تحلیل جغرافیایی موانع روان‌شناختی عدم استفاده از حمل‌ونقل عمومی در کلانشهر اهواز

نوع مقاله : پژوهشی - کاربردی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران

2 استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

 در عدم استفاده از حمل‌ونقل عمومی غیر از مسائل زیرساختی مانند فرسودگی ناوگان، کمبود ناوگان، مسائل اقتصادی، موانع اجتماعی-فرهنگی، مسائل زیست‌محیطی و ضعف‌های مدیریتی موانع روان‌شناختی نیز مؤثر هستند و این موانع (روان‌شناختی) حلقة گمشدة برنامه‌ریزی و مدیریت شهری است. شناخت عوامل روان‌شناختی افرادی که از حمل‌ونقل عمومی استفاده می‌کنند، می‌تواند پیامدهای مهمی برای سیاست‌های حمل‌ونقل، ترویج آن و مدیریت جابه‌جایی داشته باشد؛ از این‌رو هدف پژوهش حاضر تحلیل جغرافیایی موانع روان‌شناختی استفاده‌نکردن از حمل‌ونقل عمومی در کلان‌شهر اهواز است. پژوهش حاضر کاربردی- نظری و توصیفی- تحلیلی است. اطلاعات موردنیاز پژوهش، با مطالعات کتابخانه‌ای، پیمایشی و مصاحبه با مردم و کارشناسان گردآوری‌ شده و برای رتبه‌بندی موانع نیز از روش تصمیم‌گیری ARAS استفاده ‌شده است. همچنین پهنه‌بندی این موانع در سطح شهر اهواز به‌کمک مدل درون‌یابی کریجینگ و در محیط نرم‌افزار Arc GIS 10.3 استفاده ‌شده است. نتایج نشان می‌دهد موانع اضطراب‌آور، موانع کنترل تکانه، موانع شناختی و موانع شخصیتی در هریک از شیوه‌های حمل‌ونقل عمومی، مانند تاکسی، اتوبوس، پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری متفاوت هستند. بیشتر پهنه‌های شهر اهواز از نظر موانع اضطراب‌آور در عدم استفاده از حمل‌ونقل عمومی طیف زیادی دارد. هم‌پوشانی موانع شناختی نیز تأیید می‌کند از حیث وجود این موانع در عدم استفاده از حمل‌ونقل عمومی، بیشترین پهنه‌های شهر در طیف کم قرار می‌گیرد. بیشترین پهنه‌ها از نظر موانع شخصیتی عدم استفاده از حمل‌ونقل عمومی در طیف متوسط و از نظر موانع کنترل تکانه عدم استفاده از حمل‌ونقل عمومی در طیف خیلی زیاد است. درنهایت پس از هم‌پوشانی این چهار بعد روان‌شناختی مشخص شد موانع روان‌شناختی عدم استفاده از حمل‌ونقل عمومی در حد زیاد است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Geographical Analysis of Psychological Barriers to Not Using of Public Transport in Ahvaz Metropolis

نویسندگان [English]

  • Majid Goodarzi 1
  • Mohammad Ali Firoozi 2
  • Omid Saeidi 3
1 Assistant Professor of Geography and Urban Planning, Shahid Chamran University of Ahvaz
2 Professor of Geography and Urban Planning, Shahid Chamran University of Ahvaz
3 MA in Geography and Urban Planning, Shahid Chamran University of Ahvaz
چکیده [English]

Introduction  
Urban psychology seems to be a new subject, but findings shows that George Simmel published an essay, titled “the Metropolis and Mental Life” 100 years ago. He lectured it in Berlin in 1903, raising this question whether there is a relationship between their individual living environment and their mental state. Ten years later, the answer to this question led to the formation of a science called urban psychology. The history of this science can be summarized in a few sentences; Simmel put it this way 100 years ago, reminding us that urban design requires attention to human beings and their psychological needs and should not be limited to aesthetics alone. Therefore, no use of public transport apart from infrastructure issues such as fleet depletion, fleet shortages, economic issues, socio-cultural barriers, environmental issues and the management weaknesses of psychological barriers are also effective in preventing public transport use because psychological barriers are also one of the barriers to the development of public transport. Understanding citizens’ psychological factors via public transport can have important implications for urban transport policies as well as its promotion and management. The urban public transport system in all Iranian cities has also a number of psychological problems hindering not using. This issue varies in different cities due to the cultural, social and environmental diversity of Iranian cities and citizens’ psychological characteristics.
Methodology
The present study is applied-theoretical in terms of objectives and descriptive-analytical and survey in terms of research methods. The research data were collected from documentary, library, survey, and interviewing with people and urban planning experts. The research population consisted of citizens of eight districts of Ahvaz Metropolis. The questionnaires were distributed among 130 participants selected via stratified sampling technique according to the weight ratio of each district. In order to rank the psychological barriers in each of the different transport modes, the Expert Questionnaire was distributed among 15 psychologists in Ahvaz. The hypothesis testing method was based on the quantitative methods used for the first hypothesis via the paired T-test. Then, each of these barriers were ranked in different public transport modes of Ahvaz using ARAS decision making method to weight them. Moreover, the kriging interpolation method was employed for zoning these barriers in Ahvaz with ArcGIS software. After interpolating all the obstacles using the Reclassify tool, as a subset of Spatial Analyst Tools in the ArcToolbox the maps were prepared in a five-point spectrum (very low, low, medium, high and very high) and finally overlaid using the Weighted Sum function.
Results and discussion
In this paper, the psychological barriers to not using four public transport modes were measured and prioritized. This prioritization is significant because the relevant organizations are not capable of removing these barriers in one place and they need to be addressed in a cross-sectional method at different points of time, so they need to be prioritized. These barriers were then zoned across the city. The final zoning results showed that the psychological barriers to not using public transport in Zone 1 are very high because more than 85% of the area is in this range. Zone 2 has the least psychological barriers to not using public transportation because most of the area is in the low and very low range. Zone 3 also has the most psychological barriers to public transport use following Zone 1, as more than 90% of that is in the very high range and less than 5% is in the very low range. In addition, about 15% of Zone 4 is in the mid-range and other zones are in the high range. The analysis in Zone 5 also indicated that the medium, high, and low ranges can divide it into relatively equal parts. Overlapping psychological barriers to not using public transport in Zone 6 shows that the medium range is its lowest area, the difference is also seen in zone 7, because the high and medium range have the highest and the lowest area respectively. Make it up. Finally, Zone 8 is only in the medium range, with only three small zones comprising 10% of the total area, but 90% of it is in the high range.
Conclusion
This study proved that in not using public transport apart from infrastructure issues such as fleet burnout, fleet shortage, economic issues, socio-cultural barriers, environmental issues and management weaknesses, psychological barriers are also effective on not using public transport. Thus, psychological barriers are also one group of barriers to the public transport development, and these (psychological) barriers are the missing link of urban planning and management. These barriers also vary from place to place with respect to the natural environment, the human environment, and the psychological processes. This research is privileged compared with other studies in terms of accurate, scientific and comprehensive identification, ranking, zoning and their application in measuring psychological barriers to not using four public transport modes in the city. So far, little research has been conducted in this area. This study is one of the first steps taken in Iran and the first in Ahvaz. Establishing a department consisting of the Psychology and Urban Planning Team in municipalities to collect and measure the psychological barriers to not using public transport, establish a database to collect citizens' psychological information when using public transport, and train variable public transport in policymakers' training programs are the research recommended guidelines.

کلیدواژه‌ها [English]

  • geographical analysis
  • psychological Barriers
  • public transport
  • ARAS
  • Ahvaz Metropolis
ابراهیمی هژیر، معصومه و زهرا ابراهیمی هژیر، 1395، بررسی مفهوم سهل‌انگاری و نشانه‌های فرد سهل‌انگار، سومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در علوم انسانی، تهران.
اقبالی، همایون و حمیدرضا صارمی، 1395، «درآمدی بر روان‌شناسی محیط و کارکرد آن در معماری و طراحی شهری»، مطالعات جغرافیا، عمران و مدیریت شهری، دورة دوم، شمارة 4، صص 1-10.
امان‌پور، سعید و نادیا داری‌پور، 1396، برنامه‌ریزی حمل‌ونقل پایدار شهری با تأکید بر عملکرد ناوگان اتوبوس‌رانی در ایران، انتشارات نگارستان اندیشه، تهران.
امیرآبادی، فاطمه، 1394، چیستی روان‌شناسی حمل‌ونقل، خبرنامة تین‌نیوز، کد خبر، 62285 .
ایمان‌زاده، علی و ملیکا همراه‌زاده، 1396، «شناسایی عوامل تسهیلگر و بازدارندة کیفیت زندگی در زنان و مردان سالمند (پژوهش پدیدارشناسی)» مجلة سالمندان ایران، دورة دوازدهم، شمارة 4، صص 430-445.
پوراحمد، احمد، زیاری، کرامت‌الله، حاتمی‌نژاد، حسین و حسن رضایی‌نیا، 1397، «تحلیلی بر کنترل فضای عمومی در پارک‌های شهر تهران»، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، دورة ششم، شمارة 4، صص 643-679.
خدادادی، ناصر، قنبری‌خنگه، سعید، تلخ خالد موسوی، موسی و شمس‌الدین جی‌جو، 1392، «عوامل مرتبط با شروع اختلال استرس پس از تصادفات جاده‌ای»، مجلة پرستاری و مامایی، دورة بیست‌و‌چهارم، شمارة دوم صص 9-17.
داوود، بهزاد، 1395، نگرش‌ها و انتظارات ترافیکی مسافران در سیستم حمل‌ونقل شهری بندرعباس، مرکز علمی کاربردی بهزیستی و تأمین اجتماعی بندرعباس، کنگره ملی روان‌شناسی اجتماعی ایران، دورة 3.
ریاحی، محمد اسماعیل و طاهره لطفی خاچکی 1395، «تحلیل اجتماعی عوامل مؤثر بر میزان مورد مزاحمت خیابانی قرار گرفتن زنان و دختران (مطالعة موردی دانشجویان دختر دانشگاه مازندران)» پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، شمارة ۵، صص 69-88.
رئیسی، فیروزه، قاسم‌زاده، حبیب‌الله، میثمی، علی پاشا، فیروزی خجسته‌فر، ریحانه، مقدمی، نرگس و مریم سرایانی، 1395، «اختلال‌های عملکرد جنسی در مبتلایان به اختلال وسواس فکری- عملی»، مجلة دانشکدة پزشکی علوم‌پزشکی دانشگاه تهران، دورة هفتادوسه، شمارة 2، صص 101-109.
سرور، رحیمی و مهدی امینی، 1392، تحلیل و ارزیابی تأثیر اجتماعی فرهنگی ترافیک و حمل‌ونقل شهری، چاپ اول، انتشارات تیسا، تهران.
سلطانی، علی، 1395، برنامه‌ریزی کاربری زمین شهری، چاپ اول، انتشارات دانشگاه شیراز.
شاطریان، محسن، سهراب‌زاده مهران، امامعلی‌زاده، حسین و سید سعید حسینی‌زاده، 1396، «بحران هویت و انزوای اجتماعی در شهرهای جدید و رابطة آن با رضایت از محل سکونت (مطالعة موردی: شهر جدید پردیس)» نشریة پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال هشتم، شمارة 28، صص 111-114.
شهرداری اهواز، 1397، برنامة پنج‌سالة دوم توسعة کلان‌شهر اهواز در بازة زمانی 1397-1401، اهواز.
شهرداری اهواز، 1395، آمارنامة کلان‌شهر اهواز، معاونت برنامه‌ریزی و توسعة منابع انسانی.
صفاری‌نیا، مجید، 1393، مقدمه‌ای بر روان‌شناسی شهری، چاپ اول، جلد اول، انتشارات تیسا، تهران.
صفاری‌نیا، مجید، 1393، مقدمه‌ای بر روان‌شناسی شهری، چاپ اول، جلد دوم، انتشارات تیسا، تهران.
عسگری ندوشن، عباس و مرجان صباغچی، 1397، «ارزیابی نیازهای جوانان و اولویت‌های سیاسی مرتبط با آن در شهر یزد با به‌کارگیری الگوی اهمیت عملکرد»، مجلة جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست و نهم (شمارة پیاپی 70) شمارة 2، صص 39-64.
عماری، حسن، 1393، روان‌شناسی شهری و زندگی روزمره، چاپ اول، انتشارات تیسا، تهران.
غفاری، علی، خدایاری، علیرضا و سمانه عابدینی، 1396، «طراحی و پیاده‌سازی سیستم هوشمند تشخیص عدم تمرکز حواس راننده»، نشریة مهندسی مکانیک امیرکبیر، دورة پنجاهم، شمارة 5، صص 1144-1154.
مسعودنیا، ابراهیم، میرزائی، مسعود و حسن چنانی‌نسب، ،1395، «رابطة ادراک بیماری با بدنامی اجتماعی (استیگمات) ادراک‌شده در بیماران با علائم HIV»، مجلة دانشگاه علوم‌پزشکی جیرفت، شمارة ۲، صص 9-12.
مسعودنیا، ابراهیم، 1393، «بررسی رابطة بین هنجار تقابل اجتماعی و قانون‌گریزی استفاده‌کنندگان موتورسیکلت در شهر یزد»، جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست‌و‌پنجم، شمارة پیاپی (54)، صص 139-158.
میربها، بابک، عمرانی، حامد و زهرا جهان‌دیده، ۱۳۹۷، «بررسی تأثیر پارامترهای رفتاری (متغیرهای پنهان) در تخلفات رخ‌داده توسط عابران پیاده در تقاطع چراغ‌دار (نمونة موردی: شهر قزوین)»، فصلنامة مهندسی حمل‌ونقل، دورة نهم، شمارة 4، صص 693-739.
Amanpour, S., and Daripour, N., 2017, Sustainable Urban Transportation Planning with Emphasis on Bus Fleet Performance in Iran, Tehran: Negarestan Andisheh Publications. (In Persean)
Amari, H., 2014, Urban Psychology of Everyday Life, First Edition, Tehran: Tisa Publications. (In Persean)
American Psychiatric Association., 2013, Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (Fifth ed). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing. PP. 646–49. 
Amirabadi, F., 2015, What are the Psychologies of Transportation?, Tin Newsletter, News Code, 62285. (In Persean)
Asgari Nodoushan, A., and Sabaghchi, M., 2018, Assessing Youth Needs and Related Political Priorities in Yazd City by Using Performance Importance Model, Journal of Applied Sociology, Vol. 29, No. 70 (2), PP. 39-64. (In Persean)
Barati, D. P., Darvishi, M., and Heidarbeigi, K., 2016, Neurological Alterations in Cognitive Impairment.
Davood, B., 2016, Traffic Attitudes and Expectations of Passengers in Bandar Abbas Urban Transport System, Bandar Abbas Applied Science and Wellness Center, Iranian National Congress on Social Psychology, Vol. 3. (In Persean)
Diagnostic and Statistical Manual of Mental DisordersAmerican., 2013, Psychiatric Associati (5th ed). Arlington: American Psychiatric Publishing, PP. 189–195.
Ebrahimi Hejir, M., and Ebrahimi Hejir, Z., 2016, A Study of the Concept of Negligence and the Symptoms of the Neglected Person, Third International Conference on Modern Research in the Humanities, Tehran. (In Persean)
Eghbali, H., and Saremi, H. R., 2016, An Introduction to Environmental Psychology and its Function in Urban Architecture and Design, Geography, Journal of Civil and Urban Management Studies, Vol. 2, No. 4, PP. 1-10. (In persean)
Fu, X,. and Juan, Z., 2017, Exploring the Psychosocial Factors Associated with Public Transportation Usage and Examining the “Gendered” Difference, Transportation Research Part A: Policy and Practice.
Ghaffari, A., Khoda Yari, A., and Abedini, S., 2017, Design and Implementation of Intelligent Decentralization System for the Detection of the Driving Senses, Amirkabir Journal of Mechanical Engineering, Vol. 5, No. 5, PP. 1144-1154. (In Persean)
Gharib, M. A., Golembiewski, A., Jan, A., and Moustaa, A., 2017, Mental health and Urban Design – Zoning in on PTSD, Current Psychology, PP. 1–7. (In Persean)
Glasgowa, T. E., Gellera, S., Huyen, T., Steve, K., and Hankeyb, L., 2018, Travel Mood Scale: Development and Validation of a Survey to Measure Mood During Transportation, Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour, Vol. 59, PP. 318-329.
Huanga,Y,W., Linb, C.,Wangc, J.,2018, The Influence of Bus and Taxi Drivers’ Public Self-Consciousness and Social Anxiety on Aberrant Driving Behaviors, Accident Analysis and Prevention 117, PP. 145–153
Imanzadeh, A., and Mobizadeh, M., 2017, Identification of Facilitating and Deterrent Factors in Quality of Life in Elderly Women and Men (A Phenomenological Research), Iranian Journal of Elderly, Vol. 12, No. 4, PP. 430-445. (In persean).
Jiang, C, P., and Rau, P., 2018, Rule Obedience as a Mediator Between Normlessness and Risky Driving in Hazy Conditions, Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour, Vol. 59, Part A, PP. 188-194.
Joelsson,T., kvis, Ch., and LtenScho, L., 2019, The Political in Transport and Mobility: Towards a Feminist Analysis of Everyday Mobility and Transport Planning, Integrating Gender into Transport Planning, Palgrave Macmillan, PP. 1-22.
Khodadadi, N., Ghanbari Khangeh, S., Talkh Khaled Mousavi, M., and Jijou, Sh., 2013, Factors Related to the Onset of Post-Traumatic Stress Disorder, Journal of Nursing and Midwifery, Vol. 24, No. 2, PP. 9-17. (In Persean)
Kita, E., and Luria, G., 2018, The Mediating Role of Smartphone Addiction on the Relationship Between,Personality and Young Drivers, Smartphone Use While Driving, Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour,Vol. 59, Part A, PP. 203-211.
Kututa, V., Kazimieras, E., Zavadskasb, M, L., 2013, Assessment of Priority Options for Preservation of Historic City Centre Buildings Using MCDM (ARAS), Procedia Engineering, Vol, 57. PP. 657– 661.
Levy, C., 2013, Travel choice reframed:“deep distribution” and gender in urban transport. Environment and Urbanization, Vol. 25, No. 1, PP. 47-63.
Lois, D., Monzón, A., and Hernández, S., 2018, Analysis of Satisfaction Factors at Urban Transport Interchanges: Measuring Travellers’ Attitudes to Information, Security and Waiting, Transport Policy, Vol, 67, PP. 49-56.
Masoud Nia, E., 2014, Investigating the Relationship between Social Opposition Norms and Motorcycle Avoidance in Yazd City, Journal of Applied Sociology, Vol. 25, No. 54, PP. 139-158. (In Persean)
Masoud Nia, E., Mirzaei, M., and Chenani Nasab, H., 2016, The Relationship between Perception of Disease and Perceived Social Stigma in Patients with HIV Symptoms, Journal of Jiroft University of Medical Sciences, No. 1, PP. 9-12. (In Persean)
Mcarthur, E., and Robin, J., 2019, Socio-Spatial and Temporal Dimensions of Transport Equity for London's Night Time Economy, Transportation Research Part A: Policy and Practice, Vol. 121, PP. 433-443.
Mercier, J., Fanny, R. T, C., and Mario Duarte, F., 2018, Governance and Sustainable Urban Transport in the Americas, Publisher Name Palgrave Pivot, Cham, Online.
Mir Baha, B., Omrani, H., and Jahandideh, Z., 2018, Investigation of the Influence of Behavioral Parameters (Latent Variables) on Pedestrian Violations at the Lighted Intersection (Case Study: Qazvin City), Journal of Transportation Engineering, Vol. 9, No. 4, PP. 693 -739. (In Persean)
Municipality of Ahvaz, 2018, Second Five Year Program of Ahwaz Metropolitan Development Period 2018-2022, Ahvaz. (In Persean)
Municipality of Ahvaz., 2016, Ahvaz Metropolitan Statistical Office, Deputy of Planning and Development of Human Resources. (In Persean)
National Institute for Transportation and Communities, 2017, Changing Attitudes Toward,Sustainable Transportation: The Impact of Meta-Arguments on Persuasion, P. O. Box 751 Portland, OR 97207.
Park, N., and Peterson, C., 2010, Does It Matter Where We Live? The Urban Psychology of Character Strengths, American Psychologist, Vol. 65, No. 6, PP. 535-547.
Poorahmad, A., Ziyari, K., Hataminejat,H., Rezaei Nia, H., 2018, Analysis of Public Space control in Parks in Tehran, Urban Planning Geography Research, Vol. 9, No. 4, PP. 643-679. (In Persean)
Raisi, F., Ghasemzadeh, H., Misami, A. P., Firouzi Khojastehfar, R., Moghaddam, N., and Sarayani, M., 2015, Sexual Dysfunction in Patients with Obsessive-Compulsive Disorder, Faculty of Medicine, Tehran University of Medical Sciences, Vol. 73, PP. 101-109. (In Persean)
Riahi, M. E., and Lotfi Khachaki, T., 2016, Social Analysis of Factors Affecting the Rate of Street Harassment for Women and Girls (Case Study of Female Students of Mazandaran University), Journal of Strategic Research in Social Security and Order, Vol. 2, No. 2, PP. 69-88. (In Persean)
Safari Nia, M., 2014, An Introduction to Urban Psychology, First Edition, Vol. 2, Tehran: Tisa Publications. (In Persean)
Saffari Nia, M., 2014, An Introduction to Urban Psychology, First Edition, Vol. 1, Tehran: Tisa Publications. (In Persean)
Sarvar, R., and Amini, M., 2013, Social Impact Analysis and Evaluation of Urban Traffic and Transportation, First Edition, Tehran: Tisa Publications. (In Persean)
Shatarian, M., Sohrabzadeh M., Emamali Zadeh, H., and Hosseinizadeh, S. S., 2017, Identity Crisis and Social Isolation in New Cities and Its Relationship with Satisfaction with Residence (Case study of Pardis New Town), Journal of Urban Research and Planning, Vol. 8, No. 28, PP. 111-134. (In Persean)
Soltani, A., 2016, Urban Land Use Planning, First Edition, Shiraz University Press. (In Persean)
Song, L., Kirschen, M., John,T., 2018, Women on wheels: Gender and Cycling in Solo, Indonesia, Department of Geography, National University of Singapore, Vol. 40, No. 1, PP. 140-157.
Useche,S, A., Gómez,V., and Boris, O., Cendales, E., 2017, Stress-Related Psychosocial Factors at Work, Fatigue, and Risky Driving Behavior In Bus Rapid Transport (BRT) Drivers, Accident Analysis and Prevention,Vol. 104, PP. 106-114.
Verma, A., Rahul, T. M., & Dixit, M. (2015). Sustainability impact assessment of transportation policies–A case study for Bangalore city. Case Studies on Transport Policy, Vol. 3, No. 3, PP. 321-330.
World Health Organization, 2016, ICD-10 Version, 2016. Published Onl Online, http://apps. who. int/classifications/icd10/browse/2016/en.