تحلیل عوامل مؤثر بر تشدید کالایی‌شدن فضای شهری از دیدگاه شهروندان (مطالعۀ موردی: کلان‌شهر تبریز)

نوع مقاله : پژوهشی - کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی و علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی

2 دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی و علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

کالایی‌شدن فضا بدین معناست که فضا مانند ابزار تولید برای کسب مداوم سود اقتصادی و فروش در بازار، تولید و بازتولید می‌شود. کلان‌شهر تبریز به‌دلیل افزایش سریع جمعیت در سال‌های اخیر، بورس‌بازی زمین و مسکن، خصوصی‌شدن فضاهای عمومی، گسترش خانه‌های خالی و تورم در بخش مستغلات، به‌شدت در معرض کالایی‌شدن فضا قرار گرفته است. این مسئله می‌تواند آثار اجتماعی-فرهنگی (افزایش بزهکاری، خشونت‌ها و آمار جرم و جنایت)، اقتصادی (گسترش فاصلة طبقاتی)، کالبدی (تولید و بازتولید حاشیه‌نشینی) و... را به‌دنبال داشته باشد؛ از این‌رو هدف پژوهش توصیفی-تحلیلی حاضر تحلیل عوامل مؤثر بر کالایی‌شدن فضای شهری تبریز است. جامعة آماری این نوشتار همة ساکنان شهر تبریز در سال 1397 هستند. حجم نمونه نیز براساس فرمول کوکران 379 به‌دست آمد و داده‌ها با استفاده از پرسشنامة محقق‌ساخته جمع‌آوری شد. تجزیه ‌و تحلیل داده‌ها به‌کمک آزمون‌های آماری مانند t تک‌نمونه‌ای و رگرسیون صورت گرفت. نتایج نشان می‌دهد از دیدگاه شهروندان، شاخص تورم (تورم در بخش زمین، مسکن و اجارة خانه‌ها) با میانگین 04/4 و ضریب هم‌بستگی 581/0 مهم‌ترین عامل کالایی‌شدن فضای شهری تبریز است. همچنین به‌منظور توقف یا کندکردن فرایند کالایی‌شدن فضای شهری تبریز می‌توان از ابزار مالیات بر خانه‌های خالی و مالیات بر عایدی سرمایه استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the Factors Affecting Urban Space Commodification from Citizens' Perspectives (Case Study: Tabriz City)

نویسندگان [English]

  • Saber Sedighi 1
  • Roghayeh Salek 2
1 PhD Student in Geography and Rural Planning, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 PhD of Geography and Rural planning, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Introduction
Commodification of space means that space is constantly being produced and reproduced as a means of production for profit. Metropolis of Tabriz in recent years have been severely subject to commodity space due to the rapid population growth, the land and housing stock exchange, the privatization of public spaces, the expansion of vacant houses and inflation. Nowadays, uncontrolled land use change is one of the major challenges of the agricultural section of Iran. Hence, a big part of agricultural lands and also forest lands turned out of production cycle and natural resource. Mahmoudabad town as one of the agricultural areas of Iran is not an exception. Tourism especially in recent years caused intensification of land use change, house selling and production, place and tourism town production. These cases make rural areas of Mahmoudabad town as a commodity that tourism can buy it and use it as they want. The purpose of this study is to analyze the factors affecting the urbanization of Tabriz urban space. The main objective of this investigation is to recognize the second home tourism economics, as well as social and environmental factors affecting intensification of space commodification process in that area.  
In economics, a commodity is an economic good or service that has full or substantial fungibility: that is, the market treats the goods as equivalent or nearly so with no regard to who produced them. The price of a commodity good is typically determined as a function of its market as a whole: well-established physical commodities have actively traded spot and derivative markets. Most commodities are raw materials, basic resources, or agricultural products such as iron ore, sugar, or rice.
Space commodification means that we can buy and sell the space for profits in the market. Actually space commodification notifies that land house and places are commodity. In this way, in addition to space, , culture and environment of space are also commodifying.   
Methodology  
The research method applied in this study was descriptive-analytical. This research analyzed economic, environmental and social-cultural variables affecting space commodification. In this study, three hundreds and seventy nine questionnaires are completed in Mahmoudabad town level. SPSS 22 software was employed to analyze the data extracted from the questionnaires.  
Results and discussion
Based on the results, many different factors specially bank system, tax system and government policy had very negative impacts on town farming and production process. Among the bank factors, increase in interest rate can lead to serious damage to agriculture and pressure to farmer. Tax system cause attraction of more visitors to buy and sell land and take more profit from construction. There is no tax system about land selling and land buying expensive cars and houses. Government generally don’t help producers of rice and more help tourism and speculative. Therefore, we have attempted to propose suitable solution by recognizing these factors.   

کلیدواژه‌ها [English]

  • space commodification
  • banks and tax system
  • government policy
  • Tabriz
تابان، محسن، پورجعفر، محمدرضا و حسنعلی پورمند، 1390، «هویت و مکان؛ رویکردی پدیدارشناسانه»، هویت شهر، سال ششم، شمارة 10، صص 79-90.
حسین‌زاده دلیر، کریم، قربانی، رسول و پری شکری فیروزجاه، 1388، «تحلیل و ارزیابی کیفی سنجه‌های پایداری شهری در شهر تبریز»، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال اول، شمارة 2، صص 1-18.
چلبی، مسعود، 1386، تحلیل اجتماعی در فضای کنش، نشر نی، تهران.
سوندرز، پیتر، 1392، نظریة اجتماعی و مسئلة شهری، ترجمة محمود شارع‌پور، انتشارات تیسا، تهران.
شفیعی ثابت، ناصر و صابر صدیقی، 1395، «تبیین کیفیت کالایی‌شدن مکان در نظام سرمایه‌داری»، مطالعات تحول در علوم انسانی، دورة چهارم، شمارة 6، صص 34-60.
شارع‌پور، محمود، 1395، «حق به شهر و فضاهای عمومی شهری»، فصلنامة تخصصی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری؛ مردم و فرهنگ، دورة اول، شمارة 2، صص 52- 68.
صدیقی، صابر، 1396، کالاییشدن فضای جغرافیایی در نظام سرمایه‌داری، ششمین اجلاس الگوی ایرانی-اسلامی پیشرفت، تهران.
 صدیقی، صابر،  1395، مقایسة تطبیقی مفهوم فضا-زمان در نظام اسلامی و سرمایه‌داری، اولین کنگرة ملی-دانشجویی عملیاتی‌کردن اقتصاد اسلامی در بستر ایران، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران.
صافیان، محمدجواد و همکاران، 1390، «بررسی پدیدارشناختی-هرمنوتیک نسبت مکان با هنر معماری»، نشریة پژوهش‌های فلسفی دانشگاه تبریز، سال پنجم، شمارة 8، صص 93-129.
زالی، نادر، علی­لو، مهدی و سیدرضا آزاده، 1393، «تحلیلی بر توان جمعیت‌پذیری کلان‌شهر تبریز با تأکید بر الگوهای نوین توسعة شهری»، فصلنامة علمی-پژوهشی پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، دورة پنجم، شمارة 19، صص 73-90.
عظیمی، نورالدین، 1385، «تغییرات ساختار در شهر تبریز»، فضای جغرافیایی، سال اول، شمارة 4، صص 1-23.
محمدزاده، رحمت، 1384، مدرنیته و شهرسازی؛ مورد مطالعه: بافت قدیم شهر تبریز، رسالة دکتری تخصصی گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه تبریز.
هاروی، دیوید، 1392، شهریشدن سرمایه: چرخة دوم انباشت سرمایه در تولید محیط مصنوع، ترجمة عارف اقوامی مقدم، نشر دات، تهران.
Marx, K., 2006, Capital: A Critique of Political Economy, Penguin UK; 2004 Feb 5.
Nicel Yilmaz, S., 2006, ‘Commodification’ of Cities: Promoting Izmir (Turkiye), As a World City, 42 nd Isocarp Congress.
Piketty, T., 2018, Capital in the 21st Century, In Inequality in the 21st Century, Routledge, PP. 43-48.
Heidegger, M., 1996, Being and Time: A Translation of Sein Und Zeit, SUNY Press.
Harvey, D., 2016, The Ways of the World, Profile Books.
Harvey, D., 2018, The Limits to Capital, Verso Books.
 Harvey, D., 2016, The Ways of the World, Profile Books.
 Harvey, D., 1990, Between Space and Time: Reflections on the Geographical Imagination1, Annals of the Association of American Geographers, Vol. 80, No. 3, PP. 418-34.
Lobao, L. M., Hooks, G., and Tickamyer, A. R., 2007, Editors, The Sociology of Spatial Inequality, SUNY Press.
Lefebvre, H., 1991, The Production of Space, Translated by Donald Nicholson-Smith.
Lefebvre, H., 2004, Rhythmanalysis: Space, Time and Everyday Life, A and C Black.
Hossein Zadeh Delir, K., Ghorbani, R., Shokri Firoozhahah, P., 2009, Quality Analysis and Evaluation of Urban Sustainability Measures in Tabriz City, Urban and Regional Studies and Researches, Vol. 1, No. 2, PP. 1-18. (In Persian)
Chalabi, M., 2007, Social Analysis in Action Space, Ney, Tehran. (In Persian)
Sedighi, S., 2016, The Commodification of Geographic Space in the Capitalist System, The Sixth Iranian-Islamic Progress Conference, Tehran. (In Persian)
 Sedighi, S., 2013, Municipalization of Capital: The Second Cycle of Capital Accumulation in the Production of Artificial Artifacts, The Translation of the Aghavi Moghadam, Aref, DAT Publishing, Tehran. (In Persian)
Sedighi, S., 2016, Comparative Comparison of the Concept of Space Time in the Islamic System and Capitalism, The First National-Student Congress on the Operation of Islamic Economics in the Bed of Iran, Imam Sadiq University, Tehran. (In Persian)
Safiyan, M. j. et al., 2011, Phenomenological Study Hermeneutics Comparison of Architectural Location, Philosophical Research Journal of Tabriz University, Vol. 5, No. 8. PP. 93-129. (In Persian)
Taban, M., Pour Jafar, M. R., and Pourmand, H. A., 2011, Identity and Location; Phenomenological Approach, City Identity, Vol. 6, No. 10, PP. 79-90. (In Persian)
Zali, N., Alilu, M., and Azadeh, R., 2014, An Analysis on the Capacity of Tabriz Metropolis Capacity with Emphasis on Modern Patterns of Urban Development, Quarterly Journal of Urban Planning and Research, Vol. 5, No. 19, PP. 73-90. (In Persian)
Sonders, P., 2013, Social Theory and Urban Issues, Translation by Mahmoud Sharipour, Tisa Publishing, Tehran. (In Persian)
Shafiee Sabet, N., and Sedighi, S., 2016, Explaining the Quality of Localization of the Place in the Capitalist System, Transformation Studies in the Humanities, Vol. 4, No. 6, PP. 34-60. (In Persian)
Sharepour, M., 2016, Right to City and Urban Public Spaces, Quarterly Specialist Research Center for Cultural Heritage and Tourism, Vol. 1, No. 2, PP. 52-68. (In Persian)
Azimi, N., 2006, Structural Changes in Tabriz City, Geographical Space, Vol. 1, No. 4, PP. 1-23. (In Persian)
Mohammadzadeh, M., 2005, Modernity and Urbanism: An Analysis of the Old Texture of Tabriz City, PhD., Specialized in Geography and Urban Planning, Tabriz University. (In Persian)