مدل‌سازی گسترش کالبدی شهر مراغه با استفاده از روش رگرسیون لجستیک

نوع مقاله : پژوهشی - کاربردی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه ارومیه

2 دانشجوی دورۀ دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز

چکیده

رشد جمعیت و گسترش شهری در دهه‌های اخیر در شهر مراغه باعث تغییر پوشش/ کاربری زمین در اطراف شهر شده، به‌طوری که مساحت شهر از 350 هکتار در سال 1353 به حدود 1799 هکتار در سال 1390 رسیده است. شناخت عوامل مؤثر در گسترش شهری و مدل‌سازیِ تأثیر آنها در مدیریت و برنامه‌ریزی شهری ضروری است. عوامل تأثیرگذار را می‌توان به دو دستة متغیرهای بیوفیزیکی و اجتماعی- اقتصادی تقسیم کرد. با توجه به قابلیت‌های مدل رگرسیون لجستیک در شناخت عوامل اجتماعی- اقتصادی و بیوفیزیکی تأثیرگذار در رشد شهر، از این مدل برای تحلیل عوامل رشد شهر مراغه طی 22 سال اخیر و پیش‌بینی روند گسترش شهر طی 22 سال آینده استفاده شده است. میزان Pseudo R-square و ROC برای این مدل نیز به‌ترتیب 2764/0 و 8537/0 به‌دست آمد که به دلیل قرار داشتن در محدودۀ مورد قبول، تأییدکنندۀ مدل‌سازی‌اند. حساسیت‌سنجی مدل برای شناخت میزان تأثیر متغیرها با استفاده از روش حذف هر کدام از متغیرهای مستقل در هر بار اجرای مدل، حاکی از تأثیر بیشتر فاصله از اراضی شهری و در مرحلۀ بعد متغیرهای ارتفاع، فاصله از کاربری‌های صنعتی، فاصله از اراضی کشاورزی و فاصله از جاده‌های دسترسی در رشد شهر طی 22 سال اخیر است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Urban growth modeling of Maraghe city by using of logistic regression

نویسندگان [English]

  • Mir Najaf Mousavi 1
  • Rasoul Yazdani Chaharborj 2
1 Assistant professor, Dep. Of geography and urban planning, Orumieh university
2 PH.D. Candidate, Dep. Of geography and urban planning, Tabriz university
چکیده [English]

Population growth and urban expansion in the last decade in Maraghe city, changed the land cover / land use in the surrounding area. As an area of city has been reached of 350 hectares in 1353 to about 1,799 hectares in 1390. Understanding the factors affecting urban growth modeling and their impact on urban management and planning are essential to professionalism. Factors influencing can be divided into two categories of the biophysical and socio-economic variables. According to the logistic regression model capabilities to identify the impact and amount of effects of socioeconomic and biophysical factors in the growth of the city, from the model has been used for analyzing of driving forces and predicting of future urban growth at 22 year. The Pseudo R-square and the ROC for this model were obtained 0.2764 and 0.8537 due to are in the acceptable ranges. For the calibration of modeling have been used from ROC method. Namely, to the number of independent variable, modeling performed without of a variable in every of modeling and the ROC rates exploited. The result indicates that variable of distance from urban lands has the most effects in urban growth and subsequent variables are the elevation, distance from industrial land-uses, distance from agricultural lands and distance from roads

کلیدواژه‌ها [English]

  • urban growth
  • Maraghe city
  • Logistic Regression Model
  • Driving forces
بونفو، ادوار؛ (1375). آشتی انسان و طبیعت، ترجمۀ صلاح‌الدین محلاتی، چاپ اول، مرکز نشر دانشگاهی، تهران.
پورمحمدی، محمدرضا؛ (1386). برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری، چاپ سوم، انتشارات سمت، تهران.
خاکپور، براتعلی؛ ولایتی، سعدالله؛ کیانژاد، سیدقاسم؛ (1386). الگوی تغییر کاربری اراضی شهر بابل طی سال‌های 78-1362، مجلۀ جغرافیا و توسعۀ ناحیه‌ای، شمارۀ 9.
خوش‌گفتار، محمدمهدی؛ طالعی، محمد؛ (1389). شبیه‌سازی رشد شهری در تهران با استفاده از مدل CA/Markov، مجلۀ سنجش از دور و GIS ایران، شمارۀ 2.
رهنما، محمدرحیم؛ عباس‌زاده، غلامرضا؛ (1387). اصول، مبانی و مدل‌های سنجش فرم کالبدی شهر، چاپ اول، گروه پژوهشی مطالعات شهری و منطقه‌ای، انتشارت جهاد دانشگاهی مشهد، مشهد.
رهنمایی، محمدتقی؛ پوراحمد، احمد؛ اشرفی، یوسف؛ (1390). ارزیابی قابلیت‌های توسعۀ شهری مراغه با استفاده از مدل ترکیبی SWOT-ANP، مجلۀ جغرافیا و توسعه، شمارۀ 24.
سعیدی، عباس و همکاران؛ (1387). دانشنامۀ مدیریت شهری و روستایی، سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، تهران.
شکوئی، حسین؛ (1385). دیدگاه‌های نو در جغرافیای شهری، چاپ نهم، انتشارات سمت، تهران.
شیعه، اسماعیل؛ (1386). مقدمه‌ای بر مبانی برنامه‌ریزی شهری، چاپ هجدهم، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران.
صدر موسوی، میرستار؛ قربانی، رسول؛ (1385). پیامدهای زیست‌محیطی گسترش سکونتگاه‌ها؛ مطالعۀ موردی: درۀ اسکوچای، مجلۀ جغرافیا و توسعۀ ناحیه‌ای، شمارۀ 8.
صمدی، علی؛ (1392). تعادل فضایی و توزیع خدمات عمومی ناحیه‌ای با تأکید بر شاخص دسترسی مطالعۀ موردی شهر مراغه، رسالۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز.
ضیاء توانا، محمدحسن؛ قادرمزی، حامد؛ (1388). تغییرات کاربری اراضی روستاهای پیراشهری در فرایند خزش شهر روستاهای نایسر و حسن‌آباد سنندج، مجلۀ پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شمارۀ 68.
کامیاب، حمیدرضا؛ سلمان ماهینی، عبدالرسول؛ حسینی، سیدمحسن؛ غلامعلی‌فرد، مهدی؛ (1389). اتخاذ رهیافت اطلاعات محور با کاربرد روش رگرسیون لجستیک برای مدل‌سازی توسعۀ شهری گرگان، مجلۀ محیط‌شناسی، شمارۀ 54.
لینچ، کنت؛ (1386). روابط متقابل شهر و روستا در کشورهای درحال‌توسعه، ترجمۀ محمدرضا رضوانی و داود شیخی، چاپ اول، انتشارات پیام، تهران.
مهندسین مشاور نقش محیط، (1385). طرح جامع شهر مراغه (بررسی و شناخت شهر)، جلد اول و دوم.
نظریان، اصغر؛ (1379). جغرافیای شهری ایران، انتشارات دانشگاه پیام نور، تهران.
ویلیامز، کتی؛ الیزابت، برتون؛ جنکز، مایک؛ (1383). دستیابی به شکل پایدار شهری: شکل پایداری و حمل‌و‌نقل، ترجمۀ واراز مرادی مسیحی، چاپ اول، انتشارات پردازش و برنامه‌ریزی شهری (وابسته به شهرداری تهران)، تهران.
Bhatta, Basudeb; (2010). Analysis of urban growth and sprawl from remote sensing data, springer, Berlin Heidelberg, 172.
Burchell, W. Robert; Downs, Anthony; McCann, Barbara; Mukherji, Sahan; (2005). Sprawl costs: economic impacts of unchecked development, Island press, 197.
Cannavo F, Peter; (2007). The working landscape; founding, preservation, and the politics of place, the MIT press, 425.
Dewan, M. Ashraf; Yamaguchi, Yasushi; (2009). Land use and land cover change in Greater Dhaka, Bangladesh: using remote sensing to promote sustainable urbanization, Applied geography, NO 29.
James, A; Lagro, Jr; (2008). Site analysis a contextual approach to sustainable land planning and site design; John Willey & Sons Press, Newjersey, 371.
MacArthur, D. Ian; (2002). Local Environmental Health Planning; Guidance for Local and National Authorities. WHO Regional Publications, European Series, NO 95 ,112.
Pitzl, R. Gerald; (2004). Encyclopedia of human geography, Greenwood publishing, London, 294.
Thapa B, Rajesh; Murayama, Yuji; (2010). Drivers of urban growth in the Kathmandu valley, Nepal: Examining the efficacy of the analytic hierarchy process; Applied Geography, NO 30.