تحلیل شاخص‌های پیاده‌مداری در بخش مرکزی شهرها (مورد مطالعه: پیاده‌راه صف (سپهسالار) و خیابان سی تیر شهر تهران)

نوع مقاله : پژوهشی - کاربردی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

فضاهای شهری پیاده پاسخی به نیاز متعالی انسان در شهر است. در دهه‌های اخیر، ایدۀ پیاده‌راه‌سازی و سپس ایدۀ پیاده‌راه‌مداری در راستای زیست‌پذیرکردن هرچه بیشتر شهرها و کمک به بهبود کیفیت فضاهای شهری مطرح شده است. درواقع این جنبش‌ها ایده‌ای برای انسانی‌ترشدن شهرها، احیای مراکز و سرزندگی شهری بوده است. هدف این تحقیق تحلیل شاخص‌های پیاده‌مداری در پیاده‌راه صف (سپهسالار) به‌عنوان نمونۀ عینی پیاده‌راه شهری و بهره‌گیری از این شاخص‌ها برای ارزیابی خیابان سی تیر است که ماهیت شبه‌پیاده‌راهی در بخش مرکزی شهر تهران دارد. برای این منظور از شاخص مبلمان شهری، زندگی شبانه، امنیت، تنوع، کاربری، زیبایی‌شناختی و مقیاس انسانی برای تحلیل و سنجش دو مورد مطالعه استفاده شد. به‌دلیل ناپارامتریک‌بودن داده‌ها، برای مقایسۀ تفاوت ارزیابی وضعیت پیاده‌مداری از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف دونمونه‌ای، به‌منظور ارزیابی وضعیت برای دو گروه زنان و مردان از آزمون ناپارامتریک مقایسه‌ای دو گروه مستقل و برای سنجش گروه‌های سنی در استفاده از این دو فضا از آزمون کروکسال والیس بهره گرفته شد. درنهایت برای سنجش میزان رضایت از وضعیت پیاده‌مداری، از رگرسیون ترتیبی استفاده شد. یافته‌های تحقیق نشان داد میزان رضایت استفاده‌کنندگان از شاخص‌های موردبررسی در خیابان سی تیر، بیشتر از پیاده‌راه صف است. همچنین رضایت مردان از وضعیت پیاده‌مداری در پیاده‌راه صف بیشتر از زنان است. این در حالی است که در خیابان سی تیر، تفاوت معنی‌داری بین جنسیت مشاهده نمی‌شود. وضعیت پیاده‌مداری برای گروه‌های سنی در هر دو فضای مورداستفاده تفاوت معنی‌داری را نشان نمی‌دهد. به‌طورکلی در رضایت از شاخص‌های پیاده‌مداری در خیابان سی تیر، با وجود ماهیت شبه‌پیاده‌راهی از نمونۀ اجراشده یعنی پیاده‌راه صف تا حد زیادی موفق عمل کرده است. خیابان سی تیر از بین متغیرهای موردبررسی فقط در متغیر مقیاس انسانی دچار ضعف است که یکی از دلایل آن، عبور خوردرو از داخل این پیاده‌راه است و در صورت ترددنکردن وسایل نقلیه، قابلیت ایجاد پیاده‌راه مطلوبی در بخش مرکزی تهران را خواهد داشت. درحالی‌که پیاده‌راه صف در متغیرهایی مانند زندگی شبانه، مبلمان شهری، تنوع و زیبایی‌شناختی دچار ضعف است و به‌دلیل تجاری‌بودن کاربری آن، وضعیت اقتصادی آن رو به رکود است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of pedestrian in the central district of cities: The study of the Saf (Sepahsalar) pedestrian and Si-Tir Street in Tehran

نویسندگان [English]

  • Ali Hosseini 1
  • Mohsen Abbasnejad Jelogir 2
  • Amireza Akhavan Anvari 3
  • Seyed Aliakbar Sajjadi 3
1 Department of Human Geography, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Department of Human Geography and Logistics, Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
3 Department of Human Geography, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Urban spaces on ware a response to the transcendent human need in the city. In recent decades, the idea of pedestrian orientation has been proposed in order to make cities viable and help improve the quality of urban spaces. These movements were an idea to make cities more humane, revitalize the centers and revitalize the city. The purpose of this study is to evaluate the pedestrian characteristics in the Saf (Sepahsalar) as an objective example of an urban pedestrian with 30Tir Street, which has a quasi-pedestrian nature in the central district of Tehran. Two-sample Kolmogorov-Smirnov test was used to compare the difference in satisfaction with the pedestrian status. Other methods include non-parametric comparison of two independent groups and Croxall-Wallis test. Sequential regression was used to measure the satisfaction of pedestrian status. The results showed that the level of citizens' satisfaction with the studied indicators on the 30 Tir is higher than the Saf pedestrian. Men were also more satisfied with pedestrian status than women. However, no significant difference was observed for the gender group on the 30 Tir . Pedestrian status for age groups in both cases did not show a significant difference. The results showed that among the studied variables the 30Tir is weak only in the human scale variable, which is due to the car crossing this pedestrian. While Saf pedestrian is weak in variables such as nightlife, urban furniture, diversity and aesthetics, and due to the commercial nature of its use, its economic situation is declining.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pedestrian
  • urban spaces
  • urban revitalization
  • Si-Tire and Saf (Sepahsalar) Tehran
ابراهیمی، حیدر، رامش، سیروس، عابدینی، غلامرضا، پناهی، مریم و نعمتی، علی (1399). سنجش میزان رضایت ساکنان از وضعیت مبلمان شهری با رویکرد هویت‌بخشی و سرزندگی (مورد مطالعه: شهر کرج). جغرافیا و روابط انسانی، 2(4)، 433-448.
آراسته، مجتبی، غفاری، حمید و پورحسن‌زاده، محمدحسین (1399). اولویت‌سنجی مناطق شهر اردبیل به‌منظور کاربست راهبردهای ارتقای امنیت شهری. فصلنامۀ پژوهش‌های دانش انتظامی، 22(4)، 69-92.
اسدپور، عهدیه و مسرور علی نودهی، مرتضی (1399). مطالعۀ عوامل اجتماعی مؤثر بر احساس امنیت اجتماعی زنان شهری
(مورد مطالعه: شهر بابل). نشریۀ علمی انتظام اجتماعی، 12(3)، 97-120.
آنی‌زاده، علی (1397). زندگی شبانه در فرهنگ مردم ایران. دوماهنامۀ فرهنگ و ادبیات عامه، 6(21)، 73-97.
بهزادفر، مصطفی، ایلکا، شاهین و ایلکا، شهاب (1391). رویکرد تحلیلی بر تبارشناسی زیبایی‌شناسی شهری در تعامل با ساختار مدیریتی شهر؛ بررسی و پیمایش جهانی با ارائۀ راهکارهای راهبردی و اجرایی. دوفصلنامۀ مدیریت شهری، 30، 69-90.
پوراحمد، احمد، زنگنه شهرکی، سعید و صفایی رینه، مصطفی (1395). تحلیل نقش پیاده‌راه‌های شهری در ارتقای سرزندگی فضاهای شهری (مطالعۀ موردی: پیاده‌راه 17 شهریور، تهران). پژوهش‌های جغرافیایی برنامه‌ریزی شهری، 4(2)، 175-195.
پورمختار، احمد (1392). بررسی میزان پیاده‌مداری در خیابان چهارباغ اصفهان و تأثیر آن بر تعامل اجتماعی شهروندان. فصلنامۀ مطالعات شهر ایرانی-اسلامی، 11، 91-100.
پزشکی، بهنام و علیجانی، مریم (1399). بررسی شاخص‌های سرزندگی پیاده‌راه‌ها و خیابان‌های پیاده‌محور، در مقایسۀ پیاده‌راه استقلال، استانبول ترکیه و خیابان پیاده‌محور سی تیر، تهران ایران. فصلنامۀ پژوهشی شهرسازی و معماری هویت محیط، 1(2)، 40-57.
جعفری، فیروز، مؤذنی، مهدی و بدلی، احد (1399). آینده‌پژوهی تغییرات کاربری اراضی شهری در کلان‌شهر تبریز. فصلنامۀ علمی-پژوهشی برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا)، 10(2)، 1-22.
جیکوبز، جین (1398). مرگ و ‌زندگی شهرهای بزرگ آمریکایی. ترجمۀ حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی. چاپ پنجم. تهران: دانشگاه تهران.
حاجی رضایی، فرزان (1398). گونه‌شناسی پیاده‌راه بام تهران به‌مثابۀ راه طبیعی-اجتماعی. مجلۀ منظر، 11(47)، 14-23.
حبیبی، کیومرث و حقی، محمدرضا (1395). مقایسۀ تطبیقی کیفیت پیاده‌راه‌ها در ایران و خارج کشور با مدل ANP. نشریۀ علمی-پژوهشی معماری و شهرسازی ایران، 9(15)، 5-19.
رنجبر، احسان و رئیس اسماعیلی، فاطمه (1389). سنجش کیفیت پیاده‌راه‌های شهری در ایران (نمونۀ موردی: پیاده‌راه صف /سپهسالار، تهران). نشریۀ هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 42، 83-93.
رحمانی فیروزجاه، علی و سهرابی، سعدیه (1394). بررسی جامعه‌شناختی رابطۀ بین مبلمان شهری و کیفیت زندگی. مطالعات جامعه‌شناختی شهری، 5(16)، 179-200.
رضویان، محمدتقی و کانونی، محمدرضا (1397). اثرات اجتماعی و اقتصادی پیاده‌راه‌سازی در شهر تهران از دیدگاه شهروندان (مطالعۀ موردی: پیاده‌راه 17 شهریور). هویت شهر، 12(36)، 19-34.
رفیعیان، مجتبی، صدیقی، اسفندیار و پورمحمدی، مرضیه (1390). امکان‌سنجی ارتقای کیفیت محیط از طریق پیاده­راه­سازی محورهای شهری (مورد مطالعه: محور خیابان ارم، بخش مرکزی شهر قم). مجلۀ مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، 3(11)، 41-56.
زنگنه شهرکی، سعید (1398). مدیریت گسترش کالبدی شهر با رویکرد رشد هوشمند شهری. چاپ سوم. تهران: دانشگاه تهران.
سرور، هوشنگ، آهار، حسن، ذوالفقاری، امیرعلی و قیصری، حدیثه (1396). تحلیل آثار گسترش شهری بر امنیت محله‌های شهری (مطالعۀ موردی: شهر مراغه). پژوهش‌های جغرافیایی برنامه‌ریزی شهری، 5(2)، 315-335.
شریتی، اکبر، بدراق‌نژاد، ایوب و سارلی، رضا (1397). تحلیل عملکرد مبلمان شهری در فضاهای شهری، مطالعۀ موردی: شهر گرگان. دوفصلنامۀ علمی-پژوهشی پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، 9(2)، 105-116.
شهابی‌نژاد، علی، ایوبی، رضا، قلعه‌نویی، محمود و مظفر، فرهنگ (1393). مقیاس انسانی در میدان نقش‌جهان اصفهان. دوفصلنامۀ علمی-پژوهشی مرمت و معماری ایران، 4(8)، 1-17.
صرافی، مظفر، توکلی‌نیا، جمیله و محمدیان مصمم، حسن (1393). اندیشه‌های نو در برنامه‌ریزی شهری. چاپ اول. تهران: قدیانی.
طاهر طلوع‌دل، محمدصادق و اشرف سادات، سپیده (1396). مؤلفه‌های عامل ایجاد سرزندگی ساکنین فضاهای زیستی. دوفصلنامۀ معماری و شهر پایدار، 5(1)، 47-60.
غلامی گوهره، محمدرضا و کاظمینی، امیررضا (1394). پیاده‌راه‌ها از مبانی نظری تا طراحی. چاپ اول. تهران: آزادپیما.
قلعه‌نویی، محمود و نیلی‌پور طباطبایی، نازنین (1399). ارزیابی زندگی شبانۀ شهری با تأکید بر اقتصاد شبانه، مطالعۀ موردی: خیابان کمال اسماعیل اصفهان. فصلنامۀ شهر پایدار، 3(2)، 47-62.
کاشانی‌جو، خشایار (1393). پیاده‌راه‌ها از مبانی طراحی تا ویژگی‌های کارکردی. چاپ دوم. تهران: آذرخش.
کرمی، تاج‌الدین (1399). تبیین جایگاه حکمروایی یکپارچۀ کلان‌شهری از منظر امنیت انسانی. فصلنامۀ پژوهش‌های دانش انتظامی، 22(1)، 1-35.
کریمی مشاور، مهرداد (1392). رویکردها و روش‌ها در زیبایی‌شناسی شهری. فصلنامۀ علمی-پژوهشی مرکز پژوهشی هنر معماری و شهرسازی نظر، 10(24)، 47-56.
کورت گروتر، یورک (1397). زیبایی‌شناسی در معماری. ترجمۀ جهانشاه پاکزاد و عبدالرضا همایون. چاپ پنجم. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
 گل، یان (1392). شهر انسانی. ترجمۀ علی غفاری و لیلا غفاری. تهران: علم معمار.
موسوی، سیدیعقوب، صحرائیان، زهرا و اقبال، محمدرضا (1397). نقش پیاده‌راه‌سازی در ارتقای کیفیت اجتماعی شهر تهران مطالعۀ موردی: پیاده‌راه هفده شهریور. مجلۀ آمایش جغرافیایی فضا، 8(28)، 83-98.
Amoako, C., Cobbinah, P. B., & Niminga-Beka, R. (2014). Urban Infrastructure Design and Pedestrian Safety in the Kumasi Central Business District, Ghana. Journal of Transportation Safety and Security, 6(3), 235–256.
Daniel, K., & Perrota, K. (2009). Creating Walkable and Transit-Supportive Communities in Halton. February.
European Commission. Directorate-General for the Environment, & European Commission. Environment Directorate-General (2004). Reclaiming City Streets for People: Chaos or Quality of Life? Office for Official Publications of the European Communities.
Ewing, R., Hajrasouliha, A., Neckerman, K. M., Purciel-Hill, M., & Greene, W. (2016). Streetscape Features Related to Pedestrian Activity. Journal of Planning Education and Research, 36(1), 5–15.
Gouvea, L., & Mont’alvão, C. (2013). Observing the Urban Space: A Protocol to Analyse Street Furniture in Public Squares. Proceedings of the Human Factors and Ergonomics Society, 555–559.
Hussein, N. (2018). The Pedestrianisation and Its Relation with Enhancing Walkability in Urban Spaces. Journal of Contemporary Urban Affairs, 2(1), 102–112.
Im, H. N., & Choi, C. G. (2019). The Hidden Side of the Entropy-Based Land-Use Mix Index: Clarifying the Relationship between Pedestrian Volume and Land-Use Mix. Urban Studies, 9, 1865–1881.
Kott, J., & Eells, J. (2016). Failure and Success of Pedestrian Streets in America. Journal of Transport & Health, 3(2), S15.
Magagnin, R. C., Solange, M., & Castro, G. De. (2014). Spatial Quality Evaluation of Pedestrian Streets. September 2015.
Ngesan, M. R., & Karim, H. A. (2012). Impact of Night Commercial Activities towards Quality of Life of Urban Residents. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 35(December 2011), 546–555.
Nosal, B. (2009). Creating Walk Able and Transit-Supportive Communities in Halton. Region Health Department of Halton University.‌
Özdemir, D., & Selçuk, İ. (2017). From Pedestrianisation to Commercial Gentrification: The Case of Kadıköy in Istanbul. Cities, 65, 10–23.
Pojani, D. (2008). American Downtown Pedestrian ‘Malls’: Rise, Fall, and Rebirth. Territorio.
Radwan, A. H., & Morsi, A. A. G. (2019). The Human Scale in Public Spaces. An Analytical Study of New Cairo Settlements. SSRN Electronic Journal, April 2020.
Robertson, K. A. (1991). Pedestrian streets in Sweden’s city centres. Cities, 8(4), 301–314.
Sisman, E. E. (2013). Pedestrain Zones. Chapter 16. Retrieved from
https://www.intechopen.com/chapters/45407
Tulumello, S. (2016). Toward a Critical Understanding of Urban Security within the Institutional Practice of Urban Planning: The Case of the Lisbon Metropolitan Area. Journal of Planning Education and Research, 37(4), 1–14.
Villani, C., & Talamini, G. (2021). Pedestrianised Streets in the Global Neoliberal City: A Battleground between Hegemonic Strategies of Commodification and Informal Tactics of Commoning. Cities, 108(September 2020), 102983.
Yuen, B., & Chor, C. H. (1998). Pedestrian Streets in Singapore. Transportation, 25(3), 225–242.
Anizadeh, A. (2019). Night Life in the Culture of the Iranian People. Farang and Public Literature Quarterly, 6(21), 73–97. (In Persian)
Asadpour, A., & Nodehi, M. (2020). The Study of Social Factors Affecting the Sense of Social Security of Urban Women (Case Study: Babol City). Journal of Social Order, 12(3), 97–120. (In Persian)
Arasteh, M., Ghaffari, H., & Poorhassanzadeh, M. (2021). Prioritization of Ardabil city areas in order to implement strategies to improve urban security. Disciplinary Knowledge Research Quarterly, 22(4), 69-92. (In Persian)
Behzadfar, M., Ilka, S., & Ilka, S. (2012). Analytical Approach on the Genealogy of Urban Aesthetics in Interaction with the Management Structure of the City; Global Survey with Strategic and Executive Solutions. Biannual Journal of Urban Management, 30, 69–90. (In Persian)
Ebrahimi, H., Ramesh, S., Abedini, G., Panahi, M., & Nemati, A. (2020). Measuring Residents’ Satisfaction with the Condition of Urban Furniture with an Approach Identification and Vitality (Case Study: Karaj City). Geography and Human Relationships, 2(4), 433–448. (In Persian)
Gholami G. G., & Kazemini, A. (2015). Sidewalks from Theoretical Foundations to Design. First Edition. Tehran: Azad Pima. (In Persian)
Gehl, J. (2013). Human City. Translated by Ghaffari, A., & Ghaffari, L., Tehran: Architect Science. (In Persian)
Ghalehnoee, M., & Nilipour, N. (2020). Evaluation of Urban Nightlife with an Emphasis on Night-Time Economy Case Study: Kamal Ismail St., Isfahan. Sustainable City, 3(2), 47–62. (In Persian)
Hajirezaei, F. (2019). Categorization of Various Pedestrians, Bam-e-Tehran’s as a Natural-Social Walking Trail. Manzar, the Scientific Journal of landscape, 11(47), 14–23. (In Persian)
Habibi, K., & Haghi, M. (2018). The Comparison of Iranian and Foreign Footpaths Based on ANP Method. Journal of Iranian Architecture & Urbanism, 9(1), 5–19. (In Persian)
Jafari, F., Moazzeni, M., & Badali, A. (2020). Futures Study of Urban Land Use Change in Tabriz Metropolis. Spatial Planning, 10(2), 1–22. (In Persian)
Jacobs, J. (2018). Death and Life of Major American Cities (5th Ed.). Parsi, H. Platooni, A., Tehran: University Press. (In Persian)
Kashanijoo, K. (2014). Sidewalks from Design Basics to Functional Features (2nd Ed.). Tehran: Azarakhsh. (In Persian)
Kort, G., Y. (2017). Aesthetics in Architecture (5th Ed.). Translated by Pakzad, j., & Abdolreza, H., Tehran: Shahid Beheshti University Press. (In Persian)
Karimi, M. M. (2013). Approaches and Methods in Urban Aesthetics. The Monthly Scientific Journal of Bagh-e Nazar, 10(24), 47–56. (In Persian)
Karami, T. (2020). Explaining the Position of Integrated Metropolitan Governance from the Perspective of Human Security. Police Knowledge Journal, 22(1), 1–35. (In Persian)
Kheyroddin, R., Haghbayan, R., & Shokouhi Bidhendi, M. S. (2020). Verification of Failure Components of the 17th Shahrivar Pedestrian Zone Project in Tehran. Bagh-e Nazar, 16(81), 53–62.
Mosavi, Y., Sahraiian, Z., & Eghbal, M. (2018). The Role of a Pedestrian Street in the Social Qualitypromotion Tehran City (Case study: Shahrivar 17th sidewalk). Geographical Planning of Space, 8(28), 83-98. (In Persian)
Pourmokhtar, A. (2013). Survey of Pedestrian Orientation in Chaharbagh Street of Isfahan and Its Effect on Social Interaction of Citizens. Iranian Islamic City Studies Quarterly, 11, 91-100. (In Persian)
Pourahmad, A., Zenganeh Shahraki, S., & Safaie Reyneh, M. (2016). Analysis of the Urban Walkway Role in Promoting the Vitality of Urban Spaces (Case Study: 17 Shahrivar Walkway of Tehran). Geographical Urban Planning Research (GUPR), 4(2), 175–195. (In Persian)
Pezeshki, B., & Alidjani, M. (2020). Investigating and Assessing the Vitality Indicators of Pedestrian Pathways and of Pedestrian Oriented Streets. In Comparison of Esteghlal Pedestrian Pathways, Istanbul, Turkey and 30 Tir Pedestrian Oriented Street, Tehran, Iran. Journal of Research in Urban Planning and Architecture - Environment Identity (JRUPA-EI), 1(2), 40–57. (In Persian)
Ranjbar, E., & Rais Esmaili, F. (2010). Quality Assessment of Pedestrian Streets in Iran Case Study: Saf (Sepahsalar), Tehran. Journal of Fine Arts - Architecture and Urban Planning, 2(42), 83–93. (In Persian)
Rhmani, F., A., & Sohrabi, S. (2015). A Sociological Study on the Relationship between Urban Furniture and Quality of Life. Urban Sociological Studies, 5(16), 179–200. (In Persian)
Razavian, M., & Kanuni, M. (2019). Social and Economic Effects of Pedestrianization in Tehran from the Standpoint of Citizens (Case Study: 17 Shahrivar Pedestrian Path). Hoviatshahr, 12(4), 19–34. (In Persian)
Rafieian, M., Sedighi, E., & Pourmohammadi, M. (2011). Feasibility Study of Improving the Quality of the Environment through the Implementation of Urban Axes; A Case Study Axis of Eram Street in the Central Part of Qom. Journal of Urban and Regional Studies and Research, 3(11), 41–56. (In Persian)
Rezakhani, M., Mahdavinejad, M., & Pilechiha, P. (2018). Light in Nightscape and Perception of Security among Pedestrians, Case Study: Tehran. Advanced Engineering Forum, 29, 46–56.
Sharbati, A., Bedraghnejad, A., & Sarli, R. (2018). Analysis of Urban Furniture Performance in Urban Spaces, Case Study: Gorgan City. Journal of Urban Ecology Researches, 9(18), 105–116. (In Persian)
Shahabinejad, A., Aboie, R., Ghalenoei, M., & Mozafar, F. (2015). Human Scale in Naghshe-Jahan Square. Restoration and Architecture of Iran Quarterly, 1(8), 1–18. (In Persian)
Sarvar, H., Ahar, H., Zolfaghari, A., & Gheysari, H. (2017). Effects of Urban Physical Development on Security of Urban Neighborhoods (Case study: Maragheh). Geographical Urban Planning Research, 5(2), 315–335. (In Persian)
Sadat, S., & Taher-Tolou-Del, M. (2017). The Factors Contributing to the Livability of Inhabitants of Residential Spaces. Journal of Sustainable Architecture and Urban Design, 5(1), 47–60. (In Persian)
 Sarrafi, M., Tavakoli Nia, G. & Mosamam, H. (2014). New Ideas in Urban Planning (1st Ed.).
Tehran: Qadyani. (In Persian)
Zanganeh, S. S. (2015). Management of Urban Physical Expansion with Approach of Urban Smart Growth (3rd Ed.). Tehran: University of Tehran Press. (In Persian)