M., Kakadehzadeh, A., & Firoozi, M. A. (2018). Analyzing the status of essential settlement indicators (Case study: The villages of Dezful County). Human Settlement Planning Studies (Geographical Perspective), 13(2), 305-322. http://ijhp.ir/article-1-535-fa.html[In Persian].
  42. Sasanpour, F., Mirzazadeh, H., & Mohammadi, R. (2024). Analyzing the livability of district 6 of Tehran metropolis with a futures studies approach. Urban Planning Geography Research, 12(2), 133-117. Doi:jurbangeo.2024.371730.1909 [In Persian].
  43. Sasanpour, F., Tolouei, S., & Jafari Asadabadi, H. (2014). The livability capacity of cities in the context of sustainable urban development (Case study: Tehran metropolis). Geography, 12(42), 129-157. Doi:jurbangeo.2024.371730.1909 [In Persian].
  44. Shen, Z., Zhang, Z., Cui, L., Xia, Z., & Zhang, Y. (2023). Coordinated change of PM2. 5 and multiple landscapes based on spatial coupling model: Comparison of inland and waterfront cities. Environmental Impact Assessment Review, (102), 107-194.‌ https://doi.org/10.1016/j.eiar.2023.107194
  45. Shi, C., Guo, N., Zeng, L., & Wu, F. (2022). How climate change is going to affect urban livability in China. Climate Services, 26 (14), https://doi.org/10.1016/j.cliser.2022.100284
  46. Soleimani Mehranjani, M., Tolouei, S., Rafieian, M., Zanganeh, A., & Khazaei Nejad, F. (2016). Urban livability: Concept, principles, dimensions and indicators. Urban Planning Geography Research, 4(1), 27-50. https://doi.org/10.22059/jurbangeo.2016.58120 [In Persian].
  47. Te Lintelo, D. J., Gupte, J., Mcgregor, J. A., Lakshman, R., & Jahan, F. (2018). Wellbeing and urban governance: Who fails, survives or thrives in informal settlements in Bangladeshi cities?. Cities, 72, 391-402 https://doi.org/10.1016/j.cities.2017.10.002
  48. Zangeneh, M., Farahmarzi Asl, H., & Satari Yardanghali, H. (2023). Analyzing the relationship between livability and resilience at the local scale with an emphasis on urban infrastructure (Case study: Punak neighborhood of Tehran). Interdisciplinary Journal of Architectural and Urban Excellence, 2(2), 20-1. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.25883860.1377.7.26.3.7[In Persian].
  49. Zhan, D., Kwan, M. P., Zhang, W., Fan, J., Yu, J., & Dang, Y. (2018). Assessment and determinants of satisfaction with urban livability in China. Cities, (79), 92-101.‌ https://doi.org/10.1016/j.cities.2018.02.025