تبیین عوامل مؤثر کالبدی بر میزان زیست‌پذیری مناطق شهری (مطالعۀ موردی: مناطق شهر اصفهان)

نوع مقاله : پژوهشی - کاربردی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

2 استادیار گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

3 دانشیار گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

چکیده

امروزه رویکردها و مفاهیم گوناگونی برای رفع مشکل شهرها مطرح ‌شده است که زیست‌پذیری یکی از مفاهیم مرتبط با برنامه‌ریزی شهری به‌شمار می‌آید. این مقوله به درجة تأمین ملزومات جامعه بر مبنای نیازها و ظرفیت‌های افراد آن جامعه اشاره دارد. در این پژوهش، به تأثیر ویژگی‌های کالبدی بر سایر ابعاد زیست‌پذیری (اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی) پرداخته‌ شده است. سه منطقه از میان پانزده منطقة شهری مدنظر قرار گرفته‌اند که شامل مناطق 1، 5 و 8 شهرداری اصفهان هستند. هدف پژوهش کاربردی و توصیفی-تحلیلی حاضر، شناخت وضعیت زیست‌پذیری اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی، بررسی کیفیت مسکن در این مناطق و میزان اثرگذاری شاخص‌های کالبدی بر زیست‌پذیری است تا بتوان علاوه‌بر رفع نیازهای فیزیکی شهروندان، حس رضایت عمومی آن‌ها را تاحدی برآورده کرد. روش گردآوری داده‌ها میدانی و با استفاده از پرسشنامه است. حجم نمونه نیز به‌کمک فرمول کوکران 384 نفر به‌دست آمده است. برای تبیین عوامل مؤثر کالبدی بر زیست‌پذیری از مدل معادلات ساختاری استفاده ‌شد تا ارتباط میان متغیرها درک شود. یافته‌ها بیان‌کنندة این است که شاخص کالبدی بر زیست‌پذیری اقتصادی تأثیرگذار است و رابطه­ای معنادار با هم دارند. میزان بتا نیز 62/0 است. همچنین شاخص کالبدی بر زیست‌محیطی اثر دارد و رابطه­ای معنادار با بتای 32/0 دارد، اما این شاخص بر زیست‌پذیری اجتماعی، هویت و مسکن نقش مؤثری ندارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining the Effective Factors on Livability of Urban Areas of Isfahan

نویسندگان [English]

  • Reyhaneh Mohrekesh 1
  • Hamid Saberi 2
  • Mahdi Momeni 3
  • Mehri Azani 2
1 PhD Candidate in Geography and Urban Planning, Islamic Azad University, Najafabad Branch, Najafabad, Iran
2 Assistant Professor of Geography and Urban Planning, Islamic Azad University, Najafabad Branch, Najafabad, Iran
3 Associate Professor of Geography and Urban Planning, Islamic Azad University, Najafabad Branch, Najafabad, Iran
چکیده [English]

Introduction   
Different approaches and concepts have been proposed to solve the problem of cities. The livability is one of the concepts discussed in connection with urban planning. Livability refers to the degree to which the needs of a society are met, based on the needs and capacities of the people of that society. A livable city is not just about meeting physical needs. The main goal of a livable city is to increase the general level of citizens' satisfaction with the city. Given the position of Isfahan as the third-largest city in Iran and the arrival of domestic and foreign tourists, attention to urban livability is an inevitable necessity about the metropolis of Isfahan. 
Methodology
The current approach to the present study is based on the applied purpose and based on descriptive-analytical nature. Data have been gathered using a questionnaire. The sample size has been determined 384 people by the Cochran formula. The 5-level Likert spectrum technique was used to explain the effective factors on the livability. The model of structural equations was used to understand the relationship between variables and to fit the overall model, the chi-square, GFI, and AGFI indices, and the remaining root means square (which is one of the most important indicators). SPSS software was used to analyze the data. In this study, the relationship between the independent variable (physical livability index) and dependent variable (economic, social, environmental and social indicators) has been investigated. The physical characteristics of the 15 areas of the city of Isfahan have been considered so that from the regions, 3 regions and from each region 2 neighborhoods were examined and approximately 65 questionnaires were filled in each study area. The selection of these areas has been made according to the division of the city into three parts of north, center, and south. From the northern regions of the 8th district, we used a new planned symbol. In the central areas of the region, the region was selected with the symbol of developmental stimulus.  Among the southern parts of the region, 5 districts were considered by different people of different ethnic groups. The purpose of this study was to identify the social, economic and environmental livability and investigate housing quality in these areas. In the final step, we want to satisfy the general satisfaction of citizens in addition to meeting the their physical needs.
Results and discussion  
Physical features have reduced the livability, both in terms of security and in terms of participation, dialogue and neighborhood collaboration. Economic livability has had a significant impact on social livability. Physical livability affects access to infrastructures and educational facilities, the quality of sidewalks, the performance of public transportation, and access to communal spaces for leisure time, in particular, its environmental impact. It can be said that there is a significant relationship between the physical index and environmental index. Among the four variables, physical, social, economic, and housing, only two physical and economic indicators have an impact on environmental livability. The status of environmental indicators is weak. Finally, the results indicate that among the five main indicators, social and environmental livability leads to dependence, sustainability, and identity and sense of belonging to the neighborhood. Other indicators do not play an effective role in creating identity and feeling of belonging to the neighborhood. In other words, the economic and physical condition among people has lost much of its importance. Social affairs have led to the integration of residents, the identity and sense of belonging to the neighborhood as function of cultural and social factors, such as ethnicity, race, and religion.   
Conclusion  
The results show that the physical indices have a significant impact on economic viability. It is significantly related and the physical index affects environmental impacts with a meaningful relationship with beta (0.32). However, this index has an effective role on social, identity and housing.   

کلیدواژه‌ها [English]

  • livability
  • Physical index
  • identity of sense of belonging
  • Urban neighborhoods
  • Isfahan City
ایران‌دوست، کیومرث، عیسی‌لو، علی‌اصغر و بهزاد شاه‌مرادی، 1394، «شاخص زیست‌پذیری در محیط‌های شهری (مطالعة موردی: بخش مرکزی شهر مقدس قم)»، فصلنامة اقتصاد و مدیریت شهری، سال چهارم شمارة 13، صص 101-118.
پهلوان‌شریف، سعید و حمید شریف‌نیا، 1397 مدل‌سازی معادلات ساختاری با Amos، چاپ اول، آرتین طب، تهران.
تقوایی، مسعود و حسین کیومرثی، 1391، کاربرد تکنیک‌ها و مدل‌های برنامه‌ریزی و مدیریت توریسم، انتشارات معظمی، اصفهان.
حیدری، محمدتقی، 1395، تحلیل زیست‌پذیری بافت‌های فرسوده شهری (مطالعة موردی: بافت فرسودة بخش مرکزی شهر زنجان)، رسالة دکتری، دانشگاه خوارزمی تهران.
خزاعی نژاد،فروغ، 1394، تحلیل زیست‌پذیری در بخش مرکزی شهر تهران؛ مورد پژوهش محله‌های منطقة 12، رسالة دکتری دانشکدة علوم جغرافیایی دانشگاه خوارزمی تهران به راهنمایی دکتر سیمین تولایی و محمد سلیمانی مهرنجانی .
داداش‌پور، هاشم، عزیزی، داوود و پیمان اصغرزاده، ۱۳۹۵، «سنجش ظرفیت زیست‌پذیری محله‌های شهری در کلان‌شهر تهران؛ موارد مطالعاتی: محله‌های هرندی، تختی و کوثر»، دوفصلنامة جغرافیا و توسعة فضای شهری، سال دوم، شمارة 3، صص 53-68.
رضوانی، محمدرضا، خراسانی، محمدامین و محمد مولایی قلیچی، 1394، «تحلیل تأثیر متغیرهای فردی بر ادراک از زیست‌پذیری در روستاهای پیرامون شهر»، جغرافیا و توسعة ناحیه‌ای، سال سیزدهم، شمارة 25، صص 159-182.
زیاری، کرامت‌اله، مشکینی، ابوالفضل و علیرضا انبارلو، 1396، «تحلیل فضایی شهر با تأکید بر رویکرد زیست‌پذیری (مطالعة موردی: بافت فرسودة شهر زنجان)»، پژوهش‌های نوین علوم جغرافیایی، معماری و شهرسازی، شمارة 10، صص 265-287.
سجاسی قیداری، حمدالله، صادقلو، طاهره و حمیده محمودی، 1398، «رتبه‌بندی روستاها براساس شاخص‌های زیست‌پذیری (مطالعة موردی: دهستان نظام‌آباد شهرستان آزادشهر)»، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دورة پنجاه‌و‌یک، شمارة 1، صص 129-144.
علی‌بابایی، یحیی، 1391، جزوة آموزش نرم‌افزار آماری آموس(AMOS) به زبان ساده، مدرس درس روش‌های پژوهش پیشرفته (کمی)، دورة دکتری، ص 51.
قاسمی، وحید، 1389، مدل‌سازی معادلات ساختاری در پژوهش‌های اجتماعی با کاربرد Amos Graphic، چاپ اول، نشر جامعه‌شناسان، تهران.
قاسم‌پور، آرش و علیرضا امجدی ملایی، 1396، زیستپذیری فضاهای شهری، چاپ اول، نشر سخنوران، تهران.
قنبری، محمد، اجزاشکوهی، محمد، رهنما، محمدرحیم و امیدعلی خوارزمی، 1397، «زیست‌پذیری کلان‌شهر مشهد براساس شاخص سلامت»، مجلة علمی دانشگاه علوم‌پزشکی گرگان، دورة بیستم، شمارة 4، صص 97-107.
کلانتری، خلیل، 1385، پردازش و تحلیل داده‌ها در تحقیقات اجتماعی-اقتصادی، چاپ دوم، نشر شریف، تهران.
مؤمنی، منصور و علی فعال‌قیومی، 1386، تحلیل داده‌های آماری با استفاده از SPSS ، نشر کتاب نو، تهران.
 Cho, S. N., and Hwang, E. J., 2016, A Study on Gender Differences of the Conditions in a Livable City, Korean Journal of Sociology, Vol. 50, No. 2, PP. 231-259.
Dongsheng, Z., 2018, Assessment and Determinants of Satisfaction with Urban Livability in China, Key Laboratory of Regional Sustainable Development Modeling, Institute of Geographic Sciences and Natural Resources Research, Chinese Academy of Sciences, Beijing 100101, China, University of Chinese Academy of Sciences, Beijing 100049, China, Cities, No. 79, PP. 92-101.
Del Mar Martínez-Bravo, M., Martínez-del-Río, J., & Antolín-López, R. 2019. Trade-offs among urban sustainability, pollution and livability in European cities. Journal of Cleaner Production, Vol. 224, PP. 651-660.
Erickson, J., 2016, Livability and Creativity: Civic Innovations at the Intersection of Arts, Culture, and Planning, Urban and Environmental Policy and Planning, Tufts University, Advisor: Barbara Parmenter, Phd, Reader: Jonathan Witten, Esq.
Hu, L., Bentler, P. M., and Kano, Y., 1992, Can Test Statistics in Covariance Structure Analysis Be Trusted? Psychological Bulletin, No. 112, PP. 351-362
Kostas, M., 2017, Is Compact City Livable? The Impact of Compact Versus Sprawled Neighbourhoods on Neighbourhood Satisfaction, Urban Studies, First Published.
Kozaryn Adam Okulicz, V., Rubia, R., 2018, Livability and Subjective Well Being Across European Cities, Applied Research in Quality of Life, First Online, PP. 1–24, https://doi.org/10.1007/s11482-017-9587-7.
Lennard, S. H. C., and Lennard, H. L., 1987, Livable Cities: People and Places: Social and Desingn Principles for the Future of the City California, USA: Godolier Press, P. 166.
Saitluanga, B. L., 2014, Spatial Pattern of Urban Livability in Himalayan Region: A Case of Aizawl City, India, Social Indicators Research, Vol. 117, No. 2, PP. 541-559.
Shabanzadeh Namini, R., Loda, M., Meshkini, A., & Roknedineftekhari, A. 2019. Comparative evaluation of livability indicators of the metropolitan Tehran’s districts. International Journal of Urban Sustainable Development, Vol. 11.No1. PP. 48-67.
Veenhoven, R., and Ehrhardt, J., 1995, The Cross National Pattern of Happiness: Test of Predictions Implied in Three Theories of Happiness, Social Indicators Research, Vol. 34, No. 1, PP. 33 68.
Woodward, S., 2013, Material Culture. Oxford, UK: Oxford Bibliographies in Anthropology, Doi:10.1093/Obo/9780199766567-0085.
Yan, H, H., XunGang, Z. H., 2012, AHP Base D Evaluatio N System Model of Livable Cities,, Interdiscplinary Journa L of Contemporary Research in Business, Vol. 3, No. 12, PP. 34-40.
Irandost, K., IsaLo, A., and Shah Moradi, B., 2015, Livability Index in the Urban Environment (Case Study: The Central Holy City of Qom), Quarterly Journal of Urban Economics and Management, Vol. 4, No. 13, PP. 101-118. (In Persian)
Khazaei Nejad, F., 2015, Residue Analysis in the Central Part of Tehran, In the Area of 12 Neighborhoods, Faculty of Geographical Sciences, Kharazmi University, Tehran, Doctoral Dissertation on the Guidance of Dr. Simin Tullayi and Mohammad Soleimani (In Persian)
Pahlavan Sharif, S., and Sharif Nia, H., 2018, Structural Equation Modeling with Amos, First Edition, Artin Medicine, Tehran. (In Persian)
Taghvaie, M., and Kiumarsi, H., 2012, Application of Techniques and Models of Tourism Planning and ManagementMoazami Press, Isfahan. (In Persian)
Heydari, M. T., 2015, Analysis of the Livability of Urbanized Tissues (Case Study: Worn Tissue of the Central Section of Zanjan City), Ph.D., Kharazmi University of Tehran. (In Persian)
Dadashpour, H., Azizi, D., and Asgharzadeh, P., 2015, Measuring the Capacity of Urban Neighborhoods in Tehran Metropolis, Case Studies: Harandi Towns, Takhty and Koars, Geoscience and Development of Urban Space, Vol. 3, No. 2, PP. 53-68. (In Persian)
Rezvani, M., Khorasani, Mo., and Molaei Golichi, M., 2016, Analysis of the Effect of Individual Variables on Perceived Livability in Villages Around the City, Journal of Geography and Regional, Development, No. 25, PP. 159-182. (In Persian)
Zyari, K., Meshkini, A., and Anbarloo, A., 2017, Urban Spatial Analysis with Emphasis on Livability Approach (Case Study: Waste Texture in Zanjan City), Journal of New Research on Geosciences, Architecture and Urbanization, No. 10, PP. 265-287. (In Persian)
Sajasi Kheidari, H., Sadeghloo, T., and Mahmoudi, H., 2019, Ranking of Villages Based on Livability Indicators (Case Study: Nezam Abad Village, Azadshahr City), Human Geography Research, Vol. 50, No. 1, PP. 129-144. (In Persian)
Ali Babaei, Y., 2012, Amos Statistical Software Training Pamphlet (AMOS) In Simple Language, Teacher Lesson Study Methods Advanced (Quantitative) Phd. P. 51. (In Persian)
Ghasemi, V., 2010, Structural Equation Modeling in Social Research with the Application of Amos Graphic, First Edition, Sociologists,Tehran.(In Persian)
Ghasempour, A., and Amjadi Malaii, A., 2017, The Livability of Urban Spaces, First Time Edition, Publisher of Speakers, Tehran. (In Persian)
Ghanbari, M., Shokouhi, M., Rahnama, M., and Kharazmi, O.,2017, Mashhad Metropolis Resititubility Based on Health Index, Journal of Gorgan University of Medical Sciences, Vol. 20, No. 4, PP. 97-107. (In Persian)
Kalantari, Kh., 2006, Processing and Data Analysis in Socio-Economic Research, Second Edition, Sharif Printing, Tehran. (In Persian)
Momeni, M., and Qiyomi A., 2006, Analysis of Statistical Data Using SPSS, New Publishing House, Tehran. (In Persian)