سنجش میزان محرمیت خانه ها در راستای سبک زندگی اسلامی-ایرانی (مطالعۀ موردی: بافت قدیم و جدید شهر یزد)

نوع مقاله : پژوهشی - کاربردی

نویسنده

دانشیار جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه پیام‌نور

چکیده

پژوهش کاربردی و توصیفی-تحلیلی حاضر به‌منظور سنجش میزان محرمیت در خانه‌های بافت قدیم و جدید شهر یزد و مقایسۀ تطبیقی آن‌ها صورت گرفته است تا راهبردهایی برای حرکت به‌سوی الگوی زندگی اسلامی در مناطق شهری را تدوین کند. شاخص‌های این پژوهش فرم‌های خانه‌ها در بافت‌های قدیم و جدید است. پانزده فرم خانه براساس نمونه‌گیری تصادفی است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها و ارتباط میان متغیرها از آزمون‌های آمار استنباطی مانند ضریب رگرسیون چندمتغیره و تحلیل واریانس استفاده شد. یافته‌ها نشان می‌دهد در بیشتر خانه‌های بافت‌های قدیم شهر یزد، تمام اصول محرمیت مدنظر قرار گرفته است؛ به‌طوری‌که فضاهای عمدۀ خصوصی، نیمه‌خصوصی و عمومی قابل‌وضوح است، اما این اصول در محله‌های جدید و متأثر از الگوهای مسکونی بیگانگان به‌طور کامل از بین رفته است؛ به‌طوری‌که در این خانه‌ها، فضایی نیمه‌خصوصی که از معماری برون‌گرا تأثیر پذیرفته باشد وجود ندارد. نتایج ضریب رگرسیون نشان‌دهندۀ هم‌بستگی مستقیم و قوی میان الگوهای خانه‌های جدید و رعایت محرمیت خانه‌هاست؛ یعنی بی‌توجهی به اصول مسکن اسلامی در بافت‌های جدید شهر یزد، سبب شده است تا محرمیت بصری، صوتی، دسترسی، بویایی و تعاملات اجتماعی واحدهای مسکونی به‌شدت در الگوهای خانه‌های جدید فراموش شود. براین‌اساس ضمانت اجرایی در به‌کارگیری اصل محرمیت در ساخت‌وسازهای جدید، توجه به سلسله‌مراتب فضایی ورودی‌های خانه‌ها و افزایش سرانۀ فضاهای درونی خانه‌ها در بافت‌های جدید مهم‌ترین راهبردهای در این زمینه به‌شمار می‌آیند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation of Privacy of Houses in Line with Islamic-Iranian Life Style (Case Study: Old and New Texture of Yazd City)

نویسنده [English]

  • Hasan Hekmatnia
Associate Professor of Geography and Urban Planning, Payam Noor University, Iran
چکیده [English]

Introduction
One of the most important principles in the traditional Iranian architecture, especially after Islam, is the principle of confidentiality. This  is the best applied in all small buildings and large public buildings from residential buildings to public spaces. The aim of this study is to measure the level of confidentiality in old and new home (houses) in Yazd and compare their comparative approach in order to formulate strategies for moving towards the pattern of Islamic life in urban areas. Today, the growth of urbanization and industrialization of urban communities and the expansion of apartment life has led communities to quickly move away from beliefs and traditions. The growth of luxuries and decorations in urban houses of the world became ever more apparent in communities away from adherence to the principles in the patterns of housing of the traditional tissues of cities under the title of "privacy", "no aristocracy", and so on.
Methodology
According to the research objectives and the components, the type of research is applied and its method is descriptive-analytic. Indicators of research are house forms in old and new textures. In this regard, 15 home forms have been selected based on random sampling. In order to analyze the data to find significant relationships among variables, we have used inferential statistics such as multi-regression coefficient, analysis of variance, and strategic planning of SWOT.
Results and discussion 
The study of these principles of Islamic cities in the old neighborhoods of Yazd shows that the same facades of houses, sanctity and veil, elements designed in buildings such as oars, cries, corridors and high walls, three major private, semi-private and public spaces can represent the confidentiality. On the contrary, in the new neighborhoods of the city, the semi-private space has been lost and the residents have communicated directly with the public space. This has led to the disappearance of the principle of privacy in homes. But modern neighborhoods are influenced by modern architectures, such as observing the height of buildings, the lack of aristocracy of houses, the consideration of privacy spaces, and hierarchical observance have not been taken into consideration. In the Yazd  Architecture, hanging and hijab is considered a principle. The privacy of the family has a special respect. Houses with veils and private realms are far from audiovisual rape. No original Yazd home can be found with non-Islamic view. An interesting point in designing the doors of the traditional houses is identification of the gender of the people by the placement of two cubes with different sounds of the Bam (a man named Kobe-clone on the left) and below (the female-ring-ring on the right). This has indicated the importance of confinement from the religious dimension. Given the level of confinement of houses in the old texture and the new Yazd texture area, it can be said that most of the buildings in the old texture have the principles of spatial hierarchy, because most houses have a certain height and also penthouses, corridors, and central courtyards. Thus, you can easily observe the atmosphere of strict confidentiality. However, the new neighborhoods of Yazd, as newly built neighborhoods, are also on the path to urban development. They have been under the influence of modern architecture elements such as  height of buildings, the areas of confidentiality, and the hierarchy. The streets of these neighborhoods are multi-storey houses next to one-story houses so that if you look out the window, you can see all the neighbor's courtyards. If the stairway windows on the stairs of the apartments look outside, in addition to the courtyard of the neighbors' house, room space is also visible.
Conclusion
The results show that in most of the houses of the old textures in Yazd, all the principles of confidentiality have been taken into consideration, so that the main private, semi-private and public spaces are clearly appeared. These principles are influenced by the residential patterns of foreigners in new neighborhoods. These houses and the semi-private spaces are not affected by outsourcing architecture. The results of the regression coefficient show a direct and strong correlation between the patterns of new homes and the respect of the confinements of the houses relative to each other. In spite of not considering the principles of Islamic Housing in the new textures of Yazd, the visual, audio, accessibility, smell and social interactions of residential units have been greatly forgotten in the patterns of new homes. This situation, in the SWOT analysis model, expressed the clarity. In this regard, the most important strategies in this field are the enforcement of the guarantee of the principle for confidentiality in new construction, the hierarchy of spatial inputs of homes, increase in the interior spaces per capita in the houses in new structures. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • confidentiality
  • space hierarchy
  • Lifestyle
  • Islamic cities
  • Yazd city
 ابن بابویه قمی، ابوجعفر محمد بن علی بن حسین، 1377، خصال شیخ صدوق، ترجمۀ محمدباقر کمره‌ای، نشر کتابچی، تهران.
ارجمندی، ابراهیم، 1391، لیبرال معماری؛ بلای جان معماری اسلامی، روزنامۀ مشرق، بخش فرهنگی، کد خبر ۱۲۰۳۹۱.
ارژمند، محمود و سمیه خانی، 1391، «نقش خلوت در معماری خانۀ ایرانی»، فصلنامۀ مطالعات شهر ایرانی-اسلامی، سال سوم، شمارۀ 7، صص 38-27.
اسماعیلی مقدم، مهرنوش، 1393،‌ بررسی حضور نور طبیعی و محرمیت فضاهای داخلی خانه‌های درونگرای شهر یزد،‌ کنگرۀ بین‌المللی فرهنگ و اندیشۀ دینی، مرکز راهبری مهندسی فرهنگی شورای فرهنگ عمومی استان بوشهر.
برقی، حمید و احمد تقدیسی (1387)، بررسی چگونگی شکلگیری شهرهای اسلامی و ویژگیهای آن، نخستین همایش آرمان‌شهر اسلامی، دانشگاه اصفهان.
بلخاری، حسن، 1384، «زیر سایۀ معنا، هویت مفهومی و معنوی شهر اسلامی»، ضمیمۀ خردنامۀ همشهری،‌ شمارۀ 77، صص 7-7.
بمانیان، محمدرضا، غلامی رستم، نسیم و جنت رحمت‌پناه، 1389، «عناصر هویت‌ساز در معماری سنتی خانه‌های ایرانی (نمونۀ موردی: خانۀ رسولیان یزد)»، فصلنامۀ مطالعات هنر اسلامی، سال هفتم، شمارۀ 13، صص 68-55.
پوراحمد، احمد و سیروس موسوی، 1389، «ماهیت اجتماعی شهر اسلامی»، فصلنامۀ مطالعات شهر ایرانی-اسلامی، سال اول، شمارۀ 2، صص 11-1.
حسینی دشتی، سید مصطفی 1377، معارف و معاریف، جلد پنجم، انتشارات پاسدار اسلام، تهران
حکمت‌نیا، حسن و میرنجف موسوی، 1392، کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامهریزی شهری و ناحیهای، انتشارات علم نوین، یزد.
شکرانی، رضا، 1387، مهندسی فرهنگ اسلامی در مؤلفهها و ویژگیهای شهرسازی، نخستین همایش آرمان‌شهر اسلامی، دانشگاه اصفهان.
صالحی، عاطفه و مهدی فارغی، 1389، بررسی آسایش روانی و فیزیکی مؤثر در پایداری اجتماعی نواحی مسکونی، همایش ملی معماری و شهرسازی معاصر ایران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیضاء.
ضرابی، اصغر، غلامی بیمرغ، یونس و مسعود حاج بنده افوسی، 1387، بررسی تاریخی از ساختار کالبدی شهرهای اسلامی با تأکید بر ایران، نخستین همایش آرمان‌شهر اسلامی، دانشگاه اصفهان.
عماد، سیدعلی و عباسعلی سنایی‌راد، 1387، مؤلفههای شهر اسلامی، نخستین همایش آرمان‌شهر اسلامی، دانشگاه اصفهان.
فاضل قانع، حمید، 1391، «درآمدی بر سبک زندگی اسلامی»، گاهنامۀ تخصصی مطالعات اجتماعی و رسانه، سال دوم، شمارۀ 2، صص 34-9.
قرایی، فاطمه و مجتبی رفیعیان 2013، بهبود کیفیت زندگی: تفاوت میان فرهنگی در فضای شخصی بین زنان کردی و شمالی در ایران، مجله مطالعات رفتاری آسیا، شماره 35، صص 320-313
کلینی، ابی جعفر محمد بن یعقوب، 1407، اصول کافی، جلد 5 و 6، ترجمه و تنسیق محمدباقر کمره‌ای، انتشارات اسوه، قم.
گلی زواره قمشه‌ای، غلامرضا، 1383، «مسکن، مکان آرامش و آسایش»، نشریۀ پاسدار اسلام، سال 21، شمارۀ 275، صص 73-61.
مصطفوی موسوی خمینی، روح‌الله، 1366، تحریرالوسیله، ترجمۀ محمدباقر موسوی همدانی،‌ ناشر دارالعلم، قم.
منصوری،‌ سیدامیر، 1392، «سازمان فضایی در شهر اسلامی ایران»، فصلنامۀ هنر و تمدن شرق، سال اول، شماره 1، صص 60-49.
نقی‌زاده، محمد، 1391،‌ تأملاتی در شناخت مبانی مسکن اسلامی-ایرانی، کتاب ماه هنر،‌ شمارۀ 170.
نوری الطبرسی، حسین بن محمدتقی، 1364، مستدرک‌الوسائل و مستنبط‌المسائل، مؤسسة آل البیت (ع) لاحیاء التراث، قم.
نیری فلاح، سیامک، خلیلی، اکرم و محمد تاج‌الدین بن محمد رسدی، 1393، لایههای محرمیت در خانههای سنتی ایران، نماد الگوی دینی در زندگی خانواده، کنگرۀ بین‌المللی فرهنگ و اندیشۀ دینی، مرکز راهبری مهندسی فرهنگی شورای فرهنگ عمومی استان بوشهر.
Razalia, N., and Talib, A., 2013, Aspects of Privacy in Muslim Malay Traditional Dwelling Interiors in Melaka, Procedia Social and Behavioral Sciences, 105, Available online at http://sciencedirect.com
Rapoport, A., 2007, Some Further Thoughts on Culture and Environment, Archnet IJAR, International Journal of Architectural Research, Vol. 2, No. 1, PP. 16-39.
Altman, I., Vinsel, A., and Brown, B. B., 1981, Dialectic Conceptions in Social Psychology: An Application and Privacy Regulation, Advances in Experimental Social Psychology, Vol. 14, No. C, PP. 107-160.
Gharaei, F. M. N., and Rafieian, M., 2013, Investigate Cross Cultural Differences in Personal Space: Kurdish and Northern Women in Iran, Journal of Asian Behavioral Studies, Vol. 3, No. 8, PP. 150-173.
Arjmandi, E., 2012, Liberal Architecture, Islamic Architectural Criticism; Asia Newspaper, Cultural Section, Code 120391. (In Persian)
Balkhari, H., 2005, Under the Shadow of Meaning, The Conceptual and Spiritual Identity of the Islamic City, Attached to the Newspaper Hamshahri, Vol. 8, No. 77, PP. 18-36. (In Persian)
Barghi, H., and Taghdisi, A., 2008, a Study on the Formation of Islamic Cities and Its Features, the First Islamic Ideal Conference, Isfahan University. (In Persian)
Bemanian, M. R., Nasim Gholami, R., and Rahmat Panah, J., 2010, Identity Elements in the Traditional Iranian House of Architecture "A Case Study of the House of Rasoolian Yazd", Islamic Art Studies Quarterly journal, Vol. 14, No. 13, PP. 55-68. (In Persian)
Ebrahimi, G.R., Soltanzadeh H., and Karamati, Gh. 2017, A Reflection of Western Culture in the Evolution of Lifestyle and Architecture of Late Qajar Houses in Hamadan, Bagh E Noze Journal, Vol. 14, No. 47, PP. 28-43. (In Persian)
Emad, A., and Sanaie Rad, A. a., 2008, Components of Islamic city, The first conference of Islamic ideal, Isfahan University. (In Persian)
Arjmand, M., and Khani, S., 2012, The Role of Privacy in the Architecture of the Iranian House, Quarterly Journal of Iranian Islamic Studies, Vol. 5, No. 7, PP. 28-37. (In Persian)
Fazel Ghaneh, H., 2012, An Introduction to Islamic Lifestyle, Special Periodicals on Social Studies and Media, Vol. 2, No. 2, PP. 9-34 (In Persian)
Gharaei, F. M. N., and Rafieian, M., 2013, Investigate Cross-Cultural Differences in Personal Space: Kurdish and Northern Women in Iran, Journal of Asian Behavioral Studies, Vol. 3, No. 8, PP. 313-320. (In Persian)
Goli Zavareh Ghomshei, Gh. R., 2004, Housing, Relaxation and Comfort, Pasdaran Islamic Edition, Vol. 21, No. 275, PP. 61-73. (In Persian)
Heidari, A. A., Ghassemian Asl, E., and Kayani, M., 2017, Spatial Analysis of Traditional Iranian Houses Using Synthesis Method Case Study Comparison of Houses of Yazd, Kashan and Isfahan, Iranian Journal of Iranian Cities, vol. 7, No. 28. (In Persian)
Hekmatnia, H., and Mousavi, M., 2013, Application of Model in Geography with Emphasis on Urban and Regional Planning, New Science Publishing, Yazd. (In Persian)
Ismaili Moghadam, M., 2014, Investigating the Presence of Natural Light and Privacy of the Interior Spaces of the Inner Home Houses of Yazd, The International Congress of Religious Culture and Religion, The Center for Cultural Engineering of the General Culture Council of Bushehr Province. (In Persian)
Koleyni, A. J. M., 1987, Kafi Principles, Vol. 5 and 6, Translation Mohammad Bagher Kamarei 1996, Oswah Publications, Qom. (In Persian)
Kumarahi, M. B., 1998, Khasal Sheikh Sadugh, Written by Baboudi Qomi, Abu Jafar Mohammad ebn Ali ebn Husayn ebn, Book Publishing, Tehran. (In Persian)
Mansouri, A., 2013, Space Organization in Islamic City of Iran, East Asian Arts and Civilization Quarterly, Vol. 1, No. 1, PP. 49-60. (In Persian)
Mousavi Hamedani, M. B., 1987, Tahrir Al-Wassilah by Seyyed Rouhollah Mostafavi Mousavi Khomeini, Publisher Al Alibit Institute, Qom. (In Persian)
Naghizadeh, M., 2012, Thoughts on Understanding the Foundations of Islamic Iranian Housing, Moon Art, Vol. 3, No. 170, PP. 1-126. (In Persian)
Neyri Fallah, S., Khalili, A., and Mohammad Tajeddin ebn M. S., 2014, Confidentiality Layers in Traditional Iranian Homes, Symbol of Religious Model in Family Life, International Congress of Culture and Religious Thought, Center for Cultural Engineering Council General Culture of Bushehr Province. (In Persian)
Nouri Al Tabasi, H., 1985, Mustardak al Wasael and Mastanatat al Masaleh, Arabic Language, Publisher of the Al-Alibit Institute (AS), Fallah Al Tatar, Qom. (In Persian)
Poor Ahmad, A., and Mousavi, S., 2010, Social Nature of Islamic City, Quarterly Journal of Iranian-Islamic Studies Journal, Vol. 1, No. 2, PP. 1-11. (In Persian)
Rapoport, A., 2007, Some Further Thoughts on Culture and Environment, Archnet IJAR, International Journal of Architectural Research, Vol. 2, No. 1, PP. 14-45. (In Persian)
Razalia, N. H. M., and Talib, A., 2013, Aspects of Privacy in Muslim Malay Traditional Dwelling Interiors in Melaka, Procedia Social and Behavioral Sciences, 105, Available Online at, http://Sciencedirect.Com. (In Persian)
Salehi, A., and Farghighi, M., 2010, Investigating the Psychological and Physical Relief Effective in the Social Stability of Residential Areas, National Contemporary Architecture and Contemporary Urbanism Conference, Islamic Azad University, Beyaza Branch. (In Persian)
Shokrani, R., 2008, Islamic Culture Engineering in Components and Features of Urbanism, First Conference of Islamic Ideal University, Isfahan University. (In Persian)
Zarabi, A., Gholami Bemorgh, Y., and Hajbandeh Afousi, M., 2008, A Historical Study of the Physical Formation of Islamic Towns with Emphasis on Iran, the First Islamic Ideal Conference, Isfahan University. (In Persian)