ارزیابی کارکرد مدیریت محله‌ای در محلۀ آرارات تهران بر پایۀ نمایه‌های حکم‎روایی خوب شهری

نوع مقاله : پژوهشی - کاربردی

نویسندگان

1 استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشکدۀ علوم زمین- دانشگاه شهید بهشتی

2 استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشکدۀ علوم زمین- دانشگاه شهید بهشتی

3 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

امروزه، بزرگ‌شهرهای ایران همگام با کلان‌شهرهای گیتی با تنگناهایی پرشمار روبه‌رو شده‌اند که از آن میان، می‌توان به چالش‌های مدیریت شهری، به‌ویژه چالش مدیریت متمرکز، نمارش و اشاره کرد. پیرو همین، مدیریت شهری تهران پس از بنیان‌گذاری شورایاری محله، به راه‌اندازی الگوی نوین مدیریت محله‌ای روی آورد. این الگو هم‌پوش و منطبق با نمایه‌های حکم‌روایی خوب شهری است که بیشتر در کلان‌شهرها و برای مدیریت بهتر، نامتمرکز و مردم‌سالارانۀ شهرها کاربردی شده است. در این زمینه، مقالۀ پیش رو وضعیت نمایه‌های حکم‌روایی خوب شهری را در محلۀ آرارات از منطقۀ سه شهرداری تهران بررسی و سنجش می‌کند، تا به کارکرد هر یک از این نمایه‌ها در محلۀ مورد پژوهش پی ببرد. این پژوهش از گونۀ توصیفی- تحلیلی بوده و ابزار سنجش پرسش‌نامه است که پس از استخراج گویه‌های نمایه‌ها و بهره‌گیری از طیف سنجشی لیکرت، از کارشناسان درگیر مدیریت شهری که ساکن همیشگی محله بودند، پرسشگری شد. در این پژوهش، اندازۀ نمونه 20 تن (نفر)، روش نمونه‌گیری گزینشی و گونۀ پژوهش، کاربردی است. یافته‌ها با بهره‌گیری از آزمون پارامتری تی (T Test) برای آزمودن گمانۀ (فرضیه) یکم و آزمون ناپارامتری فریدمن (Friedman Test) برای آزمودن گمانۀ دوم در فضای نرم‌افزاری  SPSSتحلیل شده‌اند. بر پایۀ نتایج مقاله، میان میانگین داده‌ها برای هشت نمایۀ تحت بررسی، تفاوت معناداری وجود دارد. این محله، در زمینۀ کارکرد میانگین مجموعۀ نمایه‌های حکم‌روایی خوب شهری، وضعیتی نسبتاً مطلوب دارد؛ ولی از دید کارکرد یک‌به‌یک نمایه‌ها، وضعیتی نامطلوب یا ضعیف دارد، چون بر پایۀ تحلیل وضعیت مطلوبیت میانگین برای مجموعۀ نمایه‌های هشت‌گانه، میانگین به‌دست‌آمده در دستۀ مطلوبیت نسبتاً مطلوب با سطح معناداری کمتر از خطای آماری 001/0 است. در زمینۀ آزمون گمانۀ یکم، چون از میان نمایه‌های حکم‌روایی خوب شهری، مشارکت و پاسخ‎گویی، در میان نمایه‌هایی با بیشترین میانگین رده‌ای جای دارند، بنابراین این گمانه هم در کنار گمانۀ یکم، هر دو با اطمینان آماری 99% پذیرش می‌شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Community Management in Tehran Ararat Quarter, Based on the Indicators of Good Urban Governance

نویسندگان [English]

  • Mohammad Taghi Razavian 1
  • Jamileh Tavakolinia 2
  • Morteza Ghourchi 2
  • Ghahreman Rostami 3
1 Professor of Urban Geography and Planning, Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti University, Iran
2 Assistant Professor of Urban Geography and Planning, Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti University, Iran
3 PhD Student in Urban Geography and Planning, Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti University, Iran
چکیده [English]

Introduction
Two factors of unplanned physical growth and development of cities and their over-increased population, especially in the third world large cities, have resulted in various challenges and problems for their urban management. Therefore, large cities of the world are recently encountered with many challenges including urban management challenges, especially those of top-down management. This qualification and situation is more intensive in Iran large cities and Tehran metropolis in particular. Eradication of these problems and challenges as burden on Tehran urban management is out of management ability of Tehran. In other words, centralized top-down management system of Tehran is unable to take them away. Around urban management system in Iran and Tehran, a large number of critics have been made. In this way, urban management in Iran has a deep gap with urban governance and this management is more and more an organization or system for administration and keeping the city or giving services. Therefore, in the last two decades, a large number of organizations and agents related to urban management and planning have focused on participatory approach and management of cities by private sector and civil society based on a model of down-top management and planning.   
Accordingly, based on experiences of urban local managements in the other metropolises of the world, especially community management by the indices of good urban governance, we could have hopeful to establish community management in the Tehran local communities. Hence, urban management of Tehran, after establishment of the Quarter council (Shorayari), decided to launch the plan of community management with new pattern. The pattern is with the approach of good urban governance and has been more applied in metropolises to bring about a better, non-concentrated and democratic management. By the way, this paper has surveyed and analyzed the qualification of good urban governance indicators in Ararat quarter in the region 3 of Tehran municipality. This was to discover the ratio and situation in each of these indicators.
 
Methodology
This research has a descriptive-analytical method and questionnaire was used as a tool for measurement. Statistical population of the research includes specialized experts in the field of urban management or planning. Accordingly, after the items were extracted, using Likert scale, the questioning trend was began by questioning from the quarters selected experts on the subject of urban management and planning. In this investigation, sample size is 20 people, sampling mode is nonprobability sampling and research type is applied method. Thus, the researches in which the statistical population includes experts, when this population has no known framework, the research can be by selective method. However, the achieved data were analyzed by T test for the first hypothesis and Friedman test for the second one by the SPSS software.
Results and Discussion
In this paper, after examination of the related studies and surveys based on modes and patterns of urban management and community management in Iran and based on the theoretical literature, 8 indices of good urban governance were chosen to analyze community management. These indices are including 1. participation, 2. Answering, 3. Responsibility, 4. Regularity, 5. Unity, 6. Equity, 7. Transparency, and 8. Effectiveness. Among the 8 indices of the research in the study area of this research, the function of 5 indices is non-proper in the field of community management. In other words, except 3 indices of participation, answering and effectiveness, function average of 5 other indices is lower than the score of the tests numerical optimality, i.e., score 3. For the first hypothesis, according to the results, there is a significant difference between data mean for all 8 indicators of the research. The under-studied quarter has thoroughly a relatively-good state with significance level of less than error rate of 0.001 with the function of good urban governance indicators, but in detail, 5 out of 8 indicators have a mean lower than the total average (i.e. 3) which is a non-good or poor state. In the second hypothesis, because participation and answering indicators belong to primate indicators with a mean more than the mediocre mean, consequently, this hypothesis was confirmed by confidence level of 99 percent.
Conclusion
It should be mentioned that, community management of the studied quarter is non-proper and poor. Along these lines, the function of indices of good urban governance in the study area, i. e. Ararat quarter of the region 3 on the extent of Tehran municipality is very poor and all the indices have generally less impact on the community management of the above-mentioned quarter. The basic result is that, the answering index has the most function and the equity index has the least function in the community management of the study area. If we decide to give a score to the indices of good urban governance in the study area (Ararat Quarter) and the top score is 8, the score of the area will be 3 out of 8. This shows a poor function for overall indices of good urban governance. Therefore, the agents of community management in the quarter must try to develop all these indices to achieve better community management.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ararat Quarter
  • good urban management
  • Tehran Metropolis
  • Urban Management
احمدی، نسیبه؛ (1388). «معرفی و نقد روش دلفی»، نامۀ علوم اجتماعی، شمارۀ 22، دی 88، صص، 100 تا 108.
الوانی، سید مهدی؛ (1388). «حکم‎رانی خوب شبکه‎ای از کنش‎گران جامعۀ مدنی»، فصلنامۀ مدیریت شهری، پیش‎شمارۀ یکم، بهار 88، صص. 1 تا 6.
ایمانی جاجرمی، حسین؛ نوذرپور، علی؛ ایازی، سید محمد هادی؛ صالحی، اسماعیل؛ سعیدی رضوانی، نوید؛ عبداللهی، مجید؛ و کاظمیان، غلام‌رضا؛ (1392). مدیریت شهری؛ جلد دوم: مدیریت شهری در ایران، تهران، تیسا.
ایمانی جاجرمی، حسین؛ (1383). مدیریت شهری پایدار (بررسی تجارب مشارکتی شهرداری‌ها و شوراهای اسلامی شهرهای ایران)، تهران: سازمان شهرداری‌های کشور.
برک‎پور، ناصر؛ (1381). گذار از حکومت شهری به حاکمیت شهری در ایران، پایان‌نامۀ دکترای شهرسازی، تهران، گروه شهرسازی دانشکدۀ هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.
برک‎پور، ناصر؛ (1386). «حکمروایی خوب شهری و نظام ادارۀ شهرها در ایران»، مجموعۀ مقالات کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، صص. 491 تا 517.
بیکر، ترزال؛ (1392). نحوۀ انجام تحقیقات اجتماعی، ترجمۀ هوشنگ نایبی، چاپ چهارم، تهران، نشر نی.
پاداش، حمید؛ جهانشاهی، بابک؛ صادقین، علی؛ (1386). «شاخص‌های حکمروایی شهری»، جستارهای شهرسازی، بهار 86، شمارۀ 19 و 20، صص. 72 تا 79.
پورعاشور، مهدی؛ (1390). بررسی تأثیر نظام مدیریت محله‎ای در شهرداری منطقۀ 7 تهران با مشارکت شهروندی، پایان‎نامۀ کارشناسی ارشد، کرج، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج.
حاجی‌پور، خلیل؛ (1383). جایگاه و نقش رویکرد برنامه‌ریزی اجتماع‌محور در ایجاد نظام مدیریت کارآمد شهری، کتاب چکیدۀ مقالات همایش توسعۀ محله‌ای، چشم‌انداز توسعۀ پایدار شهر تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، اسفند 1383، ص 99.
حاتمی‌نژاد، حسین؛ (1380). شهر و عدالت اجتماعی: ناهم‎گونی فضایی محله‌های مشهد، رسالۀ دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، تهران، دانشکدۀ علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی.
حافظ‎نیا، محمدرضا؛ (1389). مقدمه‎ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، چاپ هفدهم، تهران، سمت.
خسروی، مسعود؛ (1391). مجموعۀ مقالات حکم‎روایی خوب شهری: بررسی رابطۀ شاخص‌های حکم‎روایی خوب شهری و مدیریت محله، جلد سوم، تهران، تیسا.
رضویان، سید محمدتقی؛ (1381). مدیریت عمران شهری، چاپ اول، تهران، پیوند نو.
ساسان‌پور، فرزانه؛ (1390). مبانی پایداری توسعۀ کلان‌شهرها با تأکید بر کلان‌شهر تهران، چاپ یکم، تهران، مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران.
سجادی، ژیلا؛ یاری‌قلی، وحید؛ کلانتری، بهرنگ؛ (1392). «محله‌محوری، انگاره‌ای نو برای تقویت جامعۀ مدنی»، فصلنامۀ مطالعات جغرافیایی و برنامه‌ریزی محیطی (نسیم بامداد)، صص 58 تا 72، سال ششم، بهار و تابستان 92، شماره‌های 20 و 21.
سیاف‌زاده، علی‎رضا؛ بدری‌فر، منصور؛ (1387). «ضرورت اصلاح نظام مدیریت توسعۀ شهری در کلان‎شهر تهران»، مجلۀ سرزمین، دورۀ 5، شمارۀ 2 (پیاپی 18)، تابستان 87، صص. 35 تا 53.
شریفیان ثانی، مریم؛ (1380). «مشارکت شهروندی، حکم‌رانی شهری و مدیریت شهری»، فصلنامۀ مدیریت شهری، شمارۀ هشتم، سال دوم، زمستان 80.
عبداللهی، مجید؛ صرافی، مظفر؛ (1387). «تحلیل مفهوم شهروندی و ارزیابی جایگاه آن در قوانین، مقررات و مدیریت شهری کشور»، پژوهش‌های جغرافیایی، بهار 87، شمارۀ 63.
غفاری، غلام‌رضا؛ (1392). مدیریت شهری و مشارکت‌های اجتماعی، تهران، تیسا.
گیدنز، آنتونی؛ (1378). راه سوم، بازسازی سوسیال دمکراسی، ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران، شرکت نشر و پژوهش شیرازه.
صرافی، مظفر؛ (1380). «ابَرمسئلۀ شهری ایران و نقش برنامه‌ریزان شهری»، فصلنامۀ معماری و شهرسازی، شمارۀ 63-62، مهرماه 1380، صص 50-45.
مدنی‌پور، علی؛ (1381). «مدیریت شهری»، ترجمۀ شیرین رضایی، فصلنامۀ شهر، بهار 81.
مرکز آمار ایران؛ (1390). سالنامۀ آماری استان تهران، در www.amar.org.ir.
مشکینی، ابوالفضل؛ پورموسوی، سید موسی؛ مؤذن، موسی؛ (1393). «ارزیابی الگوی مدیریت محله مبتنی بر شاخص‌های حکم‌روایی مطلوب شهری- مطالعۀ موردی: محلۀ اوین، تهران»، فصلنامۀ علمی- پژوهشی مطالعات شهری، شمارۀ ششم، بهار 93، صص. 31 تا 42.
میدری، احمد؛ خیرخواهان، جعفر؛ (1383). حکمرانی خوب؛ بنیان توسعه، دفتر بررسی‌های اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، چاپ یکم، تهران، انتشارات مجلس شورای اسلامی.
نوریان، فرشاد؛ مظفری‌پور، نجمه؛ (1392). «ارزیابی عملکرد مدیریت محله‌محور با تأکید بر شاخصه‌های سرمایۀ اجتماعی- موردپژوهی: محله‌های 7گانۀ منطقۀ 21 شهرداری تهران»، نشریۀ هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دورۀ 18، شمارۀ 4، زمستان 92، صص. 47 تا 56.
هاشمی، سید مناف؛ طاهرخانی، حبیب‌الله؛ بصیرت، میثم؛ (1390). نظام مدیریت شهری در برنامۀ پنجم توسعۀ کشور، تهران، نشر شهر.
- Beall, J. (2001). “Valuing Social Resources or Capitalizing on Them? Limits to Pro-Poor Urban Governance in Nine Cities of the South” In: International Planning Studies 6 (4). Rutledge and Francis.
- Dekker, K. and Kempen, R. (2004). “Urban Governance within the Big Cities Policy”, Journal of Cities, Vol. 21, pp. 41-55.
- Hickey, S. and Mohan, G. (2004). “Participation: From Tyranny to Transformation? Exploring New Approaches to Participation in Development”, London: Zed Books.
- Kakarala, S. (2004). “The Challenge of Democratic Empowerment: a Special Report on Civil Society Building”, HIVOS-India.
- Taylor, P. (2000). UNCHS (Habitat) - "the Global Campaign for Good Urban Governance", Environment and Urbanization, Vol. 12, No. 1.
- tehran.ir/default.aspx?tabid=284.
- UN-HABITAT (2002). The Global Campaign on Urban Governance, Concept Paper, 2nd Edition, Nairobi.