آینده‌پژوهی در بافت تاریخی با رویکرد توسعۀ پایدار (مطالعۀ موردی: برزن شش بادگیری یزد)

نوع مقاله : پژوهشی - کاربردی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه میبد، میبد، ایران

2 کارشناس ارشد شهرسازی و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یزد، یزد، ایران

چکیده

از برجسته‌ترین ویژگی‌های هستة تاریخی شهرها، حضور عناصر و بافت‌های کالبدی و فضاهای شهری غنی و باارزش است. با توجه به ثبت جهانی بافت تاریخی شهر یزد در یونسکو و مطرح‌شدن آن در بحث گردشگری، ضرورت حفظ و صیانت از این بافت و تضمین توسعة پایدار آن بیشتر احساس می‌شود. رویکرد آینده‌پژوهی با شناسایی فرصت‌ها و تهدیدهای آیندة بافت‌های شهری، این امکان را فراهم می‌کند تا بتوان از فرصت‌های آینده به بهترین شکل استفاده و از پیامدهای منفی تا حد امکان جلوگیری کرد؛ از این‌رو هدف پژوهش حاضر شناخت متغیرهای کلیدی مؤثر برای رفع مشکلات بافت تاریخی شهر یزد بر مبنای توسعة پایدار و بررسی روابط متغیرها و نحوة اثرگذاری آن‌ها بر یکدیگر است. پژوهش حاضر کاربردی و توصیفی-تحلیلی است. ماهیت داده‌ها کیفی و روش گردآوری داده‌ها و اطلاعات به‌صورت کتابخانه‌ای، اسنادی و پیمایشی بوده است. برای این منظور، از دیدگاه‌های 15 کارشناس خبرة بافت تاریخی شهر یزد، در شناسایی عوامل کلیدی استفاده ‌شده است. عوامل کلیدی شامل فرسودگی کالبدی، مهاجرت، حس تعلق، امنیت اجتماعی، مشارکت و... بوده است. در مرحلة بعد، نیروهای پیشران مؤثر در توسعة برزن شش بادگیری مشخص و این عوامل براساس میزان اهمیت و عدم قطعیت، اولویت‌بندی شدند. سناریوها نیز با توجه به آن شکل گرفته‌اند. ارائة انواع سناریوها از محتمل‌ترین تا مطلوب‌ترین، راهبردهایی دارند که تکرارپذیری آن‌ها مبنای کار است. براین‌اساس، رفع فرسودگی و کاهش جمعیت‌گریزی با بیشترین تکرار در سناریوها، رتبة اول و راهبرد ارتقای امنیت رتبة دوم را دارد. راهبردهایی مانند ارتقای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، بهبود وضعیت گردشگری، اعمال مدیریت یکپارچه و بهبود طرح‌های توسعة شهری در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند. بر این مبنا، راهکارهایی مانند اعطای وام‌های نوسازی از جانب دولت، بهسازی و نوسازی واحدهای مسکونی، بهسازی و طراحی محورهای پیاده‌رو، افزایش آگاهی مردم از هویت غنی برزن در سطح ملی و فراملی، ایجاد تسهیلات و بستر مناسب برای سرمایه‌گذاری شرکت‌های گردشگری پیشنهاد می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Forecasting in the historical Texture with a sustainable development approach (Case study: Shesh Badgir district in Yazd)

نویسندگان [English]

  • Saeede Moaiedfar 1
  • M.Reza Saberi 2
1
2 Islamic Azad University, Yazd Branch, Art and Architecture Faculty, Iran.
چکیده [English]

One of the most prominent features of the historical core of cities is the presence of precious physical elements and textures.With the global registration of Yazd's historical context in UNESCO and its emergence in tourism, the preservation of this texture and its sustainable development are more felt. The Forecasting approach allows for the best possible use of future opportunities and to avoid negative consequences as far as possible by identifying the future opportunities and threats of urban contexts. The purpose of the present study is to identify the key variables are effective in resolving the existing problems in the historical context of Yazd and to investigate the relationships between the variables and how they affect each other.The method of this study is descriptive-analytical.The nature of the data is qualitative and the method of data collection is library, documentary and survey.In this regard, the opinions of 15 experts in the historical context of Yazd city have been used to identify key factors. In the next step, the forces driving the development of the Sheshbadgir district are identified and these factors are prioritized based on the degree of uncertainty and then the scenarios are formed. Accordingly,the most important priorities are to improve the state of exhaustion,reduce crowding and improve the safety of the Sheshbadgir district.The solutions are suggested such as government loans for refurbishment, refurbishment and renovation of residential units, refurbishment and design of sidewalks,raising public awareness of the historical context,providing more facilities and a favorable environment for investment by tourism companies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sustainable Development
  • Forecasting
  • Historical Context
  • Sheshbadgir district
  • Yazd City
حسن‌زاده، مهرنوش، سلطان‌زاده، حسین. (1396). تدوین مدل مفهومی تحقق پایداری بافت‌های تاریخی با رویکرد راهبردی برنامه‌ریزی بازآفرینی، باغ نظر، دوره 14، شماره 54، 70-57.
رهنما، محمدرحیم. (1375). معرفی و ارزیابی تئوری اصالت بخشی در فرآیند احیای بافتهای قدیم شهری (نمونه؛ محله سرشور مشهد)، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، دوره 42، 72-91.
زنگی‌آبادی، علی، مؤیدفر، سعیده. (1391). رویکرد بازآفرینی شهری در بافت‌های فرسوده: برزن شش بادگیری شهر یزد، مجله معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، دوره 5، شماره 9، 297- 314.
زیاری، کرامت اله، ربانی، طه. (1397). آینده‌پژوهی: پارادایمی نوین در برنامه‌ریزی با تأکید بر برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای (مبانی، مفاهیم، رویکردها و روش‌ها)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
سلیمانی، محمد، تولایی، سیمین، کریمی پور، یداله، آقایی زاده، اسماعیل. (1390). درآمدی بر اثرات اصالت بخشی بافت‌های فرسوده شهر تهران (نمونه موردی: محله مفت آباد)، مطالعات شهر ایرانی اسلامی، دوره 2، شماره 5، 78-67.
شماعی، علی، پوراحمد، احمد. (1384). بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
شهاب زاده، مرجان. (1395)، تجدید حیات در بافت‌های تاریخی از طریق راهبرد اصالت بخشی (نمونه موردی: بافت تاریخی شیراز)، نشریه معماری اقلیم گرم و خشک، دوره 4، شماره 4، 79-65.
علی‌اکبری، اسماعیل، پوراحمد، احمد، جلال‌آبادی، لیلا. (1397). شناسایی پیشران‌های مؤثر بر وضعیت آینده گردشگری پایدار شهر کرمان با رویکرد آینده‌پژوهی، فصلنامه گردشگری و توسعه، دوره 7، شماره 1، 156-178.
عیوضی، محمدرحیم، براتی، ناصر، پوراحمد، احمد، کشاورزترک، عین اله. (1394). طراحی الگوی فرایندی نظام برنامه‌ریزی فرهنگی شده در شهر اسلامی- ایرانی با رویکرد آینده‌پژوهی، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی ـ اسلامی، دوره 5، شماره 20، 5- 15.
فیروز بخت، علی، پرهیزکار، اکبر، ربیعی فر، ولی اله. (1391). راهبردهای ساختار زیست‌محیطی شهر با رویکرد توسعه‌ی پایدار شهری (مطالعه‌ موردی: شهر کرج)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 44، شمره 80، 213-239.
کاظمیان غلامرضا، رسولی، افشین، رفیع پور، سعید. (2016). مزیت‌های حمل‌ونقل ریلی درون‌شهری نسبت به جاده‌ای بر اساس رویکرد توسعه پایدار، مطالعه موردی خط 4 متروی تهران، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، دوره 6، شماره 23، 77-94.
کلانتری خلیل‌آباد، حسین، پوراحمد، احمد. (1385). فنون و تجارب برنامه‌ریزی مرمت بافت تاریخی شهرها، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی.
ملکی فر، عقیل. (1386). الفبای آینده‌پژوهی، مطالعات بسیج، دوره 10 ، شماره 34، 142- 152.
مهندسین مشاور آرمان‌شهر. (1392). طرح راهبردی بافت فرسوده یزد، دفتر یازدهم، تهران: سازمان مسکن و شهرسازی استان یزد.
مهندسین مشاور عرصه. (1385). طرح جامع شهر یزد، تهران: وزارت مسکن و شهرسازی استان یزد.
میزان صوفی، پونه، زارع نژاد، سمیرا. (۱۳۹۶). آینده‌پژوهی مسائل مدیریت شهری در ایران با تأکید بر مدیریت مشارکتی بافت‌های فرسوده، اولین همایش بین‌المللی گردشگری، جغرافیا و محیط‌زیست پاک، همدان، دبیرخانه همایش.
Ali Akbari, I, Pour Ahmad, A, & Jalalabadi, L. (2018). Identification of Proponents Affecting Future Status of Sustainable Tourism in Kerman by Future Research Approach, Journal of Tourism and Development, Vol. 7, No. 1, PP. 156-178. (In Persian)
Aywazi, M. R., Barati, N., Pour Ahmad, A., & Keshavarz Turk, A. (2015). Designing a Process Model of the Cultural Planning System in Islamic-Iranian City with a Future Research Approach, Iranian-Islamic Studies Quarterly, Vol. 5, No. 20, PP. 5-15. (In Persian)
Consulting Engineers Armanshahr. (2013). Yazd Worn Textile Strategic Plan, 11th Office, Tehran: Yazd Housing and Urban Development Organization. (In Persian)
Consulting engineers Arse. (2006). Master Plan of Yazd City, Tehran: Ministry of Housing and Urban Development of Yazd Province. (In Persian)
Conway, M.K. (2001). The Swinburne experience: Integrating foresight and strategic planning [online]. Scenario and Strategic Planning, Ark Publishing: London, Vol. 3, No. 4, PP. 12-16.
Dixon, T., Montgomery, J., Horton-Baker, N., & Farrelly, L. (2018). Using urban foresight techniques in city visioning: Lessons from the Reading 2050 vision. Local Economy, Vol. 33, No. 8, PP. 777-799.
Firouz Bakht, A, Pahizkar, A, & Rabiei Far, W. (2012). Urban Environmental Structure Strategies with Urban Sustainable Development Approach (Case Study: Karaj City), Human Geography Research, Vol. 44, No. 80, PP. 213-239. (In Persian)
Godet, M. (2000). The Art of Scenarios and Strategic Planning: Tools and Pitfalls, Technological Forecasting and Social Change, Vol. 65, PP 3-22.
Godet, Michel; Durance, Philippe. (2011). Strategic Foresight for Corporate and Regional Development. UNESCO, Paris.
Goldstein, J.; Caldarone, G.; Daily, G.; Duarte, K.; Hannahs, N.; McKenzie, E. (2012). Invest Scenarios case study: Hawaii, USA. WWF, Morges.
Hansen, M. S. Rasmussen, L. B. & Jacobsen, P. (2016). Interactive foresight simulation, Technological Forecasting and Social Change, Vol. 103, PP 214-227.
Hasanzadeh, M, Soltanzadeh, H. (2017). Developing a Conceptual Model for Realizing the Sustainability of Historical Textures Using a Strategic Approach to Recreation Planning, Bagh Nazar, Vol. 14, No. 56, PP. 57-70. (In Persian)
Hosseini, M. Reza, Chileshe, Nicholas, Zuo, Jian and Baroudi, Bassam. (2015). Adopting global virtual engineering teams in AEC Projects: a qualitative analysis of innovation diffusion studies, Construction innovation, Vol. 15, No. 2, PP. 151-179.
Jahangiri, K., Eivazi, M. R., & Mofazali, A. S. (2017). The role of Foresight in avoiding systematic failure of natural disaster risk management. International Journal of Disaster Risk Reduction, Vol. 21, 303-311.
Jemala, M. (2010). Evolution of foresight in the global historical context, Foresight, Vol. 12, No. 4, PP. 65-81.
Kalantari Khalilabad, H, Pourahmad, A. (2006). Planning Techniques and Experiences of Historical Urban Restoration Planning, Tehran: Humanities and Social Studies Institute Jihad Publications. (In Persian)
Kazemian, Gh, Rasouli, A, & Rafipour, S. (2016). Advantages of In-Rail Rail Transport over Road Based on Sustainable Development Approach, Case Study of Tehran Metro Line 4, Journal of Urban Research and Planning, Vo. 6, No. 23, PP. 94-77. (In Persian)
Łabędzka, J. (2016). Extraction of key variables for long-term trends using a modified cross-impact matrix. Problemy Eksploatacji, PP 55-63.
Malekifar, A. (2007). The Future Alphabet of Research, Mobilization Studies, Vo. 10, No. 34, PP. 152-152. (In Persian)
Mian Sufi, P, Zare, S. (2007). The Future of Urban Management Issues in Iran with Emphasis on Collaborative Management of Worn Textures, First International Conference on Tourism, Geography and Clean Environment, Hamadan, Conference Secretariat. (In Persian)
Pendlebury, J. (2005). The Modern Historic City: Evolving Ideas in Mid-20th-century Britain. Journal of Urban Design, Vol. 10, No. 2, PP. 253-273.
Rahnama, M. R. (1996). Introducing and Evaluating Originality theory in the Process of Revival of Old Urban Textures (Sample; Neighborhood of Mashhad), Journal of Geographical Research, Vol. 42, PP. 72-91. (In Persian)
Ratcliffe, J, Krawczyk, E. (2010). Imagineering cities - creating livable urban futures, The Futures Academy, Dublin Institute of Technology, 12-14.
Shahabzadeh, M. (2016), Revitalization of Historical Contexts through the Orientalization Strategy (Case Study: Shiraz Historical Context), Journal of Warm and Dry Climate Architecture, Vol. 4, No. 4, PP. 65-79. (In Persian)
Shamaee, A, Pour Ahmad, A. (2005). Urban Renovation and Renovation from the Viewpoint of Geography, Tehran: Tehran University Press. (In Persian)
Soleimani, M, Tawalaie, S, Karimipour, Y, & Aghaizadeh, I. (2011). Income on the effects of tissue authenticity Worn-out Tehran City (Case Study: Mufti Abad Neighborhood), Iranian Islamic City Studies, Vol. 2, No. 5, PP. 78-67. (In Persian)
United Nations Conference on Human Settlements. (1996). Habitat II, World Assembly of Cities and Local Authorities, May 30–31, Istanbul.
Zangi Abadi, A, Moayedfar, S. (2012). Urban regeneration approach in worn-out textures: Six windmills of Yazd city, Journal of Architecture and Urban Development, Armanshahr, Vol. 5, No. 9, PP. 314- 297. (In Persian)
Ziari, K, Rabbani, T. (2018). Future Research: A New Paradigm in Planning with Emphasis on Urban and Regional Planning (Principles, Concepts, Approaches and Methods), Tehran: Tehran University Press. (In Persian)