تحلیل الگوی فضایی و افتراق مکانی اضافه‌وزن در محله‌های شهر زنجان براساس الگوهای سفر

نوع مقاله : پژوهشی - کاربردی

نویسندگان

1 دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و آمایش شهری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

چکیده

امروزه مطالعات گسترده‌ای با محوریت جغرافیای پزشکی و ارتباط بیماری‌ها با ویژگی‌های مکانی و فضایی بروز آن‌ها انجام می‌گیرد. در این میان، شیوع اضافه‌وزن به‌عنوان بیماری غیرواگیر که منبعث از سبک زندگی است، طی سه دهۀ گذشته به طرز چشمگیری در سراسر جهان افزایش یافته و سبب توجه ویژه بدان به‌منظور ارتقای سلامت شهروندان شده است. کم‌تحرکی به‌عنوان مسئله‌ای جهانی یکی از معضلات شهر سالم است که در این پژوهش با هدف شناسایی ارتباط بین بروز اضافه‌وزن و الگوهای سفر در شهر زنجان بررسی شده است. از نظر روش تحقیق با توجه به محتوی و مؤلفه‌های موردبررسی در زمرۀ تحقیقات توصیفی تحلیلی و از نظر هدف مطالعۀ تحقیق کاربردی توسعه‌ای محسوب می‌شود. اطلاعات و داده‌های اولیۀ پژوهش به دو شکل اسنادی و میدانی جمع‌آوری شده است. برای پیش‌بینی و بهنگام‌کردن داده‌های نواحی ترافیکی شهر از شبکۀ عصبی پرسپترون چندلایه استفاده شد. اطلاعات مکانی نه شاخص ترافیکی در رابطه با بردارهای سفر به‌تفکیک نواحی ترافیکی از طریق نرم‌افزار تهیه و پس از فازی‌سازی لایه‌های اطلاعاتی و تعیین درجۀ عضویت هریک از مؤلفه‌ها، درنهایت با استفاده از تلفیق نقشه‌های فازی‌سازی‌شده به کمک عملگرهای فازی، نقشۀ نهایی و تلفیقی بهدست آمد. نقشۀ نهایی مناطق مستعد اضافه‌وزن در شهر زنجان را از منظر الگوهای سفر نشان می‌دهد. نتایج این نوشتار نشانگر آن است که کمتر از 3 درصد از مساحت شهر پهنه‌های نامستعد برای بروز اضافه‌وزن است. این مناطق منطبق بر محله‌هایی مانند اسلام‌آباد، سرجنگلداری و بخش‌های محدودی از کوی فرهنگ است. پس از این محله‌های انصاریه، اعتمادیه، یوخاری قبرستان و وحیدیه از منظر بردارهای سفر شرایط مساعدتری برای انجام فعالیت‌های بدنی و کاهش بروز اضافه‌وزن دارند. در مقابل، بیش از 90/69 درصد از مساحت شهر پهنه‌های بسیار مساعد برای بروز بیماری اضافه‌وزن در سطح شهر زنجان است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of spatial pattern of overweight in zanjan's neighborhoods based on travel patterns

نویسندگان [English]

  • Shahrzad Moghadam 1
  • Mohammad Taghi Heydari 2
  • Ali Khodayi 3
1 Department of Earth Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran. Iran
2 Professor of Zanjan University
3 Master student in urban planning, Zanjan University, Iran
چکیده [English]

extensive studies are conducted focusing on medical geography and the relationship between diseases and their spatial and spatial characteristics. The prevalence of obesity as a non-communicable disease that stems from lifestyle; Sedentary lifestyle as a global issue is one of the problems of a healthy city; In this study, with the aim of identifying the relationship between obesity and travel patterns in Zanjan has been investigated. In terms of research method, according to the content and components studied in the category of descriptive-analytical research, and in terms of the purpose of the study, applied research is considered a development. The initial information and data of the research have been collected in the form of documents and field. Multilayer perceptron neural network was used to predict and update the data of traffic areas of the city. Spatial information of 9 traffic indicators in relation to travel vectors by traffic areas are prepared through ArcGis software and after fuzzy information layers and determining the degree of membership of each component, finally using a combination of fuzzy maps with the help of fuzzy operators, map Final and integrated. The final map shows the areas prone to obesity in Zanjan in terms of travel patterns. The results of this paper show that less than 3% of the city area are areas prone to obesity. In contrast, more than 69.90% of the city area is a very favorable area for obesity in Zanjan.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spatial analysis"
  • spatial differentiation"
  • travel modes"
  • overweight"
  • "
  • Zanjan"
دهقانی، علی (1392). توزیع فضایی بیماری کم‌خونی در جمعیت دانش‌آموزی استان فارس. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد جغرافیای طبیعی گرایش جغرافیای پزشکی. استاد راهنما: محمدحسین رامشت. دانشگاه اصفهان. دانشکدۀ علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی. گروه جغرافیای طبیعی.
رشیدی، معصومه، رامشت، محمدحسین و روزبهانی، رضا (1393). سلامت جغرافیایی و سلامت انسان (مطالعۀ موردی: پایش آلودگی خاک به آرسنیک و ارتباط آن با سرطان ریه در استان اصفهان با استفاده از فناوری فضایی سنجش‌ازدور). مجلۀ دانشکدۀ پزشکی اصفهان، 32(287)، 784-790.
شبیریان، فهیمه (1391) تحلیل فضایی بیماری‌های زنان در شهر تهران با تأکید بر برنامه‌ریزی سلامت شهری. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد در رشتۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری. استاد راهنما: مصطفی طالشی، دانشگاه پیام نور، بخش علوم اجتماعی، گروه علوم جغرافیایی، مرکز تهران غرب.
صفایی‌پور، مسعود (1395). پهنه‌بندی عوامل مؤثر بر توزیع جغرافیایی مرگ‌ومیر در استان خوزستان با استفاده از مدل ترکیبی GIS-FAHP. برنامه­ریزی منطقه­ای، 6(22)، 15-28.
غیاث، مجید (1397). جغرافیای پزشکی و سلامت جغرافیایی (مطالعۀ موردی: شناسایی آب و خاک آلوده به فلزات سنگین و ارتباط آن با سرطان‌ها در مناطق روستایی غرب اصفهان). جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 29(3)، 131-146.
کفاش چرندابی، ندا، آل‌شیخ، علی‌اصغر و کریمی، محمد (1391). مدل‌سازی آسیب‌پذیری ناشی از بیماری مالاریا به کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی و روش‌های فرارتبه‌ای. نشریۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 13(28)، 49-71.
محمدی، منیره (1392). پهنه‌بندی بیماری تب مالت در استان اصفهان. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد جغرافیای طبیعی گرایش جغرافیای پزشکی. استادان راهنما: مژگان انتظاری و علیرضا تقیان. دانشگاه اصفهان. دانشکدۀ علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی. گروه جغرافیای طبیعی.
Chen, S. Florax, R., Snyder, J. G. M., Samantha, M., & Christopher, C. (2010). Obesity and Access to Chain Grocers. Econ. Geogr, 86(4), 431–452.
Cromley, E. K., Wilson-Genderson, M., Heid, A. R., & Pruchno, R. A. (2018). Spatial Associations of Multiple Chronic Conditions among Older Adults. Journal of Applied Gerontology, 37(11), 1411–1435.
Daniel, Z. S. (2003). Musings on the Fat City: Are Obesity and Urban Forms Linked. Urban Geography24(1), 75-84.
Day, M., Chen, Y., Guo, Z., & Karen, K. (2013). Overweight, Obesity, and Inactivity and Urban Design in Rapidly Growing Chinese Cities, Health Place, 21, 29–38.
Dehghani, A. (2013). Spatial Distribution of Anemia in the Student Population of Fars Province. Master Thesis in Natural Geography. Medical Geography. University of Isfahan. Faculty of Geographical Sciences and Planning. Department of Natural Geography. (In Persian)
Dobesova, Z., & Krivka, T. (2012). Walkability Index in the Urban Planning: A Case Study in Olomouc City, Advances in Spatial Planning. Jaroslav Burian, IntechOpen, 85(9), 12-28.
García-Hermoso, A., Quintero, A. P., Hernández, E., Correa-Bautista, J. E., Izquierdo, M., Tordecilla- Sanders, A., & Ramírez-Vélez, R. (2018). Active Commuting to and from University, Obesity and Metabolic Syndrome among Colombian University Students. BMC Public Health, 18(1). 111–129.
Gesler, W. M., & Kearns, R. A. (2002). Culture / Place / Health. New York: Routledge.
Ghias, M. (2019). Medical Geography and Geographical Health Case Study: Identification of Heavy Metal Contaminated Water and Soil and Its Relationship with Cancers in Rural Areas West of Isfahan. Geography and Environmental Planning, 29(3), 146-131. (In Persian)
Harvey, D. (2000). Spaces of Hope. Berkeley, CA: University of California Press.
Haththotuwa, R. N., Wijeyaratne, C. N., & Senarath, U. (2020). Worldwide Epidemic of Obesity. Obesity and Obstetrics, 3–8.
Horacek, T. M., Yildirim, E. D., Seidman, D., Byrd-Bredbenner, C., Colby, S., White, A., & Kattelmann, K. (2019). Redesign, Field-Testing, and Validation of the Physical Activity Campus Environmental Supports (PACES) Audit. Journal of Environmental and Public Health, 2019, 1–13.
Hynes, M., & Seoighthe, E. (2018). Heading in the Right Direction? Investigating Walkability in Galway City, Ireland. Urban Sci, 2(31), 58–72.
Kafash Charandabi, N., Al-Sheikh, A., & Karimi, M. (2012). Modeling Vulnerability Due to Malaria Using GIS and Supra-Rank Methods. Journal of Applied Research in Geographical Sciences, 13(28), 49–71. (In Persian)
Lefebvre, H. (1991). The Production of Space. Oxford, UK: Blackwell.
Liao, B. E. W., Van Den Berg, P., Van Wesemael, P. J. V., & Arentze, T. A. (2020). How Does Walkability Change Behavior? A Comparison between Different Age Groups in the Netherlands. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(2), 540–556.
Lin, J., Zhao, P., Takada, K. Li, Yai, T. S., & Chen, C. )2018(. Built Environment and Public Bike Usage for Metro Access: A Comparison of Neighborhoods in Beijing, Taipei, and Tokyo. Transport. Res. Part D: Transp. Environ., 63, 209–221.
Litman, T. (2019). Toward More Comprehensive Evaluation of Traffic Risks and Safety Strategies. Research in Transportation Business & Management, 29(10), 10–16.
Melillo, P., & Pecchia, L. (2016). What is the Appropriate Sample Size to Run Analytic Hierarchy Process in a Survey-Based Research? Conference: The International Symposium on the Analytic Hierarchy Process, 104(4), 1–18.
Mohammadi, M. (2013). Zoning of Malaria in Isfahan Province. Master Thesis in Natural Geography. Medical Geography. Supervisors: Entezari and Taghian. University of Isfahan. Faculty of Geographical Sciences and Planning, Department of Natural Geography. (In Persian)
Molina-García, J., Menescardi, C., Estevan, I., Martínez-Bello, V., & Queralt, A. (2019). Neighborhood Built Environment and Socioeconomic Status are Associated with Active Commuting and Sedentary Behavior, but not with Leisure-Time Physical Activity, in University Students. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(17), 206–221.
Molina-García, J., Queralt, A., Adams, M. A., Conway, T. L., & Sallis, J. F. (2017). Neighborhood Built Environment and Socio-Economic Status in Relation to Multiple Health Outcomes in Adolescents. Preventive Medicine, 105, 88–94.
Queralt, A., & Molina-García, J. (2018). Physical Activity and Active Commuting in Relation to Objectively Measured insights from a cultural economy of car reliance. Transport. Res. Part D: Transp. Environ., 10(1), 31–53.
Rashidi, M., Ramesht, M., & Roozbehani, R. (2014). Geographical Health and Human Health Case Study: Monitoring Soil Contamination with Arsenic and Its Relationship with Lung Cancer in Isfahan Province Using Remote Sensing Space Technology. Journal of Isfahan Medical School, 32(287), 784-790. (In Persian)
Safaeipour, M. (2016). Zoning of Factors Affecting the Geographical Distribution of Mortality in Khuzestan Province Using the Combined Model FAHP-GIS. Regional Planning, 6(22), 28–15. (In Persian)
Sallis, J. F., Conway, T. L., Cain, K. L., Carlson, J. A., Frank, L. D., Kerr, J., Glanz, K., Chapman, J. E., & Saelens, B. E. (2017). Socio-Economic Status in Relation to Multiple Health Outcomes in Adolescents. Prev. Med, 105, 88–94.
Shabirian, F. (2012). Spatial Analysis of Gynecological Diseases in Tehran with Emphasis on Urban Health Planning. Master Thesis in Geography and Urban Planning. Supervisor Taleshi. Payame Noor University. Department of Social Sciences. Department Geographical Sciences. Tehran. (In Persian)
Suleman, S., Rid, W., Sahar, S., & Aisha, Kh. (2020). COVID-19 Challenges to Pakistan: Is GIS Analysis Useful to Draw Solutions. Science of The Total Environment, 730, 89–139.
Tosepu, R., Gunawan, J., Effendy, D. S., Ahmad, L., Lestari, H., Bahar, H., & Asfian, P. (2020). Correlation between Weather and Covid-19 Pandemic in Jakarta, Indonesia. Science of the Total Environment, 725(2), 108-126.
Van Cauwenberg, J., De Bourdeaudhuij, I., De Meester, F., Van Dyck, D., Salmon, J., Clarys, P., & Deforche, B. (2018). Relationship between the Physical Environment and Physical Activity in Older Adults: A Systematic Review. Health Place, 17, 458–469.
Wang, R., Feng, Z., Xue, D., Liu, Y., & Wu, R. (2019). Exploring the Links between Population Density, Lifestyle, and Being Overweight: Secondary Data Analyses of Middle-Aged and Older Chinese adults. Health and Quality of Life Outcomes, 17(1), 502–519. 
Xu, D. (2019). Burn Calories, Not Fuel! The Effects of Bike Share Programs on Obesity Rates. Transportation Research Part D, 67, 89–108.
Zhao, Z., & Kaestner, R. (2010). Effects of Urban Sprawl on Obesity. J. Health Econ., 29(6), 779–787.
Zuñiga-Teran, A., Orr, B. J., Gimblett, R. H., Chalfoun, N.V., Marsh, S. E., Guertin, D. P., Going, S. B. (2019). Designing Healthy Communities: Testing the Walkability Model. Front. Arch. Res., 6, 63–73.