بررسی تأثیر طراحی شهری بر رفتار و اخلاق شهروندان (مطالعۀ موردی: خیابان‌های امام، مدرس و کاشانی ارومیه)

نوع مقاله : پژوهشی - کاربردی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی

3 دانشجوی کارشناسی مهندسی شهرسازی

4 مدرس گروه مهندسی معماری، دانشگاه بناب

چکیده

امروزه، خیابان‌های شهری به‌دلیل وجود کاربری‌های مختلف، از تأثیرگذارترین عناصر شهری در زندگی روزمرة شهروندان محسوب می‌شوند، اما متأسفانه بی‌توجهی به ابعاد اجتماعی در طراحی شهری، آثار نامطلوبی بر الگوهای رفتاری شهروندان در خیابان‌ها داشته است. این پژوهش با تحلیل مفهومی رابطه میان فضا و اخلاق و رفتار شهروندان، رویکرد فضامحور در مدیریت رفتارهای شهری را به بحث می‌گذارد و تأثیر معیارهای کالبدی و بصری را بر میزان اخلاق‌محوربودن خیابان‌ها با تأکید بر سه خیابان امام، کاشانی و مدرس شهر ارومیه بررسی می‌کند. روش تحقیق توصیفی-همبستگی به‌کاررفته در این پژوهش از نوع کاربردی است و 80 نفر با ضریب اطمینان 95 درصد به‌عنوان حجم نمونه با استفاده از مدل کوکران از میان افرادی که تجربة حضور و قدم‌زدن در هر سه خیابان را داشته‌اند انتخاب شده‌اند. گردآوری داده‌ها (18 شاخص کالبدی-بصری) به‌صورت پیمایشی (داده‌های اولیه) و با استفاده از مصاحبه و پرسشنامه  صورت گرفت که به‌صورت خوشه‌ای میان دو گروه زنان و مردان به‌طور مساوی توزیع شد. برای ارزیابی و پردازش داده‌ها از شیوه‌های آماری توصیفی و استنباطی، در قالب نرم‌افزار spss استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد رابطة نزدیکی میان محیط کالبدی-بصری و میزان اخلاق‌محوربودن خیابان وجود دارد و امتیازات وزنی به‌دست‌آمده از پرسشنامه بیان می‌‌کند از لحاظ میزان مطلوبیت عناصر کالبدی و بصری و کیفیت اخلاق و رفتار محوری بودن، خیابان امام بیشترین امتیاز را داشته است و خیابان‌های کاشانی و مدرس به‌ترتیب در رده‌های بعدی قرار گرفته‌اند. در این میان، معیارهای کالبدی و بصری تأثیر بیشتری بر زنان نسبت به مردان دارند. بدین منظور، مداخلة فضایی برای ساماندهی فضای خیابان به‌عنوان ابزار کنترل‌کنندة الگوهای رفتاری و اخلاق (فردی و جمعی) در خیابان‌ها پیشنهاد شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The effects of urban design on the behavior and morality of the citizens (Case study: The streets of the Imam, Modares and Kashani of Urmia)

نویسندگان [English]

  • Alireza Soleimani 1
  • Ahmad Aftab 2
  • Maryam Asadi Isa Kan 3
  • Ali Majnoony 4
1 Assistant Professor of Geography and Urban Planning, Payame Noor University
2 PhD Student in Geography and Urban planning, University of Mohaghegh Ardabili, Geography and Urban planning Department, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
3 Bachelor Student in Urban planning, Payam Noor University, Urmia, Iran
4 Lecturer Department of Architectural Engineering, University of Bonab, Bonab, Iran
چکیده [English]

Introduction
Urban streets as part of the public spaces are available for efficiency of the social and cultural environments. It can be said that the streets as the communication space have the role of dividing and reinforcing the structure of city. They are directly related to application patterns and user behavior in space and can place the formation of social interactions and behavior patterns. Given that most behavioral disorders are happenning in urban public spaces such as streets, these spaces are rarely able to provide the appropriate ground for organizing moral and behavioral patterns. Attention to the design patterns of the streets through physical and visual criteria such should be taken into consideration. Hence, this study investigates the effects of urban design on the behavior and morality of the citizens with an emphasis on the three streets of the Imam, Modares and Kashani of Urmia. This is looking to answer the following questions:

Can visual and physical criteria on the street lead to desirable or undesirable feelings?
Does the street design model affect how people behave in the street?
Do physical criteria affect women's emotions and behavior more than men?
Finally, in order to compare the three streets of Imam, Modarres and Kashani, this question arises as to whether the level of ethics in the streets of Imam, Modarres and Kashani is different.

 
Methodology
Analytical-descriptive correlation research method has been used in this study. We have selected 80 people with confidence coefficient 95% as the sample using Cochran. These are mainly the people with Presence and Walking experience in these streets. The collected data are composed of 18 visual and physical criteria by field (primary data) and using interviews and questionnaires. The cluster is distributed equally between men and women. For evaluation and data processing methods of descriptive and inferential statistics, sach as Friedman test and Pearson correlation test, have been in SPSS. Hence, in order to investigate the effects of urban design on the behavior and morality of the citizens, 18 visual and physical criteria (Balance, fitness, harmony, homogeneity, opposition, contrast, clarity and readability, rhythm, continuity, alignment, flooring, skyline, visual pollution, furniture, closeness, sign, lighting and the quality of lines of pedestrian) have been discussed on the streets of the Imam, Modares and Kashan.
 
Results and discussion
In order to analyze the data from the questionnaires, we have initially calculated raw scores the weighted average of each question. By multiplying the raw scores and weighted average of each question, weighted score for each of the streets of Imam Khomeini, Ayatollah Modarres and Ayatollah Kashani has been calculated separately.
Based on the obtained ranks by Friedman ranking; the quality-oriented behavior in Imam St. with a score of 2.29 is greater than those of Kashani and Modares. The street Modares has the lowest rating. The reviews related to the impact of physical and visual elements on the street shows that in terms of the appropriateness of physical and visual elements Imam St. with 2.47 obtained  the highest rank. To investigate the relationship between physical - visual quality in the street with the quality of every street-oriented behavior, we have used the Pearson correlation coefficient. According to the results, the Pearson correlation coefficient obtained 0.884; this reflects the close relationship between variables. Finally, emotions of men and women in the streets show that the quality of urban space has a greater impact on the perceptions of women compared with men with the rank of 1.63 to 1.38.
 
Conclusion
According to the results, a sense of emptiness and isolation, insecurity and fear, a feeling of confusion, use crosswalks, vandalism, and the pause to navigation in this street is effective on the women than men. This is in agreement with the results by Bazvandi and Shahbazi (2014) on the walkway of Sepahsalar St., Tehran. In other words, common results of the findings show that façade, appropriate lighting, space availability, space for sitting, variety of space usage times, pedestrian safety, and suitable flooring was considered as an effective factor in the use of space. The men have more relax feeling, easy access and routing, sense of pride and glory than women in Imam St. Stress and anger sense in Imam St. for women is more than that for men, the feeling for men on the street Kashani is more than women and in Madras it is equal for both men and women. According to the results, physical and visual criteria are more effective women than men. In order to increase design quality for access to space-based behavior in the streets following strategies are recommended:
- Skyline in the streets must be regular and continuous. The creation of a suitable viewing axis is important for visual indicator principles guide.
- Strengthening indicator principles in the body using the elements such as light and color
- Reforming visual and environmental pollution in the street
- Reduction of color density at intersections to increase anxiety and confusion.
- Use of appropriate  size, color and different forms in the design of walls and also suitable materials and various lights for coloring.
- Use of a lighting system to respond to the lighting of streets and providing comfort on the move and attractive sidewalks for pedestrians.

کلیدواژه‌ها [English]

  • urban design
  • visual and physical criteria
  • ethics and behaviors of urban area
  • urban streets
  • Urmia
-         آلتمن، ایروین (1382)، محیط و رفتار اجتماعی: خلوت، فضای شخصی، قلمرو و ازدحام، ترجمة علی نمازیان، مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
-         آرام، مرضیه و مریم فرخی (1392)، «تأثیر طراحی شهری بر ارتقای کیفیت محیطی و الگوهای رفتاری شهروندان»، ماهنامه تخصصی شهر و منظر، سال سوم، شمارة 30، صص 4-14.
-         بازوندی، فرشاد و مهرداد شهبازی (1393)، «نقش سرزندگی در ایجاد تصویر ذهنی شهروندان و میزان بهره‌گیری از فضای شهری (مطالعة موردی: پیاده راه خیابان سپهسالار تهران)»، دوفصلنامۀ پژوهش‌های منظر شهر، سال اول، شمارة 1، صص 33-43.
-         بحرینی، سیدحسین (1393)، فرایند طراحی شهری، چاپ نهم، مؤسسۀ انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
-         پاکزاد، جهانشاه (1395)، مبانی نظری و فرایند طراحی شهری، چاپ هشتم، انتشارات شهیدی، تهران.
-         پاکزاد، جهانشاه و حمیده بزرگ (1391)،الفبای روان‌شناسی محیط برای طراحان، چاپ اول، انتشارات آرمانشهر، تهران.
-         خادمی، مسعود، پورجعفر، محمدرضا و روجا علی‌پور (1389)، «درآمدی بر مفهوم خیابان به‌عنوان فضای شهری»، دوفصلنامۀ جستارهای شهرسازی، دورة نهم، شمارة 31، صص 38-45.
-         خاک‌زند، مهدی، محمدی، مریم، جم، فاطمه و کوروش آقابزرگی (1393)، «شناسایی عوامل مؤثر بر طراحی بدنه‌های شهری با تأکید بر ابعاد زیبایی‌شناسی (مطالعة موردی: خیابان ولی‌عصر (عج) شهر قشم)»، مطالعات شهری، دورة سوم، شمارة 10، صص 15-26.
-         داوری، مریم (1393)، «طراحی و بهسازی جدارۀ خیابان پایدار شهری با رویکرد اجتماع‌پذیری مکان (نمونة موردی خیابان فردوسی ایلام)»، کنفرانس ملی معماری و منظر شهری پایدار.
-         ذکاوت، کامران (1371)، «طراحی خیابان شهری»، فصلنامۀ آبادی، دورۀ دوم، شمارۀ 5، صص 68-79.
-         رحمت، محمدرضا (1390)، پیشگیری از جرم از طریق معماری و شهرسازی، چاپ دوم، نشر میزان، تهران.
-         رهنما، محمدرحیم و احمد آفتاب (1393)، «مکان‌یابی ایستگاه‌های آتش‌نشانی شهر ارومیه با استفاده از GIS و AHP، جغرافیا و توسعه»، دورة دوازدهم، شمارة 35، صص 153-166.
-         زیبایی، نیره و راضیه رضازاده (1389)، «بررسی رابطه بین سیمای بصری شهر و رفتار شهروندان»، فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، دورة دوم، شمارة 1، صص 75-94.
-         شاهیوندی، احمد و محمود قلعه‌نویی (1392)، «بررسی و تحلیل قابلیت پیاده‌مداری مسیرهای عابر پیاده شهر اصفهان»، نشریۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دورة سیزدهم، شمارة 31، صص 73-91.
-         مرکز آمار ایران (1390)، سرشماری عمومی نفوس و مسکن.
-         علی اکبری، اسماعیل (1385)، «رویکردی مفهومی به تأثیر سیمای شهری بر الگوهای رفتاری»، جغرافیا (نشریۀ علمی ـ پژوهشی انجمن جغرافیایی ایران)، دورة چهارم، شمارة 10 و 11، صص 143-163.
-         فاضلی، محمد (1382)، مصرف و سبک زندگی، پژوهشگاه فرهنگ و هنر ارتباطات، تهران.
-         لطیفی، امین و حسن سجادزاده (1394)، «ارزیابی تأثیر مؤلفه‌های کیفیت محیطی بر الگوهای رفتار در پارک‌های شهری (نمونه موردی: پارک مردم همدان)»، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات شهری، دورۀ سوم، شمارة 11، صص 3-18.
-         محمدی حمیدی، سمیه، کلانتری، محسن و محمد ویسیان (1394)، «تحلیل وضعیت نورپردازی و ارزیابی ایمنی فضاهای شهری با استفاده از راهبردهای CPTED و مدل ارزیابی Safety Audit (مطالعة موردی: پارک ملت شهر زنجان)»، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، دورة سوم، شمارة 3،صص 325-341.
-         مستوفی، آذین و هادی سروری (1395)، «بررسی تأثیر کاربری زمین بر رفتار عابران در خیابان‌های شهری (مطالعۀ موردی: خیابان دانشجو-مشهد)»، مطالعات شهری، دورة پنجم، شمارة 19، صص 57-68.
-         وحدت، سلمان، سجادزاده، حسن و مهرداد کریمی‌مشاور (1394)، «تبیین ابعاد مؤثر بر منظر خیابان در جهت ارتقای خوانش منظر فضاهای شهری (مطالعه موردی: خیابان‌های بافت مرکزی شهر همدان)»، مطالعات شهری، دورة چهارم، شمارة 15، صص 17-35.
-          Aydin, D. T. (2008), Outdoor spase quality: Case study of university Campus Plaza, Arcent, Vol. 2, No. 3: 189-203.
-          Amundsen, c. (2004), Public art and public transportation, Seventh National Conference on Light Rail Transit: Baltimore, Maryland, November
-          Diener, E., Napa Scollon, C. & Lucas R. E. (2009), The Evolving Concept of Subjective Well-Being: The Multifaceted Nature of Happiness, In Diener, E. (ed.), Assessing Well-Being, Social Indicators Research Series, Vol. 39, Springer, Dordrecht.
-          Ekici, B. (2004), Perceptions of different socio-economic status groups living in Ankara, The Department of Sociolog, Middle East Thecnical University.
-          Golany, G. S. (2011), Geo-Space urban design, John Willey and Sons, NewYork.
-          Jacobs, J. (2004), The death and life of great American cities, Rondom House, New York.
-          Lokaitou-Sideris, A. & Banerjee, T. (2006), Urban design downtown: Poetics and politics of form, University of California Press.
-          Mehta, V. (2009), Look Closely and You Will See, Listen Carefully and You Will Hear: Urban Design and Social Interaction on Streets, Journal of Urban Design, Vol. 14, No. 1:29- 64.
-          Nohl, W. (2008), Sustainable landscape use and aesthetic perception preliminary reflections on future landscape aesthetics, Landscape and Urban Planning Journal, Vol.54, No. 4: 223-237.
-          Onder, S., N. Konakli. (2002), Visual Pollution and a research on studying at sample of Konya city, S.U. Agric. Fac. J., Vol. 16, No. 4,: 28-37.
-          Parso Brinckehoff (PB) (2001). www.pbworld.com/news-events/publications/notes/default.asp.
-          Rish, P., Khuntia, G. (2012), Urban environmental stress and behavioral adaptation in Bhopal city of India, Hindawi Publishing Corporation Urban Studies Research, Vol. 2012, No. 2012,: 1-12.
-          Shaller, B. (1999), Enhancing transits competitiveness: A survey methodology, Transportation Research Record, Vol. 1669, No. 1: 143-149.
-          Tan, E. (2006), The Copenhagen experience what the pedestrian wants, NovaTerra, Vol. 6, No. 1: 5- 31.
-          Wikstrome, P. O. & Treibier, K. H. (2009), Violence as situational action, International Journal of Conflict Violence, Vol. 3, No. 3: 75-96
-          Ali Akbari, I. (2006), Conceptual approach to the effect of urban landscape on behavioral patterns, Geography Journal (Journal of the Iranian Geographical Society), Vol. 4, No. 10, 11: 143-163.
-          Altman, I. (2003), The environment and social behavior: Privacy, personal space, territory, crowding, Translated by: Namazian, A., Shahid Beheshti University Press and Publishing Center, Tehran.
-          Aram, M. & Farokhi, M. (2013), Urban design effect on promotion of environmental quallity and behavioral pattern, City & Landscape, Vol. 7, No. 30: 4-14.
-          Bazvandi, F. & Shahbazi, M. (2014), The effect of vitality on creating citizens’ mental image and ratio of utilization of urban spaces (case study: sidewalk of Sepahsalar st. in Tehran), Journal of Urban Landscape Research, Vol. 1, No. 1: 33-43.
-          Bahraini, S. H. (2014), Urban design process, 9th edition, Tehran University Press, Tehran.
-          Davari, M. (2014), Design and improvement of sustainable urban street walls with with the locality social approach (Case study: Ferdowsi Ilam Street), National Conference on Architecture and Sustainable Urban Landscape.
-          Fazeli, M. (2003), Consumption and lifestyle, Institute of Culture and Communication Arts, Tehran.
-          Golany, G. S. (2011), Geo-Space urban design, John willey and sons, NewYork.
-          Khademi, M., Pour Jafar, M. R. & Alipour, R. (2010), Income on the concept of the street as a urban space, Journal of Urban planning Queries, Vol. 9, No. 31: 38-45.
-          Khakzand, M., Mohammadi, M., Jam, F. & Aghabzorgi, K. (2014), Identification of factors influencing urban facade's design with an emphasis on aesthetics and ecological dimensions (Case study: Valiasr Street –Free Region of Qeshm), Journal of Urban Studies, Vol. 3, No. 10: 15-26.
-          Latifi, A. & Sajjadzadeh, H. (2015), Evaluating the Effect of Environmental Quality Components on Behavior Patterns in Urban Parks (Case Study: Hamedan People's Park), Urban Studies Research Journal, Vol. 3, No.11: 3-18.
-          mohammadi hamidi, s., kalantari, m. & veysiyan, m. (2015), analysis of lighting situation and safety of urban spaces using CPTED strategies and safety audit assessment model (Case study: Mellat Park of Zanjan), Geographical Urban Planning Research Journal, Vol. 3, No. 3: 325 -341.
-          Mostofi, A. & Sarvri, H. (2016), Investigating the effect of land use on pedestrian behavior in urban streets (Case study: Student-Mashhad Street), Journal of Urban Studies, Vol. 5, No. 3: 325 -341.
-          Pakzad, J. (2016), Theoretical foundations and urban design process, 8th Edition, Shahidi Publishing, Tehran.
-          Pakzad, J. & Bozorg, H. (2012), The alphabet of environmental psychology for designers, 1st Edition, Armanshahr Publications, Tehran.
-          Rahnama, M. R. & Aftab, A. (2014), Locating the fire stations of urmia city using GIS and AHP, Geography and Development Journal, Vol. 12, No. 35: 153 -166.
-          Rahmat, M. R. (2011), Crime Prevention through Architecture and Urban Planning, 2nd Edition, Mizan Publishing, Tehran.
-          Shahiwandi, A. & Ghalehnouie, M. (2011), Investigation and analysis of pedestrian capability of pedestrian routes in Isfahan city, Applied Research of Geographic Sciences, Vol. 13, No. 31: 73-91.
-          Statistics Center of Iran (2011), Population and Housing Census.
-          Vahdat, S., Sajjadzadeh, H. & Karimi Moshavar, M. (2015), Explaining effective dimensions on the street view to improve landscape reading of urban spaces (Case Study: The center of the city of Hamedan), Journal of Urban Studies, Vol. 7, No. 15: 17-35.
-          Zakat, K. (1992), Urban street design, Abadi Journal, Vol 2, No. 5: 68-79.
-          Zibayi, N. & Reza Zadeh, R. (2010), The relation between visual image of regions within city of Tehran and the expected behavior of citizens, Urban Management Studies, Vol. 2, No. 1: 75-94.