ارزیابی شاخص‌های مسکن بومی در محله‌های شهر میبد، با تأکید بر عوامل مؤثر بر شکل‌گیری مسکن بومی

نوع مقاله : پژوهشی - کاربردی

نویسندگان

1 استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه اصفهان

2 استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه اصفهان

3 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه اصفهان

چکیده

مسکن بومی الگوی خاصی از مسکن است که با ویژگی‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ساکنان و خصوصیات طبیعی و محیطی مکان مورد نظر تناسب دارد. شهر میبد با سابقه‌ای درخشان، در محیط گرم­وخشک ایران مرکزی قرار گرفته است. ساکنان این شهر با فرهنگی غنی در کنار هم زندگی می‌کنند. همة این شرایط طبیعی و انسانی، الگوی خاصی از زیست و سکونت را در میبد به‌وجود آورده است. در این پژوهش توصیفی-تحلیلی، ویژگی‌های مسکن بومی در شهر میبد بررسی شده و به‌منظور شناخت وضعیت مسکن بومی در محله­های این شهر، از چهار شاخص اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی، فیزیکی-کالبدی و خدماتی-زیربنایی استفاده شده است. براساس نتایج آزمون کروسکال والیس و آزمون یومن ‌ویتنی، شاخص اجتماعی-فرهنگی و فیزیکی-کالبدی وضعیت بهتری دارند؛ شاخص اقتصادی در حد متوسط و شاخص خدماتی-زیربنایی پایین‌تر از متوسط است. همچنین میان محله­های شهر میبد در شاخص‌های مسکن بومی، تفاوت معناداری وجود دارد. شاخص­های اجتماعی-فرهنگی و اقتصادی در محله‌های قدیمی شهر میبد وضعیت بهتری دارند، اما شاخص­های فیزیکی-کالبدی و خدماتی-زیربنایی در محله‌های قدیمی ضعیف‌تر، و در محله‌های جدید قوی‌ترند. براساس نتایج به‌دست‌آمده از تکنیک تحلیل­عاملی، به‌منظور دستیابی به مسکن بومی در شهر میبد، 33 مؤلفه از چهار عامل اجتماعی-کالبدی، اقتصادی، خدماتی-زیربنایی و فرهنگی، در طراحی و ساخت مسکن این شهر درنظر گرفته شدند. از این‌رو انتظار می‌رود که در برنامه‌ریزی آتی مسکن در شهر میبد، معیارهای اجتماعی-فرهنگی و اقتصادی که در گذشته در طراحی و ساخت مسکن رعایت می‌شد، امروز نیز مورد توجه باشد و برای بهبود وضعیت شاخص‌های مسکن بومی برنامه‌ریزی شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Factors of Formation of Native Housing in the Neighborhoods of Meybod City

نویسندگان [English]

  • Hamid Reza Varesi 1
  • Jamal Mohammadi 2
  • Mohammad Reza Jafari Nodoushan 3
1 Professor of Geography and Urban Planning, University of Isfahan, Iran
2 Assistant Professor of Geography and Urban Planning, University of Isfahan, Iran
3 MA in Geography and Urban Planning, University of Isfahan, Iran
چکیده [English]

Introduction
Improvement of the quality of human life is necessary to enhance the quality of the residential environment because housing as a place of family life is a hub for comfort and relaxation. The characteristics of economic, social and cultural rights of individuals play important role in the selection and use of housing. The natural characteristics of each location are required for specific pattern of housing. However, today with technological advances housing is unfortunately developing in many cities without regard to these characteristics. City of Meybod City, Yazd province, has hardworking people with rich culture and ancient civilization.  Therefore, the pattern that matches the characteristics of the native housing is of great importance and can greatly affect quality of life of citizens and reduce household costs..
Methodology
This study is an applied and development research in terms of target using descriptive-analytical research method.Data collection was conducted in two forms of library and survey.. We made a survey to complete questionnaire by citizens and experts. Statistical population of the research is population of 66907 people of Meybod with 17,629 households. According to Cochran formula, we determined 380 heads of households as sample size. In order to determine the most important factors affecting the formation of native housing in the city Meybod, the questionnaire have been completed by experts, professors and local authorities using factor analysis in SPSS to analyze the results of the questionnaires.
Results and discussion
In order to determine the appropriate test of this research, we initially tested normality through the Kolmogorov-Smirnov. We used nonparametric test for Mann-Whitney U and Kruskal-Wallis.
In order to determine whether the old and new textures of Meybod city are developed based on native housing indicators, we have used  Mann-Whitney U test. This test shows that the Z value is less than 1.96 with a significance level of less than 0.5. Thus, there is a significant difference between native housing indicators in the old and new textures of Meybod city. In order to identify the indicators for native housing in the Meybod city, we have also used Kruskal-Wallis Test in SPSS. There is also a significant difference in the indicators of native housing. The indicators of socio-cultural and physical indicators have relatively better condition.
To determine the most important factors affecting the formation of native housing in the Meybod city, 43 components is considered for assessment and weighing of the results using factor analysis. Eventually, 4 factors with 33 indicators have been named as follows: the first factor: the social and physical, the second factor: the economic, the third factor: services and infrastructure, the fourth factor: the culture.
Conclusion
In order to evaluate the native housing in the city, four indicators of socio-cultural, economic, physical, and service – infrastructural aspects are analyzed using Kruskal-Wallis and U Mann-Whitney test. The results have indicated that there is a significant difference between the neighborhoods of the Meybod city in native housing indicators. Indicators of socio-cultural and economic indicators in the old neighborhoods of Meybod city have better situation relative to the physical indicator and infrastructural services. The results obtained from the factor analysis technique shows that 33 factors can be effective in achieving native housing in the Meybod city. Thus, it is expected that in the future planning of housing in the city Meybod, we can apply housing planning to improve the situation of native housing.

کلیدواژه‌ها [English]

  • native housing
  • housing planning
  • Meybod City
اصغری لفمجانی، صادق و اعظم بردبار گلوی (1394)، بررسی مزایای موجود در مسکن بومی شهرستان زابل، کنفرانس ملی مهندسی معماری، عمران و توسعة کالبدی.
پورمحمدی، محمدرضا (1392)، برنامه‌ریزی مسکن، چاپ یازدهم، سمت، تهران.
توسلی، محمود (1360)، ساخت شهر و معماری در اقلیم گرم­وخشک ایران، چاپ چهارم، چاپخانه رشیدیه، تهران.
حکمت‌نیا، حسن و ژینوس انصاری (1391)، «برنامه‌ریزی مسکن شهر میبد با رویکرد توسعة پایدار»، پژوهش‌های جغرافیایی انسانی، 1391 شمارة 79، صص 191-207.
رهایی، امید، پیروز، بهار و مهناز فیض‌بخش (1392)، تبیین اصول مسکن پایدار؛ راهی به‌سوی توسعة پایدارشهری، کنفرانس بین‌المللی عمران، معماری و توسعة پایدار شهری.
زندی، کیهان (1393)، بررسی وضعیت مسکن شهری (مطالعة موردی: شهر اصفهان دهة 70 تا 90)، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان.
سعیدنیا، احمد (1383)، کتاب سبز راهنمای شهرداری‌ها، نظام مراکز شهری/ فضاهای مسکونی، جلد چهارم، انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
شیعه، اسماعیل (1391)، مقدمه‌ای بر مبانی برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه علم و صنعت، تهران.
عسکری، علی و پدرام درخشانی (1381)، برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری: سیستم‌ها و مدل‌ها، نشر نور علم، همدان.
غلامی، غلام‌حسین و طاهره کاظمی (1393)، کنکاشی پیرامون ویژگی‌های کالبدی-فضایی خانه‌های تاریخی شهر میبد، اولین همایش ملی عمران، معماری و توسعة پایدار.
فلاح، علیرضا (1389)، ساختارشناسی بیرونه‌های ارگ میبد، چاپ اول، انتشارات امیر سید علی‌زاده، یزد.
مرکز آمار ایران (1390)، آمار و اطلاعات نفوس و مسکن شهر میبد.
مهندسان مشاور طرح و کاوش (1377)، طرح جامع شهرستان میبد.
مهندسان مشاور معماری و شهرسازی عرصه (1386)، طرح جامع شهر میبد.
نقی‌زاده، محمد (1391)، تأملی در شناخت مبانی مسکن ایرانی-اسلامی، کتاب ماه هنر، 1391، شمارة 170، صص 38-55.
Yakob, H., Yusof, F., and Hamdan, H. (2012), Land Use Regulations Towards a Sustainable Urban Housing: Klang Valley Conurbation, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2012, No. 68: 578–589.
Alkhalidi, A. (2013), Sustainable Application of Interior Spaces in Traditional Houses of the United Arab Emirates, Procedia- Social and Behavioral Sciences: 288–299.
Shahli, F. M., et al. (2014), The Importance Aspects of Landscape Design on Housing Development in Urban Areas, APCBEE Procedia: 311–315.
Iwuagwu Ben Ugochukwu, Iwuagwu Ben Chioma M. (2015), Local Building Materials: Affordable Strategy for Housing, the Urban Poor in Nigeria, Procedia Engineering 118, 42–49.
Asghari Lafmajani, S., and Bardbar Golvi, A. (2015), Investigating the Benefits of Native Habitat of Zabol, National Conference on Architecture, Civil Engineering and Physical Development. (In Persian)
Pourmohammadi, M. R. (2013), Housing Planning, 11th Edition, Samt, Tehran. (In Persian)
Tavassoli, M. (1981), Construction of the City and Architecture in the Warm and Dry Climate of Iran, 4th Edition, Rshedie, Tehran. (In Persian)
Hekmat-Nia, H., and Ansari, J. (2012), Meybod Housing Planning with Sustainable Development Approach, Human Resource Research, 2012, No. 79: 191–207. (In Persian)
Rahaie, O., Pirouz, B., and Feyzas, M. (2013), Explaining the Principles of Sustainable Housing; A Way to its Endeavor, the International Conference on Civil Engineering, Architecture and Sustainable Urban Development. (In Persian)
Zandi, K. (2014), Investigating the Situation of Urban Housing (A Case Study of Isfahan City, 1990-2010), MSc Thesis, Faculty of Geography and Planning, University of Isfahan. (In Persian)
Saeednia, A. (2004), Green Book Municipalities Guide, Urban Centers System/ Residential Spaces, Vol. 4, Publications of the Organization of Municipalities and Daisies of the Country. (In Persian)
Shia, I. (2012), Introduction to the Basics of Urban Planning, University of Science and Technology, Tehran. (In Persian)
Askari, A., and Derakhshani, P. (2002), Urban Land Use Planning: Systems and Models, Publishing House, Hamedan. (In Persian)
Gholami, Gh. H., and Kazemi T. (2014), Investigation on the Spatial Features of the Historical Houses of The City of Meybod, The First National Conference on Civil Engineering, Architecture and Sustainable Development. (In Persian)
Fallah, A. (2010), Out of Structures of Meybod Organ, 1st Edition, Amir Seyed AliZadeh Publishing, Yazd. (In Persian)
Statistics Center of Iran (2011), Statistics and Information of the Population and Housing in Meybod. (In Persian)
Design and Exploration Consultant Engineers (1998), Meybod County Master Plan. (In Persian)
Architectural and Urban Development Consulting Engineers (2007) Meybod Comprehensive Plan. (In Persian)
Naghizadeh, M. (2012), A Reflection on Understanding the Foundations of Iranian Islamic Housing, Moon Art Book, 2012, No. 170: 38–55.