ارزیابی عوامل مؤثر در تعیین ظرفیت تراکم ساختمانی محدوده‌های تاریخی (مطالعۀ موردی: شهر ارومیه)

نوع مقاله : پژوهشی - کاربردی

نویسندگان

1 استادیار گروه شهرسازی، دانشگاه ارومیه

2 کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری، ارومیه

چکیده

در طرح‌های توسعة شهری نگرش موزه‌ای برخی برنامه‌ریزان و طراحان به محدوده‌های تاریخی سبب شده است تا با حکم محدودیت ارتفاع و حفظ کالبد فرسودة موجود، امکان افزایش تراکم ساختمانی و به‌دنبال آن صرفة اقتصادی نوسازی برای مالکان و ساکنان از بین برود و احیای محدوده‌های تاریخی به تأخیر بیفتد؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر تبیین ظرفیت بارگذاری تراکم ساختمانی در محدوده‌های تاریخی با توجه به شاخص‌های مؤثر در تعیین تراکم است. پژوهش حاضر کاربردی و توصیفی-تحلیلی است. پس از مطالعة منابع مرتبط، 10 شاخص براساس موجودبودن اطلاعات برای شهر ارومیه انتخاب و اهمیت شاخص‌ها نیز با توجه به روش AHP محاسبه شد. برای استانداردسازی شاخص‌ها، روش بولین و توابع فازی کاربرد داشت؛ به‌طوری‌که رابطة هرکدام از شاخص‌ها را با هدف پژوهش مدنظر قرار می‌دهد. براساس نتایج ترکیب شاخص‌های وزن‌دار، 9 درصد محدودة تاریخی از نظر ظرفیت بارگذاری تراکم ساختمانی در پهنة ظرفیت تراکم خیلی کم، 8 درصد در پهنة ظرفیت تراکم کم، 18 درصد در پهنة تراکم متوسط، 60 درصد در پهنة تراکم ساختمانی زیاد و 5 درصد در پهنة تراکم ساختمانی خیلی زیاد قرار دارد؛ بنابراین با درنظرگرفتن شاخص‌های مؤثر در تعیین تراکم و ظرفیت‌های محدودة تاریخی شهر ارومیه می‌توان اذعان داشت که محدودة مذکور توان افزایش تراکم ساختمانی را براساس ظرفیت‌ها و حریم آثار تاریخی دارد. در انتها نیز پیشنهاد‌هایی برای پاسخگویی به پرسش پژوهش به‌صورت زیر بیان شده است:
- توجه هم‌زمان به شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، فرهنگی، جمعیتی و اقلیمی برای شناخت ظرفیت‌های محدوده‌های تاریخی برای بارگذاری تراکم ساختمانی؛
- تأکید توأمان بر رویکردهای حفاظت و توسعه برای احیای محدوده‌های تاریخی.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Assessment of the Effective Factors to Determine the Capacity of Building Density in Historical Areas (Case Study: Urmia City)

نویسندگان [English]

  • Asghar Abedini 1
  • Reza Karimi 2
1 Assistant Professor of Urban Planning, University of Urmia, Iran
2 MA in Geography and Urban Planning, Urmia, Iran
چکیده [English]

Introduction
To determine optimal building density, we have to consider the capacities of city and effective indicators. The suitable density is a balance between population, building density and capacity of the city. Several factors are required to determine the density in urban areas. This is affected by natural or physical factors and economic, social and cultural, environmental, technological and national policies of urbanization.  Today, non- scientific views to determine the proposed building density of urmia city is purposed with geographical, economic, population, physical, transportation, facilities and environmental features. This causes unethical loading of building density especially in historical areas. It has created problems such as traffic, dominance of buildings, lack of facilities, ghosting and etc. This can also offer practical and scientific methods as a viable solution for solving this problem. In any case, solution of this challenge is comprehensive and require multi-dimensional look to determine the building density in the historical area. In other words, optimal building density can show the physical identity of historical areas of Urmia city. To determine the density, it depends on privacy of historical monuments and capacity of historical areas effective indicators in the determination of density. The purpose of this study is the modeling of building density in historical areas of Urmia city on the basis of its capacity.
Methodology
This is an applied research with a descriptive-analytical methodology. Collection of information is conducted through library and field studies. After studying related references with building density, effective indicators are applied to determine building density for the historical areas of Urmia city. We have selected 10 indicators from different effective factors on building density to analyze the data. These indicators are population density, road width, plot area, number of floors, building density, the average price of land, existence of green space, existence of arid lands, existence of sewage facilities and privacy monuments. These effective indicators in determining building density have different importance factor, so in this research it has been used from elite opinions in order to determine the weight (importance factor) of indicators via AHP in Expert Choice.  The compatibility of the pairwise comparison is 0.08 and  acceptable for further analysis. In order to perform spatial analysis, the information layers have been digitized and editted in GIS and converted into Raster in Idrisi Selva and Global Mapper. Standardization of indicators has been conducted via Boolean method and Fuzzy functions according to the relation of each indicator with the goal of research. In next step, indicators have been combinedfor measuring the capacity of building density in Urmia city. 
Results and discussion
According to the results of AHP method, the maximum weight of 0.320 is related to privacy of historical monuments indicator and the minimum weight of 0.033 to the existence of arid lands. After extracting the weight of indicators, of information layers has prepared in GIS for standardization of layers. The obtained results from combination of the 10 indicators  show that 9% of historical areas in terms of the capacity of building density have low capacity of density, 18% have middle capacity of density, and others have high capacity of density. Application of these scientific methods can help urban experts and managements to offer ideal density model for loading of building density in the historical areas. The ideal density model is a model  to adjust densities in different aspects including image of city, balance in urban services, order in traffic and etc.
Conclusion
Creation of new buildings with an optimal building density with maintaining physical identity of historical areas depend on the respect for the privacy of the historical monuments, the capacity of historical areas and  effective indicators. Measuring the capacity is a fundamental principal in dealing with urban issues used in determining ideal density. . Therefore, given the effective indicators in determining density and measuring the capacity of historical areas in Urmia city, it can be acknowledged that the areas have the capability for increasing density based on capacities and privacy of historical monuments.

کلیدواژه‌ها [English]

  • building density
  • Capacity
  • historical area
  • Urmia

مراجع

احمدی، حسن و محمدرضا شیخ‌کاظم، 1385، نقش برنامه‌ریزی تراکم‌های ساختمانی در کاهش آسیب‌های ناشی از زلزله، دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت بحران در حوادث غیرمترقبة طبیعی، تهران، صص 1-11.
ادب‌خواه، مصطفی، پورجعفر، محمدرضا و علی‌اکبر تقوائی، 1382، «بررسی وضعیت تراکم ساختمانی و ارائة مدل پیشنهادی تعیین F.A.R با توجه به شبکة معابر (مورد مطالعه: محلة الهیه تهران)»، نشریة هنرهای زیبا، شمارة 13، صص 16-31.
پرتوی، پروین و سالار پژمان‌فر، 1390، «مدل تحلیل تراکم ساختمانی پایدار، مورد پژوهی: منطقة یک شهر ارومیه (محدودة خیابان دانشکده)»، نامة معماری و شهرسازی، سال 5، شمارة 10، صص 47-68.
تیموری، محمود، 1389، منظر شهری و دغدغة افزایش ارتفاع و تراکم ساختمانی در بافت‌های تاریخی، همایش ملی منظر شهری، تهران، صص 1-6.
تقوایی، علی‌اکبر و هادی رضایی‌راد، 1391، «مدیریت توسعة عمودی شهر با استفاده از مدل پتانسیل‌سنجی بارگذاری تراکم ساختمانی به روش OWA در GIS»، فصلنامة مطالعات مدیریت شهری، سال 4، شمارة 9، صص 1-13.
حسینی، محمدحسین و همکاران، 1392، «ارائة روشی برای تعیین حداکثر تراکم ساختمانی در مقیاس قطعات مسکونی»، فصلنامة مطالعات مدیریت شهری، سال 4، شمارة 31، صص 27-40.
راهنمای نرم‌افزار ایدریسی (HELP).
رضایی، محمدرضا، حسینی، سیدمصطفی و هادی حکیمی، 1391، «برنامه‌ریزی راهبردی مدیریت بحران در بافت تاریخی شهر یزد با استفاده از مدل SWOT»، مدیریت بحران، سال 1، شمارة 1، صص 35-44.
سرخیلی، الناز، رفیعیان، مجتبی و محمدرضا بمانیان، 1391، «بررسی انگیزه‌های تخلف احداث بنای مازاد بر تراکم ساختمانی در شهر تهران»، مدیریت شهری، سال 10، شمارة 30، 145-162.
سرور، هوشنگ، مبارکی، امید و صدیقه امیری، 1389، «بررسی تأثیرات افزایش تراکم ساختمانی بر شبکة حمل‌ونقل بافت قدیم شهر تبریز»،فصلنامة مطالعات مدیریت شهری، سال 2، شمارة 4، صص 115-143.
شعله، مهسا، 1387، «تبیین مفهوم تراکم به‌عنوان ابزار شهرسازی در طرح‌های مسکن»، فصلنامة مطالعات مدیریت شهری، سال 6، شمارة 21، صص 35-44.
ضابط‌محبوب، حمیدرضا، 1390، ارزیابی اصول و معیارهای توزیع تراکم شهری در ایران و ارائة مدل توزیع در تراکم در سطح شهر (نمونة موردی شهر رشت)، دانشگاه بین‌المللی امام‌خمینی (ره)، قزوین.
طاهرخانی، حبیب‌اله و محمدمهدی متوسلی، 1385، «مدیریت بافت تاریخی شهرهای ایران (چالش‌ها و راهبردها)»، مدیریت شهری، سال 5، شمارة 18، صص 96-107.
عزیزی، محمدمهدی، 1388، تراکم در شهرسازی، چاپ چهارم، دانشگاه تهران.
فتحی، سمیه، علی‌الحسابی، مهران و مصطفی بهزادفر، 1396، «ضرورت‌های توجه شهرسازان جهت ایجاد انسجام کالبدی-اجتماعی در محلات بلندمرتبه؛ با تأملی بر توسعة منطقة 22 شهرداری تهران به‌عنوان یک منطقه پیراشهر»، مدیریت شهری، سال 16، شمارة 47، صص 219- 254.
کریمی، اسدالله، دلاور، محمودرضا و محمود محمدی، 1388، «مدل تعیین تراکم مطلوب شهری با استفاده از سیستم‌های اطلاعات زمینی (LIS) (مورد مطالعه: اصفهان-خمینی‌شهر)»، نشریة هنرهای زیبا، سال 1، شمارة 37، صص 17-26.
مالچفسکی، یاچک، 1392، سامانة اطلاعات جغرافیایی و تحلیل تصمیم چندمعیاری، ترجمة اکبر پرهیزگار و عطا غفاری گیلانده، چاپ سوم، انتشارات سمت، تهران.
محمدی، جمال، مبارکی، امید و حمید صابری، 1389، ارزیابی عناصر مؤثر در تعیین تراکم شهر از نظر زیست‌محیطی، مطالعة موردی: کلان‌شهر اصفهان، چهارمین کنگرة بین‌المللی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان، صص 1-13.
مهندسان مشاور طرح و آمایش، 1397، مطالعات طرح تفصیلی شهر ارومیه.
مهندسان مشاور آرمان‌شهر، 1385، مطالعات راهبردی بافت‌های فرسودة شهر ارومیه.
نثاری، رضا، منتظری، رسول و نعمت حسین‌زاده، 1394، «راهبردهای تأمین منابع مالی پایدار شهرداری تهران در برنامة پنج‌ساله، با تأکید بر سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی»، فصلنامة اقتصاد و مدیریت شهری، سال 3، شمارة 11، صص 99-116.
Chan, Y. S., and Liu, M. M., 2018, Effects of Neighborhood Building Density, Height, Greenspace, and Cleanliness on Indoor Environment and Health of Building Occupants, Building and Environment, Vol. 145, PP. 213-222.
Joshi, K., and Kono, T., 2009, Optimization of Floor Area Ratio Regulation in a Growing City, Regional Sciences and Urban Economics, Japan, Tohoku University, NO. 39, PP. 502-511.
Mirzaee, S. et al., 2018, Neighborhood-Scale Sky View Factor Variations with Building Density and Height: A Simulation Approach and Case Study of Boston, Urban Climate, Vol. 26, PP. 95-108.
Oh, K. et al., 2005, Determining Development Density Using the Urban Carrying- Capacity Assessment System, Landscape and Urban Planning, No. 73, PP. 1–15.
Pan, X. Z. et al., 2008, Analyzing the Variation of Building Density Using High Spatial Resolution Satellite Images: the Example of Shanghai City, Sensors, Vol. 8, No. 4, PP. 2541–2550.
UNDP, 2007, Capacity Assessment Methodology, Capacity Development Group, Bureau for Development Policy.
Wu, Q. et al., 2011, Urban Building Density Detection Using High Resolution SAR Imagery, Joint Urban Remote Sensing Event, Munich_ Germany, PP. 45- 48.
Wang, H., Sh,i S., and Rao X., 2013, A Study of Urban Density in Shenzhen, the Relationship between Street Morphology, Building Density and Land use, Proceedings of the Ninth International Space Syntax Symposium, Seoul.
Ahmadi, H., and Sheikh Kazem, M. R., 2006, The Role of Building Density Planning in Reducing the Damage Caused by the Earthquake, The Second International Conference on Crisis Management in Natural Disasters, Tehran, PP. 1-11. (In Persian)
Adabkhah, M., Poorjafar, M. R., and Taghvaei, A. A., 2003, Surveyingthe Status of Building Density and the Proposed Model Determined F.A.R According to the Road Network (Case Study: Neighborhood of Elahieh in Tehran), Journal of Fine Arts, Vol. 13, PP. 16-31. (In Persian)
Partovi, P., and Pezhmanfar, S., 2011, Sustainable Building Density Analysis Model (Case Study: The City of Urmia (Range of Daneshkadeh Street), Letter of Architecture and Urbanism, Vol. 5, No. 10, PP. 47-68. (In Persian)
Teymoori, M., 2010, Urban Landscape and Concern of Building Density Increasing in Historical Context, National Conference on Urban Landscape, Tehran, PP. 1-6. (In Persian)
Taghvaie, A. A., and Rezayi Rad, H., 2012, Management of Vertical Development Via Model Potentiometric Load Building Density Model by Using OWA in GIS, Studies of Urban Management, Vol. 4, No. 9, PP. 1-13. (In Persian)
Hoseini, M. H. et al., 2013, Offer a Way to Determine the Maximum Building Density Residential in Scale of Residential Parts, Studies of Urban Management, Vol. 4, No. 31, PP. 27-40.
Help of Idrisi Software. (In Persian)
Rezayi, M. R., Hoseini, M., and Hakimi, H., 2012, Strategic Planning of Crisis Management in the Historical Context of Yazd City Via SWOT Model, Crisis Management, 1, No. 1, PP. 35-44. (In Persian)
Sorkhili, E., Rafieyan, M., and Bemanian, M. R., 2012, Surveying the Abuse Motivations of Additional Building Density Construction in Tehran, Urban Management, Vol. 10, No. 30, PP. 145-162. (In Persian)
Sarvar, H., Mobaraki, O., and Amiri, S., 2010, Surveying the Effect of Increasing Building Density on the Transport Network of Historical Context of Tabriz City, Vol. 2, No. 4, PP. 115-143. (In Persian)
Sholeh, M., 2008, Explaining the Concept of Density as a Urbanism Tool in Housing Schemes, Studies of Urban Management, Vol. 6, No. 21, PP. 35-44. (In Persian)
Zabet Mahboob, H. R., 2011, Evaluation the Principles and Criteria of Urban Density Distribution in Iran and Presenting the Distribution Model in Density (Case Study of Rasht City), International Imam Khomeini University, Qazvin. (In Persian)
Taherkhani, H., and Motavaseli, M. M., 2006, Management of the Historicl Context of Iran Cities (Challenges and Strategies), Urban Management, Vol. 5, No. 18, PP. 96-107. (In Persian)
Azizi, M. M., 2009, Density in Urbanism, Tehran University, 4 Th Editions. (In Persian)
Fathi, S., Alalhesabi, M., and Behzadfar, M., 2017, Given the Need for Planners to Create Physical Integrity - in Areas of High Social, Reflecting the Development of the Region as an Area Around the Cities of Tehran Municipality 22, Urban Management, Vol. 15, No. 47, PP. 219-254. (In Persian)
Karimi, A., Delavar, M. R., and Mohammadi, M., 2009, Determine the Optimal Urban Density Model Via Using the Land Information System (LIS) (Case Study: Esfahan- Khomeinishar), Journal of Fine Arts, Vol.1, No. 37, PP. 17-26. (In Persian)
Malchefski, Y., 2013, GIS and Multi-Criteria Decision Analysis, Translation by Parhizghar and Ghafari, 3th Edition, Samt Press. (In Persian)
Mohammadi, J., Mobaraki, O., and Saberi, H., 2010, Evaluation the Effective Elements in Determining the Urban Density from Environmental Opinion Case study: Isfahan Metropolis, Fourth International Congress on Islamic World Geographers, Zahedan, PP. 1-13. (In Persian)
Logistics and Design Consulting Engineers, 2018, Detailed Studies of Urmia City. (In Persian)
Armanshahr Consulting Engineers, 2006, Strategic Studies of the Worn Out Textures of Urmia City. (In Persian)
Nesari, R., Montazeri, R., and Hoseinzadeh, N., 2015, Sustainable Financial Resource Supply Strategy in Tehran Municipality in the Five-Year Plan, with Emphasizing on Communications Policy of Resistance Economics, Quarterly Journal of Economics and Urban Management, Vol. 3, No. 11, PP. 99-116. (In Persian)
پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری
دوره 6، شماره 4
دی 1397
صفحه 809-826

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار